-
Ο θεολόγος Μαρτίνος Λούθηρος (1483-1546) θυροκόλλησε στην είσοδο του καθεδρικού ναού της Βιτεμβέργης έναν κατάλογο με 95 θέσεις, εναντίον των αντιλήψεων και πρακτικών της Καθολικής Εκκλησίας. Ο πάπας αντέδρασε αφορίζοντας τον Λούθηρο ως αιρετικό. Ο Λούθηρος όμως έκαψε δημόσια το έγγραφο (βούλλα) του αφορισμού του (1520).
-
ο Λούθηρος αρνήθηκε να αναιρέσει τις
απόψεις του, η Δίαιτα τον καταδίκασε ως αιρετικό και τον έθεσε εκτός νόμου. Στο τέλος ο αυτοκράτορας αναγκάστηκε να συμβιβαστεί, με την Ειρήνη της Αυγούστας (1555), η οποία αναγνώριζε τη νομιμότητα του Λουθηρανισμού και το δικαίωμα κάθε ηγεμόνα να επιβάλλει στην περιοχή της δικαιοδοσίας του το δόγμα που επιθυμούσε. -
Στη Γαλλία συνέβησαν θρησκευτικοί πόλεμοι (1562-1598).
Αποκορύφωμά τους θεωρείται η σφαγή στο Παρίσι δύο χιλιάδων Γάλλων καλβινιστών προτεσταντών (Ουγενότων), τη “Νύκτα (της εορτής) του Αγίου Βαρθολομαίου (24 Αυγούστου 1572). Η ειρήνη αποκαταστάθηκε τελικά με το Έδικτο (Διάταγμα) της Νάντης (1598), το οποίο αναγνώριζε μεταξύ άλλων το δικαίωμα της ελευθερίας συνείδησης ατομικά και το δικαίωμα των προτεσταντών να ασκούν ελεύθερα τη λατρεία τους κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
