-
200
Akitaniako lekukotasunak K.A.
Kristo aurretik, Julio Cesarren inperioa sortu zuen -
476
Akitaniako lekukotasunak K.A.
Frantziako estatua bereganatu zuen bere inperiorako -
500
Akitaniako lekukotasunak
Zoritxarrez, garai hortako oso hitz, datu eta data gutxi kontserbatzen dira... Gehienak, galdu egin dira urteetan zehar... -
Nov 21, 1100
Errioxako Lekukotasunak Emiliar glosak
Errioxan eta Burgos aldean ere euskeraz mintzatzen ziren. Lehenengo esaldiak agertu ziren, Donemiliagako Kukulako (Errioxa) monastegian aurkitu ziren (euskaraz idatzita daude eta latinezko testuaren itzulpena dira.) -
Jan 21, 1200
Nafarroako forua
Foruaren hizkuntza: nafar-erromanikoa.
Nafarroan: Euskal hitzak behin eta berriz azaltzen diren Nafarroako Foruan. -
Nov 22, 1200
Gonzalo de Berceo-ren lanak
XIII. mendeko lanetan aurkitzen dugu euskara. -
May 24, 1250
Nafarroako Monastegiak
Nafarroako monastegietan Erdi Aroko euskararen oihartzunak berehala ageri dira paperetan. -
Sep 24, 1290
Gorteko Gutuna
Erret Gorteko bertako ofizialak euskaldunak ziren.
Gutunaren adibidea : “Et jaunatiçcula abarion ez naiz bildur ezten alla” -
Nov 21, 1400
Hiztegi txikiak
Arnold Von Harff erromes alemanak hiztegi txiki bat idatzi zuen Donejakuera bidean ikasitako hitzekin. -
Nov 22, 1450
Baladak: Eredu Epikoa
XV. Eta XVI.mendeetakoak. Gaiari dagokionez, Erdi Aro bukaera aldeko gudu-gertakariak, buruzagi eta jauntxoen ekintza eta bizi-giroa, bandokide edo ahaide zaharren kantuak, heresiak eta erlijiozko kantak dira. Alderdi poetikoak ere badu lekurik, baina gertaera eta guduek daramatekontaeraren haria. Garaiko kronikatzat har daitezke. Adibide batzuk: Beotibarko gudua, Arrasateko erreketako kantak, -
Jun 22, 1475
Bernat Etxepare
Euskaraz lehen liburua idatzi zuen idazlea da. 1475.urtearen inguruan jaio zen Sarrasketan. 1545.urtean bere liburua argitaratu zuen Bordelen.“Liguage Vasconum Primitiae” Bi edizio izan zituen baina ale bakarra gorde da.Lanaren helburua, Erlijio lantzen,solastea,gozatzea eta kontatzea zen. -
Oct 11, 1506
Joannes Leizarraga
Idazle euskaldun hau, Lapurdin jaio zen 1506.urtean,eta 1601. urtean hil zen, Bastidan, 95 urte zituela. Bera, apaiz katolikoa zen, eta orduko Joana II Albreteko erregina protestante bihurtu zelarik, bera kalbinista bihurtu zen 1559.urtean. Pbeko kontzilioan erreginak Itun berriaren itzulpena egiteko eskatu zion. Lanak 1571.urtean argitaratu ziren Arroxelan. Lan hauek egiteko laguntzaileak behar izan zituen, eta beraz oso landua dago. -
Nov 22, 1537
Joan Zumarragako
Mexikotik Durangora idatzitako eskutitz bat da. Eskutiz honetan Zumarragak Tabirako Muntxaraz dorrea gogoratzen du “Obatuco ta ondracuco dogu munçarasco eseori”. -
Mar 9, 1548
Perez Lazarragakoa
1548 an Larrean jaio zen eta 1605. urteko apirilaren 11an hil zen. Larreako dorrearen jabea zen eta oñatiko familia batekoa kidea zen. Bere lana 2004. urtean Madrileko antigoaleko denda batean aurkitu arte ezezaguna zen. Gordeta zegoen Hego Euskal Herriko testurik zaharrena zen. Dianea eta koplak izena duen bere lanak eta artzain baten nobela da.1567. urtean idatzia. 45 koplek osatzen duten 102 orrialdeko nobela bat da. Arabako euskalkia erabiltzen dut. -
ERREFRAU BILDUMAK
- urtean Iruñean argitaratu zuen liburu bat, Pedro Porralis Amberesekoaren imprenta, honako izenburua zuena: Refranes y Sentencias comunes en Bascuence. Autorea nor den ez dakigu. Liburu honek 64 orrialde eta 539 errefrau ditu. Julio Urquijok errefrau hauek aztertu, iruzkindu eta berrargitaratu zituen. Aipatu zuen Esteban de Garibay izan zitekeen autorea. Baina ez du hala ematen. Bizkaieraz idatzita daude, gipuzkeraren eragina duen bizkaieraz. Bertan balada batzuk ere badaude.
-
Baladak: Eredu Epiko-lirikoa
XVII. mendekoak dira ezagutzen diren gehienak. Hauekere kontaera dute oinarri, baina dramadunak dira; hau da, elkarrizketaz emanak. Pertsonak, lekuak eta garaiak ez dira zehatz eta jakinak, orokorrak baizik. Ezin dira, beraz, kronikatzat hartu -
Baladak: Eredu Lirikoa
XVIII. mendekoak. Multzo hau da herri-poesian ugariena eta,askoren ustez, onena. Konta-poesia hau lirika huts bihurtu da kasu gehienetan. Gaiak sinbolopean emanak datoz, eta elkarrizketa bidez agertzen dira. Amodioa dute ia gai bakarra, eta gehienak Ipar Euskal Herrian bildu dira. Adibidez: Intxauspeko alaba, Txori erresiñula, Eijerra zira maitia,Maitia nun zira?, Jaun baruak aspaldin eta abar. -
Akitaniako lekukotasunak K.A.
Garai hartan akitania eta EH ia herri berdina ziren. Hain gertu egoteagatik eta Akitanian agertu ziren inskripzioengandik dakigu.
Hilarrietan adibidez, hamaika hitz agertu ziren! Gehienak BIHOTZ hitzarekin batera.
Beste lekukotasun bat, liburu txikiak dira eta bertan ere agertzen dira han erabiltzen hitz batzuk. -
Akitaniako lekukotasunak K.A.
Cesarrek, Frantzia 3 zatitan banatu zuen; Ipar Aldean belgak bizi ziren, erdialdean Galiarrak, eta hegoaldean Akitaniarrak.
