LURRAREN SORRERA ETA EBOLUZIOA

By 00ainsausti
  • Duela 4.500 m.u.
    4500 BCE

    Duela 4.500 m.u.

    Lurra milioika meteoritoren talkaren ondorioz suzko bola bat bilakatu zen. Hasieratik, lurrazaleko materiala hozten joan zen, kanpo geruza gogor bat eratuz. Beroaren ondorioz ura lurruntzen joan zen eta CO2arekin elkartzean, laino lodiz beteriko
    atmosfera bat sortu zen.
  • Duela 4.100 m.u.
    4100 BCE

    Duela 4.100 m.u.

    Hodei lodi horiek kondentsatu egin ziren eta eurite izugarria izan zen milioika urteetan zehar, itsasoak sortuz.
  • Duela 4.000 m.u.
    4000 BCE

    Duela 4.000 m.u.

    Euritea gelditu zen planetaren %90a ozeanoek osatzen zutelarik; %10a uharte bolkanikoek. Planeta hartan ezin zen bizitzarik egon, presio atmosferiko eta tenperatura oso altuen ondorioz. Ozeanoak berdeak ziren bertako burdin kontzentrazio altuagatik eta atmosfera gorria, CO2 ugariagatik. Sumendiak agertu ziren berriro ere, granitozko kontinenteak sortuz.
  • Duela 3.400 m.u.
    3400 BCE

    Duela 3.400 m.u.

    Ur beroak eta laba basaltikoak granitoa sortu zuten, arina eta erresistentea, itsasoen higadura jasateko gai ziren kontinenteak eratuz.
  • Duela 2.500 m.u.
    2500 BCE

    Duela 2.500 m.u.

    Itsas maila bajuko kostetan bizitza sortu zen, Eguzki-argia iristen zen lekuetan. Bizi primitibo unizelularra hondoan sortu zen, bizitzeko fisura bolkanikoen beroaz baliatuz. Eboluzionatzen joan ziren, itsasoko azalera iritsi arte; orduan estromatolitoa sortu zen. Hau Eguzki-argiz elikatzen zen eta atmosfera O2z bete zuen, fotosintesiaren bidez. Hasiera batean, O2 uretan disolbatzen zen burdina oxidatuz. Beranduago, atmosfera bete zuen.
  • 2200 BCE

    Duela 2.200 m.u.

    Planetaren itxura guztiz aldatu zen burdina desagertzean, itsasoak urdinak bihurtu ziren eta O2-k atmosferako airea garbitu zuenez, kolore gorrixka desagertu zen.
  • Duela 1.500 m.u.
    1500 BCE

    Duela 1.500 m.u.

    Kontinenteek planetaren ¼ osatzen zuten eta mantuko konbekzio korronteekin batera mugitzen ziren (fisurak eta fosak sortuz). Rodinia superkontinentea sortu zen.
  • Duela 700 m.u.
    700 BCE

    Duela 700 m.u.

    Ur korronte beroek ezin zuten planeta osoa zeharkatu, Rodinia Lurraren azpialdean zegoelako. Ondorioz, glaziazio mundiala eman zen, izotzak lur osoa estaliz mantu baten antzera. Izaki bizidun gehienak desagertu ziren, uretako organismo batzuk izan ezik. Tenperatura -40ºC-tara jaitsi zen eta 1,5 km-ko geruza batek estaltzen zuen dena. Bizi-baldintzak hain muturrekoak izanik, bizidun gehienak desagertu egin ziren.
  • Duela 650 m.u.
    650 BCE

    Duela 650 m.u.

    Eztanda bolkanikoek Rodinia zatitzen zuten, baina ez izotza.
  • Duela 630 m.u.
    630 BCE

    Duela 630 m.u.

    Eztanden beroak izotza ere apurtu zuen eta askatutako CO2 kantitae handiak berotegi efektua eragin zuen.
  • Duela 550 m.u.
    550 BCE

    Duela 550 m.u.

    Izotza guztiz desagertu eta Rodinia zatitan apurtu zen. Maila bajuko itsasoak sortu ziren eta uretako O2 kontzentrazioa handitu zen. Organismo primitiboak konplexuagoak egin ziren eta atmosferako O2-a gaur egungo kantitate-mailara iritsi zen, ozono geruza eratuz, ingurune lehortarrean bizitza sortzeko aukera emanez.
  • Duela 400 m.u.
    400 BCE

    Duela 400 m.u.

    Kontinenteak berriro elkartzen hasi ziren, eta lehorreko animalien sorrera eman zen.
  • Duela 250 m.u.
    250 BCE

    Duela 250 m.u.

    Mantuko erupzioak milioi bat urtez eman ziren, planetako atmosfera gas toxikoz betez. %95 bizidunak desagertu ziren. Pangea sortu zen.
  • Duela 240 m.u
    240 BCE

    Duela 240 m.u

    Klima guztiz aldatu zen eta bizirik iraun zuten bizidunek eboluzionatu egin zuten (dinosauroak). Kontinenteek gaur egungo forma hartu zuten.
  • Duela 100 m.u.
    100 BCE

    Duela 100 m.u.

    Sumendien klima heze eta epela dinosauroentzat egokia zen. Baina CO2 maila %500 aldiz igo zen eta tenperaturak ere asko igo ziren.
  • Duela 65 m.u.
    65 BCE

    Duela 65 m.u.

    Landareek eta bizidunek asko eboluzionatu zuten baina “meteorito batek” talka egitean espezie asko desagertu ziren.
  • Duela 50 m.u.
    50 BCE

    Duela 50 m.u.

    Lehenengo ugaztunak sortu ziren.
  • Duela 10 mila u.
    10 BCE

    Duela 10 mila u.

    sortu ginenetik gaur egunera.
  • Hemendik 15 m.u.
    15

    Hemendik 15 m.u.

    Berriro ere glaziazioa gerta daiteke. Plaka tektoniken mugimenduen ondorioz glaziazioari aurre egin eta ondoren ozeanoek kostaldeak urperatuko ditu, hauek desagertaraziz.
  • Hemendik 20 m.u
    20

    Hemendik 20 m.u

    Superkontinente berria sortuko da: Neopangea. Lehenengo Mediterraneo itsasoa, eta ondoren ozeano Atlantikoa, desagertu egingo dira.
  • Hemendik 1000 m.u
    1000

    Hemendik 1000 m.u

    Plaken tektoniketako erregaiak amaitzean, mundua bukatutzat emango da: planeta hil egingo da.