Οι ιστορικοί της Ελληνικής Βιομηχανίας: Η Χριστίνα Αγριαντώνη για την Ελληνική βιομηχανία τον 19ο και 20ο αιώνα.
-
Σύμφωνα με την γαλλική απογραφή του 1906, θεωρείτε κάθε παραγωγική εγκατάσταση κάτω απο τον τίτλο "indrustie" δηλαδή βιομηχανία.
Στην Γερμανία την ίδια περίοδο νοείτε βιομηχανία οποιοδήποτε εργοστάσιο ή εργαστήριο το οποίο λειτουργεί με κινητήρια δύναμη.
Στην Ελλάδα ο όρος βιομηχανία περιλαμβάνει όλα τα εργοστάσια και τις βιοτεχνίες αλλά και την μάζα των μικροβιομηχάνων και καταστηματαρχών εν γένη. (Χριστίνα Αγριαντώνη. Όψεις πολιτικής και οικονομικής ιστορίας σελ,264) -
Η πρώτη φάση βιομηχανικής ανάπτυξης καλύπτει τις τέσσερις πρώτες δεκαετίες του ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους έως το 1965. Έχει έντονα χαρακτηριστικά της προεπαναστατικής περιόδου και η βιομηχανία έχει να μας επιδείξει ελάχιστα επιτεύγματα σε περιορισμένο αριθμό βιομηχανικών ενασχολήσεων, όπως η Ναυτιλία και η ναυπήγηση ιστιοφόρων πλοίων. (1838 Ερμούπολη)
-
Ναυπηγία Ερμούπολης (1838)
Το πρώτο μηχανουργείο
Σιτεμπόριο με την μαύρη θάλασσα και αλευρόμυλοι Ερμούπολη: Η αποθήκη της Αν. Μεσογείου. "Βιομηχανικό θαύμα"
ζυθοποιία, κατεργασία μεταξιού, βιοτεχνίες τροφίμων, ξυλοναυπηγική -
Πρώτες ομάδες βιομηχανικών επενδύσεων
πρωτοβιομηχανικά συμπλέγματα της υπαίθρου, βιοτεχνίες, ταπρώτα εργοστάσια.
Απο το 1845 καταγράφετε κύμα ίδρυσης εκσυγχρονισμού σε μηχανικές βιοτεχνίες, εργοστάσια -
Πειραιάς; Το λιμάνι της σταφίδας, πόλος έλξης για πολλές βιομηχανίες. βιομηχανίες με εγχώριες πρώτες ύλες, υφαντουργία, μικροβιοτεχνίες τα φυτώρια της βιομηχανίας.
- Η Αθήνα είχε 65,000 κατοίκου το 1879 ακολουθώντας το φαινόμενο της αστικοποίησης λόγο της αγροτικής κρίσης, αυξάνετε σε 150,000 το 1907. (Χριστίνα Αγριαντώνη η πόλη στους νεότερους χρόνους σελ.183) -
Διεύρυνση της εκβιομηχάνισης
-1/4 ζούν σε πόλεις
-Αγροτική Κρίση και μείωση των αγροτών
-Μετανάστευση προς ΗΠΑ
-Βιομηχανικές πόλεις, αστικοποίηση
-βιοτέχνες και σύλλογοι μετατρέπονται σε βιομηχάνους, συνεργάζεται η βιομηχανία με την βιοτεχνία.
-Αύξηση πληθυσμού στις πόλεις καπνού Λαμία, Καρδίτσα, Αγρίνιο. -
Παρατηρούμε μια βιομηχανία που στο σύνολο της δεν προορίζετε για εξαγωγική δραστηριότητα
Μεταξύ 1875 και 1889, παρατηρείται μια αύξηση από 95 σε 145 εργοστάσια. Αλλά από τις 50 νέες μονάδες, οι 44 ήταν αλευρόμυλοι και οι 4 ελαιοτριβεία. Επιπλέον οι περισσότερες εξυπηρετούσαν την σιτοπαραγωγή της Θεσσαλίας και της Άρτας όπου προσαρτήθηκαν στην Ελλάδα, το 1880. Η αύξηση δεν δείχνει εκβιομηχάνιση: απλώς κατοπτρίζει την εδαφική επέκταση της χώρας και την αντίστοιχη αύξηση του πληθυσμού. -
Πάτρα: Γεννιέται ένα μεγάλο λιμάνι.
Η ανάπτυξη του σιδηροδρομικού δικτύου, το οποίο ένωσε την Αθήνα και τον Πειραιά με την Πελοπόννησο στα τέλη της δεκαετίας του 1880, συνέβαλε στη χερσαία διακίνηση των προϊόντων και των πρώτων υλών, ενώ η Πάτρα εξελίχθηκε σε κέντρο όχι μόνο γεωγραφικό αλλά και οικονομικό
Οικογένειες κάθε λογής μετανάστευαν στα αστικά κέντρα για να βρούν δουλειά -
20ός αιώνας: (Η ανατίμηση της δραχμής και η άνοδος στην ισοτιμία το 1909)
- Ο χαρακτήρας της βιομηχανίας ακολουθεί συντριπτικά πολλές και μικρές βιομηχανίες με ελάχιστη η καθόλου εκβιομηχάνιση
- Μεγάλες διαφορές ανάμεσα σε μικρές και μεγάλες βιομηχανίες, με αποτέλεσμα να υπάρχει αθέμιτος ανταγωνισμός και μονοπώλιο.
