-
Period: to
Ipar euskaldun asko hil ziren I mundu Gerran
-
Euskaltzaindia eta Eusko Ikaskuntzaren sorrera
1915etik euskal nazionalismoak gorakada dauka eta euskara eta euskal kulturaren garapena ematen da. -
Period: to
Bigarren Errepublika eta Gerra Zibila
Franco errepublikako gobernuaren kontra atxa Espainaren gerra zibila piztu eta hego euskal herria banatuta geratu zen -
Period: to
eusko jaurlaritza
1976 euskal jaurlaritza sortu zen baina 1937 baion hego esukal herria osoa francoaren menpe zegoela santoñako itune sanitu 1937 abuztuaren 24 eta eusko jaurlaritza erberestatu egin behar izan zuen -
bigarren mundu gerra
francoaren diktadurapean bizkai edo gipuzkoa jo eta horien kontzertu ekonomikoak kendu egin zituzten 1937 euskara debekatuta eta euskal kultura arraz ezabatu zuten -
nazio batuen erakundea sortu eta autodeterminazioa eskubiea onartu
francok herrialde traidoreak gipuzkua eta bizkaia izendatu zituen eskubide politiko or akatu zuen euskaraz hitz egitea debekatuta zuen eta euskal kulturaren arrasto guztiak ezabatu zaiatu zen 1950 hamarkadan hasi ziren abertzaleak antolatzen hego euskal herrian isilpean -
ETA
ETA erakundea zortu zen 1959 eta frankismoaren aurkako borroka amatuari ekin ziom. ETAk abertzaletasuna eta sozialismoa elkartu zituen ezker abertzalea sortu zen -
Aljeriako autodeterminazioa gelditzeko sortu zen OAS
1960ko hamarkadan euskal kultura indar bizi garazten hasi zen 1970eko abenduan Burgosko auzia gatazka euskara batuan -
europako ekonomi elkartea sortzeko erromako ituna sinatu zen
ipar euskal herrian enbata aldizkaria jaio zen 1963 haren inguruan gorpuztu zen iparraldeko mugimendu abertzalea ETArekin harremanak izan zituenean -
Period: to
Carrero Blanco hil zuten
1970eko hamarkadan ETAko borroka armatua areagotu egin zuen 1970eko abenduan Burgosko auzia gatazka eragilea izan zen eta 1973an Carrero Blanco hil zuen -
Enbata sortu ondoren
Bitartean Ipar Euskal Herrian Enbata sortu ondoren euskal abertzaletasuna pixkanaka-pixkanaka sendotuz joan da baita euskara eta kultura ere. Autonomiaren alde eta turismoaren bidez gertatzen ari den kolonizazioaren aurka Iparretarrak talde amartua sortu zen 1970 -
Period: to
FRAPko hiru kide eta ETAko Txiki eta Otaegi fusilatzea agindu zuen
Franko 1975ean hil zen baina hiltzorisn zegoela FRAPko hiru kide eta ETAko Txiki eta Otaegi fusilatzea agindu zuen 1975eko irailaren 27an. Espainako Joan Karlos I.a izendatu zuten horrela borbondarren monarkia zentralista berrezaarri zen. Hala ere 1976an Sixto Borboikoaren jarraitzalea karlistek Jurramendiko ospakizunetan bi pertsona hil zituzten -
Amnistia
1976eko uztailaren 21ean alkateen mugimenduak batzarra egin zuen Bergaran eta bertan sinatu zuten Euskal Herriaren eskubide historiokoen aldeko manifestua aldi berean euskararen ofizialtasuna amnistiaorrokorra -
Period: to
Konstituzio berria
Huteskunde orokorraren ondoren 1977ko ekaina Konstituzio berria egin eta erreferendumez onartu zen Espainea mailan 1978 hala ere Hego Euskal Herrian indar abertzaleek ez bozkatzera deituta Konstituzioaren alde bozkatu zutenen kopuru oso txikia izan zen besteak beste euskal eskubideak ez zirelako behar bezala aintzat hartzen -
Nafarroa
Hegoaldeko Euskal Hrrirako estatu bakarra ez zen lortu Garaia artan Nafarroko gehiengoaren ordezkaritza PSE-PSOren esku eta hegoaldeko batasun politikoaren alde zegoen Nafarroko eskuina Estatutu bakarraren kontra jarri eta bi estatutu egin ziren Nafarroan PSN-PSOE sortu zen -
1970-80
1979an Araba Bizkaia eta Gipuzkoaren Autonomi Estatutu onartu zuen eta hurrengo urtean Eusko Jurlaritza berria eratu zen. ETAren inguruko ezker abertzaleak ez zuen estatutua onartu eta erakunde amartua mantentzen erabaki zuen -
1980
1980ko hamarkadan ETAren aurka borrokatzeko guda zikina sortu zen. Talde armatu gogorrenak izan ziren Batallon Vasco-Español Hegoaldean UCD-ko gobernugaraian sortuta eta GAL PSOE-ko gobernuaren inguruan antolatu.Talde horiek Herri Batasunako kideak herritar abertzaleak eta Iparraldean errefuxiatutako ETAko ekintzaleak erail zituzten. Erakunde horien fanantziazioa Barne Ministerioko fondo erreserbatuak egin zuten eta mertzenario espainiar Guardia Zibila Polizia Nazionala Inteligentzia Zerbitzua -
1982
1982an Nafarroako Foru-Erregimenaren Berrintegratzen eta Hobekuntzarako Lego Organikoa hots Nafarroko autonomi estatutua onartu zen -
2000
Ipar Euskal Herrirako egitura administratiboa berria Euskal Departamentua etengabe eskatzen ari dira abertzaleak baina frantziar alderdiek geihiengoa dute eta Frantziako gobernuek eskuin nahiz ezkerrekoek ez dute eskaera aintzakotzat hartu