EREDU ATOMIKOAK. Eredu atomiko bat, atomoa nolakoa den asaltzen duen errepresentazio grafikoa da. Ereduei esker, atomoak nolakoak diren eta zer propietate dituzten ikusi ahal dugu. Historian zehar hainbat eredu egon dira, gero eta zehatzagoak direnak.

DEMOCRITOREN EREDU ATOMIKOA:

400 BCE

Lehenengo eredu atomikoa izan zen, demokrito (460-370k.a) filosofo grekoaren arabera, atomoak zatiezinak, aldaezinak eta hilezinak ziren. Demokritok atomoa partikularik txikiena zela esaten zuen. Baina hau ez zen teoria zientifikoa, filosofikoa baizik.
Zatiezina zenez, atomo izena jarri zuen. (a-tomo/ zatiezina)

DALTONEN EREDU ATOMIKOA:

1803

John Dalton matematikari eta kimikari Britainarra izan zen. (1766-1844) atomoari buruzko lehen teoria zientifikoa eginez gain, daltonismo gaixotasunari buruz ikertu zuen.
Demokritoren ideian oinarria jarriz, atomoa partikula esferiko txiki txikia zela, aldaezina eta hilezina. Horrez gain baieztapen batzuk egin zituen.
- Materia guztia atomoz osatuta dago.
-Elementu berdineko atomoak berdin berdinak dira
ezberdinetakoak propietate ezberdinak dituzte
- Atomoak elkartzean komposatuak sortu.

THOMSONEN EREDU ATOMIKOA:

1904

Joseph John Thomson (1856-1940) britaniar zientzialaria izan zen, elektroiak eta isotopoak aurkitu zituen. Berak atomoak elektroi negatiboak zituztela atomo positibo batean esaten zuen.

RUTHERFORDEN EREDU ATOMIKOA:

1911

Ernest Rutherford (1871-1937) fisikari eta kimikari zeelandaberritarra izan zen. Bere bizitzako zati handi bat partikula erradioaktiboak ikasten eman zuen (alfa, beta eta gamma). Rutherfordek atomoak nukleo atomiko positiboki kargatu bat zuela adierazi zuen, eta gero lurrazal bat zeukan, non elektroiak nukleoaren inguruan abiadura handian mugitzen ziren.

BOHREN EREDU ATOMIKOA (PLANETAZKOA)

1913

Niels Henrik Bohr Fisikari Danes bat izan zen (1885-1963). Bere eredu atomikoa Rutherforden oinarritu zuen.
Bohr-ek Mekanika kuantikoa sartu zuen bere teorian, horrela, elektroiak atomoaren nukleoaren inguruan nola biratzen zuten azaldu ahal izan zuen. Bere ustezelektroiak orbita zirkularretan egiten zuten bira eta orbita batetik beztera pasatzean energia galtzen edo irabasten zuten. Gainera, elektroiak orbitetatik mugitzean, energia elektomagnetikoa sortzen zutela demostratu zuen.

SCHRÖDINGERREN EREDU ATOMIKOA (GAUR EGUNGOA):

1926

Erwin Rudolf Josef Alexander Schrödinger Fisikari Austriakoa izan zen.(1887-1961)
Bere eredu kuantikoak, elektroiak ez daudela orbital zehatzetan azaltzen du. Elektoiaren posisioa ekuazioen bidez adierazi egin zuen, baina ez leku zehatza. Bere uztez, ezin zelako jakin elektoia non zegoen zehazki. Orbitalak hodei modukoak zirela esaten baitzuen.