Ważne wydarzenia w historii świata

Pierwsze odnotowane igrzyska olimpijskie w Grecji

776 BCE

Najstarsza wzmianka o igrzyskach w Olimpii, mogli w nich brać udział tylko wolni obywatele Grecji. Jedyną kobietą w tym wydarzeniu była kapłanka Demeter, mogła je jedyne oglądać. Na czas igrzysk panował tzw. pokój boży (nie toczono walk pomiędzy poszczególnymi greckimi miastami). Składały się z następujących konkurencji (pięciobój, wyścigi rydwanów, biegi, zapasy, boks). Zwycięzcy w nagrodę otrzymywali wieniec laurowy. Igrzyska były ku czci Zeusa, dlatego zniesiono je w 393 r. Wróciły w 1896 r.

Założenie Rzymu

753 BCE

Według legendy Rzym został założony przez Romulusa, brata bliźniaka Remusa. Byli oni dziećmi westalki Rei i boga Marsa. Stryj Rei, który przejął władzę, próbował dzieci utopić w Tybrze. Zaopiekowała się nimi wilczyca, która wykarmiła dzieci. Później zaopiekował się nimi pasterz. Gdy dorośli, dowiedzieli się o swoim pochodzeniu, zabili uzurpatora, po czym Romulus założył nowe miasto, zabijając Remusa. Powstało wkrótce wielkie państwo: republika, a następnie cesarstwo rzymskie.

Bitwa pod Termopilami

480 BCE

W 490 p.n.e. Persowie zaatakowali Grecję, ponieśli jednak klęskę pod Maratonem. Dziesięć lat później Kserkses, król Persji, zaatakował Grecję z dwóch stron: lądem i morzem. Greckie polis się zjednoczyły, część armii pod wodzą Leonidasa, króla Sparty, broniła wąwozu Termopile. Leonidas poniósł klęskę, zginął lecz udało mu się opóźnić marsz Persów na Ateny. Tymczasem perska flota poniosła klęskę, zaś Termopile stały się symbolem zaciętego oporu i nawiązywano do tego w XIX w Stały się źródłem memów

Założenie Akademii Platońskiej

387 BCE

Filozof Platon założył w Atenach Akademię, szkołę uczącą krytycznego myślenia oraz filozofii. Głównie była kierowana do mężczyzn, kobiety mogły studiować filozofię przyrody. Platon był uczniem Sokratesa, filozofa, który został skazany na śmierć za "demoralizację młodzieży" (w rzeczywistości podważał on autorytety). Wzorem mistrza Platon prowadził zajęcia poprzez rozmowy. Uważał, że człowiek powinien zbliżać się do ideału. Akademia Platońska istniała do 529 r., zlikwidował ją cesarz Justynian.

Powstanie Spartakusa

71 BCE

Spartakus był gladiatorem, który stanął na czele powstanie niewolników w Rzymie, którzy byli traktowani jako "narzędzie mówiące ludzkim głosem". Trwało ono dwa lata, Spartakusowi udało się w kilku bitwach pokonać rzymską armię. W 71 r. p.n.e. zginął w bitwie, został pokonany przez Marka Krassusa. Nie było to jedyne powstanie niewolników, jednak Spartakus stał się symbolem oporu najniższych warstw społecznych przeciwko systemowi. Odwołał się do niego K. Marks, natomiast S. Kubrick nakręcił film.

Śmierć Jezusa - początki chrześcijaństwa

30

Jezus Chrystus zapoczątkował nową religię w Izraelu - chrześcijaństwo. Grupowały się do niej ludzie z nizin społecznych, gdyż Jezus głosił powszechną równość. Miał grono wyznawców, szczególne było 12 Apostołów. Za podważanie boskości cesarza został ukrzyżowany przez Rzymian. Jego uczniowie wierzyli w zmartwychwstanie Jezusa, co stało się impulsem do rozwoju religii chrześcijańskiej. Jednym ze znanych Apostołów był św. Paweł, który chrzcił także nie-Żydów. Od IV w. religia ta dominuje w Europie.

Edykt mediolański

313

Przez pierwsze wieki chrześcijaństwo było prześladowane przez Rzymian. Apogeum przypadło na rządy cesarza Dioklecjana. Zakazany owoc najlepiej smakuje, liczba chrześcijan wzrosła. W IV w. walkę o władzę w Rzymie wygrał Konstantyn Wielki, który przyjął chrześcijaństwo. W 313 r. wydał akt o tolerancji religijnej. Zapoczątkowało to wzrost znaczenia chrześcijaństwa, papież stał się wpływowym politykiem po przeniesieniu stolicy Rzymu do Bizancjum. W 393 r. chrześcijaństwo zostało religią oficjalną.

Upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego

476

W 395 r. cesarz Teodozjusz Wielki podzielił Cesarstwo Rzymskie na Zachodnie i Wschodnie. Wschód ze stolicą w Konstantynopolu stał się siedzibą Cesarstwa Bizantyjskiego, natomiast na Zachodzie zaczęły się najazdy germańskich barbarzyńców. W pewnym momencie Wizygoci zdobyli Rzym i porwali siostrę cesarza Galię Placydę, która została żoną wodza barbarzyńców Atalaufa. Wkrótce potem władza Rzymu zaczęła się zmniejszać. Ostatnim cesarzem był Romulus Augustulus, którego zdetronizowali Ostrogoci.

Hidżra - ucieczka Mahometa z Mekki do Medyny

Sep 22, 622

Na początku VII w. dominowały w Azji dwa państwa: Bizancjum i Persowie. Na południu znajdował się Półwysep Arabski, gdzie działał handlarz Mahomet. Stworzył on nowy system religijny, oparty na religii monoteistycznej (judaizm i chrześcijaństwo). W 622 r. został zmuszony do ucieczki z Mekki do Medyny - ta data to pierwszy rok kalendarza islamskiego. Wkrótce potem Arabowie rozpoczęli podbój: Palestyny, Syrii, Egiptu, Afrykę płn. oraz Hiszpanię. Osoby przyjmujące islam były zwalnianie z podatków.

Chrzest Polski

Apr 14, 966

Słowianie przybyli na tereny Polski w VI w. Byli politeistami. Jednym z głównych plemion byli Polanie, kierowani przez dynastię Piastów. Mieszko I prowadził walki z pogańskimi Wieletami, z którymi przegrywał. Dlatego zawarł sojusz z Czechami i Niemcami. To właśnie z Niemiec przybyli misjonarze, którzy ochrzcili Mieszka i jego dwór. Od tego momentu pojawiły się pierwsze źródła pisane na ziemiach polskich. Wprowadzanie chrześcijaństwa w Polsce trwało około 200 lat.

Wielka Schizma Wschodnia

Jul 16, 1054

W XI w. chrześcijaństwo podzieliło się na 2 odłamy: zachodni w Rzymie, na czele którego stał papież oraz wschodni w Konstantynopolu, któremu przewodził patriarcha tego miasta. Spierali się o kwestie teologiczne (celibat, liczba sakramentów). Dużą rolę odgrywała polityka: papież spierał się z patriarchą o prymat nad Kościołem. W 1054 r. legat papieski (papież zmarł wcześniej) rzucił klątwę na patriarchę. Spowodowało to wzajemne ekskomuniki. Spór trwał aż Soboru Watykańskiego II.

Założenie Uniwersytetu w Bolonii

1088

Choć średniowiecze kojarzy się z "wiekami ciemnymi", ta nazwa pasuje do czasów początku tej epoki. W połowie średniowiecza zaczęły powstawać pierwsze uniwersytety - najstarsza była uczelnia w Bolonii. Był on elitarne ale otwarty także na osoby spoza Włoch. Także kobiety mogły uczęszczać na zajęcia z zakresu medycyny. Początkowo głównie były to wykłady z prawa i medycyny, potem to zostało rozszerzone na inne dziedziny (teologia, filozofia). Wykłady były czasem prowadzone w domach wykładowców.

Synod w Clermont - początek krucjat

Nov 27, 1095

W 1071 r. Turcja zajęła Palestynę. Ograniczało to pielgrzymki chrześcijan do Ziemi Św. Europa była wówczas przeludniona, było sporo chłopów, którzy nie mieli szans na dziedziczenie ziemi. Dlatego też w 1095 r. papież Urban II zwołał synod w Clermont, który obiecał za udział w wyprawie przeciwko Turkom odpuszczenie grzechów. I krucjata zdobyła Jerozolimę, dokonywali przy tym licznych rzezi muzułmanów. Spowodowało to wzrost konfliktów religijnych, przy okazji krzyżowcy zniszczyli Konstantynopol.

Kronika Galla Anonima

1113

Pierwszą kroniką, powstałą w Polsce, było dzieło Galla Anonima. Do dziś nie wiadomo, kim był autor (czy pochodził z Francji, Włoch lub Niemiec). Był wykształcony, pisał swoją kronikę na zamówienie Bolesława Krzywoustego, pisał propagandę Piastów. Z tego tez powodu pomijał niewygodne kwestie dla dynastii Piastów (ogólnikowo napomknął o wygnaniu Bolesława Śmiałego, bez wymienia sprawy biskupa Stanisława). Opisał on też zdobycie Pomorza przez Krzywoustego.

