EUSKAL LITERATURA XVI. MENDERARTE

Errioxako lekukotasunak: Emilianoar glosak

Nov 25, 1000

Errioxa eta Gaztela (Burgos) aldekoak dira lurralde hauetan euskaraz mintzatzen baitziren.

Emilianoar glosak

Nov 25, 1000

Euskaraz idatzitako lehen esandiak Donemiliagako Kukulako (Errioxa) monastegian.Latinez idatzitako prediku liburu bat.
ZEINTZUK DIE GLOSAK

Bidaiarien lekukotasunak eta hiztegi txikiak

Nov 25, 1100

Aimery Picaud Baskoniaren eta bertako biztanleen deskribapena eta euskarazko hiztegitxo bat. Deskribapen eskaxa egin zuen baina Erromezaintzak lagungarri izango zelakoan. HITZAK

Nafarroako monastegiak

Dec 2, 1100

Erdi Aroko euskararen oihartzunak paperean ageri, adibidez, Irantzu eta Leireko ageritegietan.

Gonzalo de Berceo

Dec 2, 1200

XII- XIV. mendeetan, Gonzalo de Berceoren lanetan aurkitzen dugu euskara.

Nafarroako forua

Dec 2, 1200

XIII. mendean.
Foruaren hizkuntza nafar erromanikoa zen. Gizarte talde jasoek, latina uztean, zeregin berrietarako erromanikoa hobetsi zuten nafarroan; baina arauak gizarte euskaldun bati eman behar zizkiotenez, euskal hitzak behin eta berriz azaltzen dira nafarroako foruan.

Baladak(epikoak)

Dec 2, 1300

Euskal lurraldeen mugak defendatzeko tradizio sortu zen tradizio literaro bat, ahozko formekin lotuta.
Gerretan eta batailetan gertatutakoak
BALADAK: Kontrapoesia da. Historio bat kontatzen dute elkarrizketa moduan eta abestuz. Epikoak: gerrai buruz direnak

Hiztegi txiki bat

Nov 25, 1400

Arnold Von Harff: Erromes alemanak Donejakura bidean ikasitako hitzekin.

Gorteko gutuna

Dec 2, 1415

Erret Gortean bertako ofizialak euskaldunak ziren sarritan.

Testuingurua: erreferentzia

Dec 9, 1500

Natura. Antzinetako ariketetara jo: Grezia eta Erromako jakinduria zabaldu.
Erdi Aroko baloreak ukatu eta Aintzinate klasikora bueltatu

Testuingurua: teknologia

Dec 9, 1500

Gutenberg-ek Inprenta asmatu zuen. Inprentak alfabetizazioa bultzato zuen. Ondorioz, ahozkotasunaren galera eta liburuen ugalketa erraztu.

Testuingurua: filosofia

Dec 9, 1500

Humanismoa bultzatu: jainkoa existitzen da baina arrazoitik gurtuko dute.
Bibliarekiko kezkak bultzatu.

Testuingurua: erlijioa

Dec 9, 1500

Erlijio borrokak.
Protestantismoaren lehen urratsak
EUSKAL HERRIAN: Protestantismoak indar gutxi baina Nafarroan bai Joana De Alret erreginagatik. Ondorioz, Leizarragak biblia euskaratu.

Testuingurua: Gertaera politikoak

Dec 9, 1500

1512: Gaztelako erregeak Nafarroako erresuma konkistatu

Testuingurua: Literatura

Dec 9, 1500

EUSKAL HERRIAN 1545: lINGUAE VASCONUM PRIMITIAE
Lazarragaren lana: kopla batzuk eta hartzainen nobela.
Joane Leizarraga: Hiru lan erlijioso itzuli

Testuingurua: XVI. Mendea - Berpizkunde mendea.

Dec 9, 1500

Gizarte hierarkizatua hautsi.
Bizimodu berri bat zabaldu.
Gizakiaren birbalorazioa eta arrazoia aurkitu.

Testuingurua: kultura

Dec 9, 1500

Ernazimendua(sekulako superraldia).
ZIENTZIA: Leonardo Da Vinci Galileo Galilei...
ARTEA: Miguel Angel...
LETRA: Latinaren eta beste hizkuntza askoren ondoan tokian tokiko hizkuntzak indartu.
EUSKAL HERRIAN: Herri xeheak zientzia eta letren munduko ateak itxita zeuden, bakarrik dirua zutenek aukera zuten letretan eta zientzian sarbidea.

Joan Zumarragako

Dec 2, 1537

Idatzitako eskutitz bat

Lingua Vasconum Primitiae

Jan 1, 1545

Bernart Etxeparek argitaratua.

EUSKAL LITERATURA XVI. MENDERARTE

Period: Mar 2, 2022 to Nov 25, 1600

LIBURUAK