LURRAREN HISTORIA

duela 4.500 miloi

4500 BCE

Lurra milioika meteoritoren talkaren ondorioz suzko bola bat bilakatu zen. Hasieratik, lurrazaleko materiala hozten joan zen, kanpo geruza gogor bat eratuz. Beroaren ondorioz ura lurruntzen joan zen eta CO2arekin elkartzean, laino lodiz beteriko
atmosfera bat sortu zen.

duela 4.100 miloi

4100 BCE

Hodei lodi horiek kondentsatu egin ziren eta eurite izugarria izan zen milioika urteetan zehar, ozeanoak sortuz.

duela 4.000 miloi

4000 BCE

Euritea gelditzean planetaren %90a ozeanoek osatzen zuten eta %10a uharte bolkanikoek. Planeta hartan bizitza ezinezkoa zen, presio atmosferiko eta tenperatura oso altuen ondorioz. Ozeanoak berdeak ziren bertako burdin kontzentrazio altuagatik eta atmosfera gorria, CO2 ugariagatik. Sumendiak agertu ziren berriro ere, granitozko kontinenteak sortuz.

duela 3.400 miloi

3400 BCE

Ur beroak eta laba basaltikoak granitoa sortu zuten, arina eta erresistentea, itsasoen higadura jasateko gai ziren kontinenteak eratuz.

duela 3.400-3.998 miloi

Period: 3400 BCE to 3998 BCE

Kontinenteak handituz joan ziren, elkartuz.

duela 2.500 miloi

2500 BCE

Itsas maila bajuko kostetan bizitza sortu zen, Eguzki-argia iristen zen lekuetan. Bizi primitibo unizelularra hondoan sortu zen, bizitzeko fisura bolkanikoen beroaz baliatuz. Eboluzionatzen joan ziren, itsasoko azalera iritsi arte; orduan estromatolitoa sortu zen. Hau Eguzki-argiz elikatzen zen eta atmosfera O2z bete zuen, fotosintesiaren bidez. Hasiera batean, O2 uretan disolbatzen zen burdina oxidatuz. Beranduago, atmosfera bete zuen.

duela 2.200 miloi

2200 BCE

Planetaren itxura guztiz aldatu zen burdina desagertzean, itsasoak urdinak bihurtu ziren eta O2-k atmosferako airea garbitu zuenez, kolore gorrixka desagertu zen.

duela 1.500 miloi

1500 BCE

Kontinenteek planetaren ¼ osatzen zuten eta mantuko konbekzio korronteekin batera mugitzen ziren (fisurak eta fosak sortuz). Rodinia superkontinentea sortu zen.

duela 1.000 miloi

1000 BCE

Ur oxigenatuan bizi primitibo gehiago sortu ziren.

duela 700 miloi

700 BCE

Ur korronte beroek ezin zuten planeta osoa zeharkatu, Rodinia Lurraren azpialdean zegoelako. Ondorioz, glaziazio mundiala eman zen, izotzak lur osoa estaliz mantu baten antzera. Izaki bizidun gehienak desagertu ziren, uretako organismo batzuk izan ezik. Tenperatura -40ºC-tara jaitsi zen eta 1,5 km-ko geruza batek estaltzen zuen dena. Bizi-baldintzak hain muturrekoak izanik, bizidun gehienak desagertu egin ziren.

duela 650 miloi

650 BCE

Eztanda bolkanikoek Rodinia zatitzen zuten, baina ez izotza.

duela 630 miloi

630 BCE

Eztanden beroak izotza ere apurtu zuen eta askatutako CO2 kantitae handiak berotegi efektua eragin zuen.

duela 550 miloi

550 BCE

Izotza guztiz desagertu eta Rodinia zatitan apurtu zen. Maila bajuko itsasoak sortu ziren eta uretako O2 kontzentrazioa handitu zen. Organismo primitiboak konplexuagoak egin ziren eta atmosferako O2-a gaur egungo kantitate-mailara iritsi zen, ozono geruza eratuz, ingurune lehortarrean bizitza sortzeko aukera emanez.

duela 400 miloi

400 BCE

Kontinenteak berriro elkartzen hasi ziren, eta lehorreko animalien sorrera eman zen.

duela 250 miloi

250 BCE

Mantuko erupzioak milioi bat urtez eman ziren, planetako atmosfera gas toxikoz betez. %95 bizidunak desagertu ziren. Pangea sortu zen.

duela 240 miloi

240 BCE

Klima guztiz aldatu zen eta bizirik iraun zuten bizidunek eboluzionatu egin zuten (dinosauroak). Kontinenteek gaur egungo forma hartu zuten.

duela 100 miloi

100 BCE

Sumendien klima heze eta epela dinosauroentzat egokia zen. Baina CO2 maila %500 aldiz igo zen eta tenperaturak ere asko igo ziren.

duela 65 miloi

65 BCE

Landareek eta bizidunek asko eboluzionatu zuten baina “meteorito batek” talka egitean espezie asko desagertu ziren.

duela 50 miloi

50 BCE

Lehenengo ugaztunak sortu ziren.

duela 2 miloi

2 BCE

Gizakiaren lehen arbasoak Afrikatik hedatzen hasi ziren baina tenperaturak jaitsi eta glaziazioak gertatu ziren.

duela 1 miloi

1 BCE

sortu ginenetik gaur egunera.

hemendik 15 miloi

15

Berriro ere glaziazioa gerta daiteke. Plaka tektoniken mugimenduen ondorioz glaziazioari aurre egin eta ondoren ozeanoek kostaldeak urperatuko ditu, hauek desagertaraziz.

hemendik 20 miloi

20

Superkontinente berria sortuko da: Neopangea. Lehenengo Mediterraneo itsasoa, eta ondoren ozeano Atlantikoa, desagertu egingo dira.

hemendik 1.000 miloi

1000

Plaken tektoniketako erregaiak amaitzean, mundua bukatutzat emango da: planeta hil egingo da.