-
Lehen euskal hitzen lekukotasunak Akitanian aurkitu dira.
-Akitaniarrak eta euskara:
Julio Cesarrek Galia deitzen zen eskualdea konkistatu zuen, hiru herri desberdin zeuden:
-Iparraldean, belgak
-Erdialdean, galiarrak
-Akitaniako, akitaniarrak -
Bi froga mota argudiatu:
-Autore klasikoak idatzirikoak
-Akitaniako eskualdean zehar barreiaturik aurkitu diren hainbat inskripzioetako hitze lekukotasunak
Erromatarrek latina ezarri zueten eta ohitura eta kulturak ere.
LEKUKOTASUNAK:
Jainko batzuk euskal hitzekin zerikusia dute adibidez:
-Ilurberrixo
-Andere
Hainbat euskerazko markak ikusten dira
Lekukotasunak garrantzi handia izan du euskera berreraikitzeko:
-Fonetian
-Izenen konposizioa
-Atzizkia, genero eta numero -
Zenbait euskal hitz aurkitu ziren Gonzalo de Berceoren testuetan eta bere lanetan agertzen zenez garrantzi handia hartu zuen euskarak eta garai honetarako jadanik oso zabaldua zegoen. Agertutako hitzen adibide bat: zatico.
-
Nafarroako monastegietan Erdi Aroko euskararen oihartzunak ageri dira, adibidez, garai hartako euskaldunen izenak. Monastegietako agirien hizkuntza ofiziala ez zen euskara izan, latina baizik
-
Erdi Aroan erromesaldiak ohikoak ziren eta Santiagorakoa lehen mailakoa zen, Erromakoarekin edo Jerusalemgoarekin batera.
Santiagora bidean, beraz, bidaiari asko heldu ziren euskal lurretara. Aimery Picaud izeneko erromes frantsesak, Frantziatik Santiagora egindako bidaian Baskoniaren eta bertako biztanleen deskribapen ez oso atsegina egiteaz gain, euskarazko hiztegitxo bat ere sartu zuen, beste erromesentzat lagungarri izango zelakoan.
XV mendean Arnold Harff erromes alemanak hiztegia egin zuen -
Foruaren hizkuntza nafar-erromanikoa zen eta gizarteko talde jasoek latins ordezkatu zuten hizkuntza honengaitik Nafarroan. Arauak gizarte euskaldun batentzat zirenen, euskal hitzak agertzen ziren Nafarroako Foruan. Adibidez: "ay una pecha que es clamada en bascuenz açaguerrico"
-
Erromantze izenez ere ezagutzen dira.
Baladak gertaera historikoak kontatzen dituzte baina asmatutako historioak ere. Balada bat asko aldatzen zen herri bakoitzean.
Metrikak eta errimak lagundu du memorian sartzen.
Hainbat baliabide sartzen ziren baladetan:
-Naturaren aipamenak
-Anaforak
-Errepikapena
-Maite zein gorroto den gauza bat esateko hitzak -
Erret Gortean euskarak bazuen lekurik, eta bertako ofizialak euskaldunak ziren sarritan
-
Bere eskutitzean Zumarragak Tabirako Muntxaraz dorrea gogoratzen du.
-
Lekukotasunak are ugariagoak dira X. mendean, lekukotasun asko Errioxa eta Gaztela aldekoak dira, bertan euskaraz mintzatzen baitziren.
Garai hartakoak dira euskaraz idatziriko lehen esaldiak, Donemiliagako Kukulako (Errioxa) monastegian aurkitu ziren, latinez idatziriko testuaren ertzean, hauek, Emilianoar glosak deitzen dira. Hona hemen esaldiak: izioqui dugu da bata eta, bestea, guec ajutu ez dugu.