Rozbicie dzielnicowe

Oct 28, 1138

W średniowieczu władcy traktowali państwo jako swoją własność, dlatego też często dzielili ziemię między swoich synów. Taka sytuacja była w Niemczech, Rusi, Francji. Podobnie było w Polsce: po śmierci każdego władcy z dynastii Piastów dzielono ziemię między dzieci. Bolesław Krzywousty miał aż 5 synów, wskutek czego podział Polski został trwały. Początkowo rządzić miał najstarszy z rodu, jednak po 7 latach doszło do wojny między dziećmi Krzywoustego. Dopiero w 1320 r. udało się zjednoczyć Polskę.

Założenia Akademii Krakowskiej

May 12, 1364

Król Kazimierz Wielki zmienił politykę Polski, rezygnując z walk o ziemi zachodnie i w 1340 r. rozpoczął podbój ziem wschodnich (tereny obecnej Ukrainy i Białorusi). Uzyskał nowe szlaki handlowe, dzięki czemu wzbogacił się. W 1364 r. Kazimierz Wielki zorganizował zjazd monarchów w Krakowie. Stało się to także okazją do założenia pierwszej uczelni Akademii Krakowskiej. W XV w. zyskała sobie wielką sławę za sprawą Pawła Włodkowica, który potępiał siłowe nawracanie pogan na chrześcijaństwo.

Unia w Krewie

Aug 14, 1385

Po śmierci Kazimierza Wielkiego wygasła dynastia Piastów. Władzę przejęła dynastia Andegawenów: król Ludwik i jego córka Jadwiga. Od czasu Kazimierza Wielkiego polska polityka zagraniczna skierowana była na wschód (tereny Białorusi i Ukrainy). Podobne cele miała Litwa, rządzone przez Jagiełłę. W pewnym momencie Polska i Litwa uznała że wspólnym wrogiem jest zakon krzyżacki. Dlatego też zawarto unię personalną, która spowodowała ślub Jagiełły z Jadwigą. Zaczęli wówczas rządzić Jagiellonowie.

Bitwa pod Grunwaldem

Jul 15, 1410

Po unii w Krewie Krzyżacy stracili pretekst do chrystianizowania ziem Litwy. Połączona Polska i Litwa stała się dla nich niebezpiecznym rywalem, gdyż chcieli odzyskać utracone ziemie (Żmudź, Kujawy). Starcie było więc nieuniknione. 15 lipca 1410 r. wojska Władysława Jagiełły i Witolda pokonały Krzyżaków pod wodzą Ulryka von Jungingena, który zginął w bitwie. Obie strony przedstawiały tę bitwę jako starcie cywilizacji Zachodu i Wschodu. Po bitwie było oblężenie Malborka, który obronił się.

Zdobycie Konstantynopola przez Turków

May 29, 1453

Cesarstwo Bizantyjskie dominowała aż do XIII w., kiedy to krzyżowcy złupili je podczas IV krucjaty. Od tego momentu zaczęło podupadać, aż zmniejszyło się do terenu Konstantynopola i kilku wysp greckich. Wykorzystali to Turcy pod wodzą Mehmeda Zdobywcy, którzy nadciągali ze wschodu. Cesarz Konstantyn XI starał się uzyskać pomoc Zachodu, względy religijne (prawosławie) sprawiły, że nie udało mu się. W 1453 r. sułtan Murad zdobył Konstantynopol (cesarz zginął), po czym zmienił Haghę Sofie w meczet.

Dotarcie Krzysztofa Kolumba do Ameryki

Oct 12, 1492

Pierwszymi ludźmi, którzy dotarli do Ameryki, byli Indianie. W XI w. przez chwilę byli wikingowie. Dopiero w XV w., kiedy pojawiły się teorie dot. kulistości ziemi, europejscy żeglarze zaczęli wyruszać na dłuższe wyprawy. Jednym z nich był Kolumb, Włoch w służbie Hiszpanii, który wyruszył do Indii. Jako doświadczony żeglarz wiedział on, że po drodze powinien być nieznany kontynent, jakim okazała się Ameryka. Jego postać jest źle kojarzona przez rdzennych mieszkańców, którzy kojarzą go z przemocą

Wystąpienie Marcina Lutra w Wittenberdze

Oct 31, 1517

Podkoniec średniowiecza kościół katolicki dominował w Europie Zachodniej. Papieże, rządzący Państwem Kościelnym, skupieni byli na zarabianiu pieniędzy i polityce. Najsłynniejszym był Aleksander VI, który załatwił posady dla swoich dzieci. Młody zakonnik Marcin Luter chciał reformować kościół. W 1517 r. złożył swoją propozycję reform (95 tez, m.in. zniesienie celibatu). Zostały one odrzucone, co spowodowało wojny religijne w Niemczech. Zapoczątkowało to powstanie nowych wyznań protestanckich.