- Ο Πειραιάς γίνεται πλέων κέντρο με ραγδαίους ρυθμούς ανάπτυξης. Αλλά και έντονη κοινωνική διαφοροποίηση.
- Η βιομηχανία απευθύνεται κυρίως στην εσωτερική κατανάλωση -
πρόσφυγες Κρήτης 25,000 (1897), Ανατολικής Ρωμυλίας 40,000 (1906-1907). Μικρά Ασία. Χριστίνα Αγριαντώνη 1900-1940 σελ.277
-
Νόμος Βενιζέλου 1910 5% + Απο εγχώρια βιομηχανία
Νόμος 1901 επιστροφή δασμών στις πρώτες ύλες για αναγωγήσιμα προϊόντα
Δασμολογικοί νόμοι
Νόμοι για τα εργατικά δικαιώματα -
Διεύρυνση της εκβιομηχάνισης
-1/4 ζούν σε πόλεις
-Αγροτική Κρίση και μείωση των αγροτών
-Μετανάστευση προς ΗΠΑ
-Βιομηχανικές πόλεις, αστικοποίηση
-βιοτέχνες και σύλλογοι μετατρέπονται σε βιομηχάνους, συνεργάζεται η βιομηχανία με την βιοτεχνία.
-Αύξηση πληθυσμού στις πόλεις καπνού Λαμία, Καρδίτσα, Αγρίνιο. -
1906 Απεργούν οι κλάδοι της Πειραϊκής βιομηχανίας και το Λαύριο, -Αιτήματα: μύωση των ωρών εργασίας, μισθολογικές αυξήσεις, επαναπρόσληψη το απολυθέντων συνδικαλιστών.
-εισάγεται το συνδικαλιστικό μοντέλο διεκδίκησης αξιών.
-σημαντική η δολοφονία του Δεληγιάννη όπου έως το 1905 έιχε ενσωματώσει στο πολιτικό σύστημα την δυσαρέσκιά των εργατών
- Οι απεργίες διευρύνονταν, πολλές φορές γινόταν καταστολή με αιματηρές συνέπειες -
εποχικές βιομηχανίες. Ελαιοτριβεία. Καπνοβιομηχανία, λαθρεμπόριο
βιομηχανίες συνεχόμενης απασχόλησης -
"Η κυβέρνηση της ανορθώσεως θέλει απομακρυνθεί.... απο την μέθοδον του παρελθόντος καθ'ήν πολλάκις δια απαγορευτικών δασμών επετεύχθη η δημιουργία βιομηχανιών μη εχουσών κανένα εθνικών χαρακτήρα" ( Βενιζέλος ομιλία στην Λάρισα 1910) Εθνικό ελληνικό πυριτιδοποιείου και καλυκοποιείου Πυρκάλ 1874. Χρυσές δουλειές το 1897, κυβέρνηση Βενιζέλου έως 5% στήριξη στην εγχώρια βιομηχανία
Κρατική στήριξη και παραγγελίες
Δασμολόγια προστατευτικά κυρίως για την μικρή βιοτεχνία -
20ός αιώνας: - (ανατίμηση της δραχμής και άνοδος στην ισοτιμία το 1909)
-Το κίνημα στο Γουδί
- Ο χαρακτήρας της βιομηχανίας αποτελείτε πλέων από πολλές και μικρές βιομηχανίες με ελάχιστη η καθόλου εκβιομηχάνιση
- Μεγάλες διαφορές ανάμεσα σε μικρές και μεγάλες βιομηχανίες, με αποτέλεσμα να υπάρχει αθέμιτος ανταγωνισμός και μονοπώλιο.
- Πειραιάς, κέντρο με ραγδαίους ρυθμούς ανάπτυξης, αλλά έντονη κοινωνική διαφοροποίηση.
- Η βιομηχανία απευθύνεται κυρίως στην εσωτερική κατανάλωση -
Γράφημα
-
Ά παγκόσμιος πόλεμος και οι συνέπειες
Η εικόνα μεταβάλλεται κατά τις δεκαετίες 1910 και 1920.
Η εγκατεστημένη ιπποδύναμη αυξάνεται από τους 5.500 ίππους το 1893 σε 60.000 το 1920 και 230.000 το 1929. Ο αριθμός των εργοστασίων αυξάνεται από τα 208 εργοστάσια του 1893 ή τα 335 του 1909 σε 2.905 μονάδες το 1920. Τόσο ο αριθμός των εργοστασίων, επομένως, όσο και η ολική ιπποδύναμη δείχνουν ότι η «απογείωση» της ελληνικής βιομηχανίας έγινε όχι πριν, αλλά μετά το 1909 και ιδίως μετά το 1920
