-
Ο Ιβάν γεννήθηκε το 1530 από τον γάμο του μέγα ηγεμόνα Βασιλείου Γ΄ με την Έλενα Γκλίνσκαϊα (Глинская).
-
Μετά τον θάνατο του πατέρα του (1533) και ης μητέρας του (1538) επικρατούν χαώδεις συνθήκες στη χώρα .Η θέση του Ιβάν ισχυροποιείται κάπως μετά το 1542, όταν ο μητροπολίτης και προκαθήμενος της ρωσικής εκκλησίας Μακάριος, μια μεγάλη πνευματική προσωπικότητα, αναλαμβάνει τον ρόλο του προστάτη του νεαρού διαδόχου
-
Τον Ιανουάριο του 1547 ο Ιβάν στέφεται, με μια μεγαλειώδη τελετή –απομίμηση των αντίστοιχων βυζαντινών προτύπων- ως πρώτος Ρώσος τσάρος, γεγονός που αναβαθμίζει το διεθνές κύρος του Μοσχοβίτικου δυναστικού οίκου. -
Ένα μήνα αργότερα παντρεύεται την Αναστασία Ρομανώβα, μια από τους προγόνους της μετέπειτα δυναστείας των Ρομανώβ -
Η «καλή» περίοδος διακυβέρνησης χαρακτηρίζεται από τις ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις που συντελέστηκαν σχεδόν σε όλους του τομείς του δημόσιου βίου και από την επιθετική εξωτερική πολιτική του ρωσικού κράτους, που οδήγησε στην εδαφική του επέκταση.Στόχος των μεταρρυθμίσεων ήταν κυρίως η διευθέτηση της λειτουργίας του κράτους και της εκκλησίας, καθώς και η απάλειψη της «αναρχίας των βογιάρων», που επικρατούσε κατά την περίοδο της ανηλικιότητας του Ιβάν (1538-1547). -
Στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων εντάσσεται και η προσπάθεια ρύθμισης των σχέσεων της εκκλησίας με το κράτος και την κοινωνία. Η σύνοδος αυτή είχε ως στόχο την ανανέωση της εκκλησίας, του θρησκευτικού βίου και των ηθών των Ρώσων
-
Βασικός του στόχος ήταν η κατάκτηση των τελευταίων μογγολικών κρατιδίων του ρωσικού χώρου .Πρώτα στράφηκε κατά του χανάτου του Καζάν το οποίο από το 1521 βρισκόταν υπό την προστασία του Οθωμανού Σουλτάνου. Μετά από δύο αποτυχημένες εκστρατείες, το 1552 ο στρατός του Ιβάν τελικά κατέλαβε το Καζάν και το ενσωμάτωσε στο ρωσικό κράτος. -
Οι Ρώσοι με την κατάκτηση του Αστραχάν έγιναν έτσι κυρίαρχοι του ποταμού αυτού σε όλο το μήκος του, γεγονός που σήμαινε την απρόσκοπτη πρόσβαση στην Κασπία θάλασσα και στις αγορές της Ανατολής, καθώς και την κατοχή νέων, εύφορων εδαφών, στα οποία σταδιακά εγκαταστάθηκαν Ρώσοι αγρότες.
-
ο ρωσικός στρατός εισβάλει και στη Λιβονία, ανοίγοντας έτσι ένα δεύτερο πολεμικό μέτωπο στην ΒΔ μεθόριο της χώρας.Ο Ιβάν απαίτησε από τη Λιβονία την καταβολή ενός μεγάλου χρηματικού ποσού ως φόρου. Η άρνηση της Λιβονίας να τον πληρώσει έδωσε την αφορμή για την έναρξη των εχθροπραξιών. Αποτέλεσμα ο «Λιβονικός πόλεμος» να διαρκέσει 25 χρόνια (1558-1583). -
Εκείνη τη περίοδο ο Ιβάν άλλαξε τελείως την συμπεριφορά του και μεγάλο παράγοντα αποτέλεσε ο θάνατος της πρώτης του γυναίκας (1560) και του μητροπολίτη Μακαρίου (1563), οι οποίοι ασκούσαν μια θετική επίδραση στον χαρακτήρα του. Για τον Ιβάν, λοιπόν ,προείχε η αποκατάσταση της δικής του εξουσίας και η εξουδετέρωση όλων των αντιπάλων του. Αρχικά στράφηκε εναντίον των μελών του «επίλεκτου συμβουλίου» και των συγγενών τους. -
Αποκορύφωμα της τρομοκρατίας της οπρίτσνινα αποτέλεσε η εκστρατεία της σωματοφυλακής του τσάρου στις πόλεις της ΒΔ Ρωσίας , τις οποίες ο Ιβάν θεωρούσε φίλο-Λιθουανικές . Σχεδόν ολόκληρη η ανώτερη τάξη των πόλεων αυτών εκτελέστηκε (οι βογιάροι του Νόβγκοροντ, μετά από εικονικές δίκες, πνίγηκαν ομαδικά στα παγωμένα νερά του ποταμού της πόλης) και αμέσως μετά οι οπρίτσνικ λεηλάτησαν τις εκκλησίες, τις μονές και τις κατοικίες των πλουσίων. -
Οι λεηλασίες και οι αρπαγές είχαν καταστεί πλέον το μοναδικό μέσο του κράτους για να γεμίζουν τα άδεια ταμεία του. Όμως, σταδιακά στον τσάρο γεννιούνται υποψίες και για κάποια μέλη της οπρίτσνινα, ιδιαίτερα μετά τον αιφνίδιο θάνατο της τρίτης του γυναίκας μόλις μια εβδομάδα μετά τον γάμο . Έτσι άρχισε η αποκαθήλωση του τρομοκρατικού οργάνου του Ιβάν. -
Κατά την διάρκεια των τελευταίων χρόνων διακυβέρνησης του αποκαταστάθηκε, σε κάποιο βαθμό, η εσωτερική ηρεμία, αν και τα οκτώ χρόνια του τρόμου και η ταυτόχρονη διεξαγωγή του πολυδάπανου και μακροχρόνιου πολέμου στη Λιβονία είχαν εξαντλήσει τα αποθέματα της χώρας. Προς το τέλος της ζωής του ο Ιβάν είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο γιος του Ιβάν Ιβάνοβιτς εποφθαλμιούσε τον θρόνο του και, επάνω σε μία έκρηξη οργής, τον χτύπησε τόσο άσχημα, ώστε ο διάδοχος πέθανε μερικές μέρες αργότερα . -
Ο ίδιος ο Ιβάν, εμφανώς μετανιωμένος, πέθανε τρία χρόνια αργότερα σε ηλικία 54 χρονών, ίσως από φυσικά αίτια, χωρίς ωστόσο να αποκλείεται το ενδεχόμενο δολοφονίας. Τον διαδέχτηκε ο τρίτος γιος του με την Αναστασία Ρομάνωβα Θεόδωρος (Фёдор Ι), ο τελευταίος εκπρόσωπος του μοσχοβίτικου δυναστικού οίκου.