Unia lubelska

Jul 1, 1569

Przez około 200 lat Polska i Litwa połączone były unią personalną, ze śmiercią władcy była ona odnawiana przy wyborze kolejnego. Przez ten czas szlachta litewska zaczęła się powoli polonizować. Dlatego w XVI w. powstał pomysł unii realnej, stworzenie jednego państwa. w którym władca byłby wybierany. Pomogło też wygaśniecie dynastii Jagiellonów, po śmierci Zygmunta Augusta nowy władca miał być wybierany przez całą szlachtę, niezależnie od wyznania. Tak powstała Rzeczpospolita Obojga Narodów.

Zgoda sandomierska

Apr 15, 1570

Reformacja zawitała także do Polski. Popularne w naszym kraju były wyznania: luterańskie i kalwińskie, przyjmowane w Wielkopolsce, Pomorzu i Litwie. W 1564 r. na soborze w Trydencie Kościół katolicki rozpoczął kontrreformację, powstał zakon jezuitów, który miał nawracać protestantów. Dlatego w 1570 r. w Sandomierzu polscy protestanci rozpoczęli współpracę przeciwko katolikom, w obronie praw. Nie było tam tylko arian - braci polskich, którzy byli pacyfistami, zwolenników równości i praw chłopów.

Noc św. Bartłomieja

Aug 23, 1572

W Europie Zachodniej doszło do powstania nowych wyznań: luteranów, kalwinów i anglikanizmu. Doszło niestety do wielu wojen religijnych, które toczyły się we Niemczech i Francji. W tym ostatnim kraju wielu książąt przyjmowało protestantyzm z uwagi na silną pozycję władcy w tej religii. Rządzący Walezjusze byli katolikami. Wojny rel. miał zakończyć ślub katolickiej królewny Margot z kalwinem Henrykiem. Uroczystość ta stała się pretekstem do wymordowania kalwinów przez katolików. Było 5 000 ofiar.

Unia brzeska

Oct 10, 1596

W 1587 r. królem Polski wybrano Zygmunta III Wazę, który był ultrakatolikiem i chciał ograniczyć liczbę innowierców w Polsce. Patronował on połączeniu się katolicyzmu z prawosławiem. W 1596 r. w Brześciu uroczyście podporządkowano kościół prawosławny w Polsce katolikom. Mieli oni zachować swój obrządek, natomiast podlegali władzy papieża. Nie odniosło to skutku - tylko niewielka liczba prawosławnych przystąpiła do unii. Tak powstali unici (grekokatolicy), którzy dopiero w XVIII w. się rozrośli.

Akademia Rakowska

1602

W 1602 r. została założona Akademia Rakowska. Założył ją arianin Jakub Sienieński. Szkoła ta słynęła z wysokiego poziomu nauczania, przyjmowano uczniów także z innych wyznań, nauczano także sporo języków obcych. Renoma szkoły była tak duża, ze napływali do niej nawet cudzoziemcy. Wyróżniała się na tle szkół jezuickich. Istniała tylko 36 lat. W 1638 r. uczniowie akademii zostali fałszywie oskarżeni o profanację krzyża. Biskupi katoliccy doprowadzili do likwidacji tej placówki.

Powstanie Chmielnickiego

May 26, 1648

W RP istniała spora grupa Kozaków, banitów, którzy osiedlali się na Ukrainie. Byli oni wyznawcami prawosławia, słynęli z szaleńczej odwagi. Polacy wykorzystywali ich jako piechotę, powstał nawet rejestr, którym płacono im więcej. Był on jednak nieliczny, dlatego też Kozacy buntowali się. W 1648 r. Bohdan Chmielnicki dogadał się z Tatarami i rozpoczął powstanie. Pokonał wojska polskie. Obie strony dokonywały rzezi. W 1654 r. Chmielnicki dogadał się z Rosją, która od tej pory zaczęła się mieszać.

Potop szwedzki

Jul 19, 1655

W 1655 r. wojska szwedzkie wkroczyły do Polski. Rozpoczął się pięcioletni potop, który dość mocno zrujnował kraj. Szlachta przeszła na stronę Szwedów. W czasie potopu wzrosła nietolerancja rel., szczególnie po oblężeniu Jasnej Góry. Potem Szwedzi zostali wyparci. Winę za potop zrzucono na protestantów, w szczególności arian, którzy zostali wygnani w 1658 r. W XIX w. Henryk Sienkiewicz przedstawił dość zakłamaną wizję potopu szw., nie informował o roli Rosjan, którzy walczyli wtedy z RP.

Odsiecz wiedeńska

Sep 12, 1683

W II poł. XVII w. królem Polski był Jan Sobieski. Toczył on walki z Turcją, którzy zajęli Polsce Podole. Początkowo Sobieski miał sojusz z Francją (brał nawet pieniądze od Francuzów), natomiast Turcja atakowała Austrię. Wspólny wróg zjednoczył i gdy Turcja najechała na Austrię, Sobieski wyruszył pod Wiedeń. Wojska tureckie zostały pokonane, natomiast Polska nie miała z tego korzyści. Po latach zdarzenie to zostało wyidealizowane i umocniło stereotyp Polski jako przedmurza chrześcijańskiego.

Rewolucja przemysłowa

1760

W XVIII w. rozpoczęła się rewolucja przemysłowa. Jej rozwojowi sprzyjało wynalezienie maszyny parowej, która przyspieszyła pracę w fabrykach. Dzięki temu wkrótce powstały kolejne wynalazki: statek parowy, pociąg. Miejscem, w którym rozwijała się rewolucja, była Wielka Brytania, kraj bez wojen. W II poł. XIX w. wynaleziono telefon, żarówkę, radio. Efektem był gigantyczny rozwój miast, który jednak powodował rozwój kapitalizmu. Rozwinęło się bezrobocie, co zapoczątkowało walkę o prawa robotników.

I rozbiór Polski

Aug 5, 1772

W XVIII w. Polska z powodu nadużywania liberum veto i braku reform, zaczęła się zmieniać w kolosa na glinianych nogach. Państwa sąsiednie (Rosja, Prusy i Austria) w tym czasie się bardzo wzmocniły. W pewnym momencie zaczęły mianować własne marionetki królami Polski. Takim władcą był Stanisław A. Poniatowski, zależny od Rosji. Próbował on reform, jednak szlachta, przywiązana do katolicyzmu, została zmanipulowana przez Rosję (konfederacja barska). Wojna domowa została wykorzystana przez sąsiadów.

Powstanie Komisji Edukacji Narodowej

Oct 14, 1773

Pozytywnym efektem I rozbioru Polski było powstanie Komisji Edukacji Narodowej - ministerstwa edukacji, które składało się z nowocześnie myślących ludzi o dość szerokich horyzontach. Do tej pory szkoły były powiązane głównie z religią, tworzone przez zakony. W XVIII w. większy nacisk kładziono na racjonalne myślenie. Poziom szkół stawał się coraz lepszy, co służyło powstaniu nowej generacji, która odrzucała sarmackie i ksenofobiczne myślenie. Niestety, wady ustrojowe RP były jednak zbyt duże...

Deklaracja niepodległości USA

Jul 4, 1776

W XVI w. tereny Ameryki Północnej, zamieszkiwane do tej pory przez Indian, zasiedlili koloniści z Wielkiej Brytanii. Anglicy zasiedlili wschodnie wybrzeże Ameryki Płn. Przez 200 lat podlegali władzy króla Anglii, jednak przez ten czas związki z Kontynentem się rozluźniły. W XVIII w. z powodu zwiększających się podatków doszło do buntu kolonistów. Dlatego wybuchła rewolucja amerykańska. 4 lipca 1776 r. uchwalono deklaracje niepodległości. Początkowo dotyczyła ona tylko białych, bogatych mężczyzn.

Wybuch rewolucji francuskiej - zburzenie Bastylii

Jul 14, 1789

W XVIII w. Francja podupadła - coraz większe były nierówności między najbiedniejszymi a najbogatszymi warstwami (szlachta, kler) - tych ostatnich było około 20%. Swoje zrobiła klęski nieurodzaju, które spowodowały wzrost niezadowolenia chłopów. Dlatego w 1789, gdy król Ludwik XVI zwołał parlament, doszło do zburzenia Bastylii, symbolu absolutyzmu. Zaczęła się rewolucja, która doprowadziła do zniesienia podziałów stanowych, ograniczenia roli Kościoła. Miała jednak krwawą cenę - rozpętano terror..