-
-Fruituak eta beste landare batzuk.
-Klima hoztu, haitzuloetan bizi.
-Eguraldiak hobera, beste toki batzuetara: ehiza-toki.
-Moustier kultura bi tresna mota: karraskagailuak eta geziak. -
Goi Paleolitikoan Homo sapiens sapiens gizakia agertu zen eta Homo sapiens neanderthalensis edo Neanderthal-eko gizakia galdu zen. Teoria ugari badago ere, oraindik ez dakigu zehazki zergatik galdu zen Neanderthal-eko gizakia. Ziurrenik, Homo sapiens sapiens gizakia azkarragoa izango zen buruz, eta aurrekoak baino hobeto egokituko zen ingurunera. Ondorioz, planeta osoan zehar hedatuko zen. Gaur egun bizi diren arraza guztien abiapuntu da gainera.
-
Duela 10.000-9.000 urte hasita, Mesolitoren garapena Europako basoei lotuta dauden ekonomia- eta gizarte-aldaketa ugarik markatu zuten. Klima berotzeak eraginda, hainbat natura-aldaketa gertatu ziren Europan: barazkijale migratzaile handiak, elur-oreina kasu, desagertu ziren... Hortaz, giza-taldeek ingurumenarekiko jokabidea aldatu zuten: Europako baso erraldoietara sartuta, kudeatzen hasi ziren. Neolitoren etorrerak, K.a. VIII. eta IV. milurtekoen artean, Mesolitoren amaiera ekarri zuen.
-
-
-
-
Inguru horietako biztanleek, duela milaka urte, uhaldi haietako ura gordetzen zuten kanal eta putzu-sistema baten bidez. Gero, ura ibaiertzetako zelai eta soroak ureztatzeko erabiltzen zuten. Egiptoarrek urtean hiru urtaro bereizi zituzten: uholdeen garaia, ekainetik urrira bitartekoa; landareak ernatzeko garaia, urritik otsailera bitartekoa; eta uzta garaia, otsailetik ekainera.
-
-
Lugalzagesik, Umma herriko printzeak, Ur, Uruk, Larsa eta Lagash herrien boterea hartu -
-
Metal Aroa edo Metalen Aroa Eurasiako historiaurreko aro teknologiko bat da, Kalkolito edo Kobre Aroa, Brontze Aroa eta Burdin Aroa barne hartzen dituena, hurrenik hurren. Metalurgia asmatu zutenean hasi zen, eta idazkera asmatzean Historiaurrea bukatuta, Historiako aldian sartzearekin batera amaitzen dela esan liteke, baina, egiaz, Brontze Aroa etapa arkeologikoa,
-
-
-
Zibilizazio mizenikoa desagertu ondoren, antzinako Greziaren bizimoduaren adierazgarri gisa herrixkek baino ez zuten iraun. Ziurrenik, bailara edo eskualde bereko biztanleak inguruko tokiren batean bilduko ziren produktuak trukatzeko, jainkoak gurtzeko, lurraldearen defentsaz hitz egiteko.
-
-
K.a. 500 urtetik, Asia Txikian, gaur egungo Turkian, kokatuta zeuden polis helenikoak Persiarren menpe egon ziren. Horietako batzuk altxatu egin ziren, eta laguntza eskatu zieten gainerakoei, baita Atenasek eta beste polis batzuek erantzun ere. Horixe izan zen, Mediar gerren hasiera. Dario errege Persiarraren armadak menpean hartu zituen, ordea, eta Mileto suntsitu zuen, Persiarren lehen erasoei gogotik eutsi bazien ere.
-
Herriek hartzen zuten lurraldearen iparraldera Mazedonia zegoen. Bertako biztanleek atzerritartzat hartzen zituzten heleniarrak, izan ere, grekoaren antzeko hizkuntza batean mintzatzen baziren ere, beren gobernu-modua nahiko desberdina izateaz gain, oso ekonomia-maila oinarrizkoa zuten. Gainera, lurralde horretan ia ez zegoen herririk…
-
-
-
-
-
-
Duela 8.000 urte inguru, giza taldeak ibaien ertzetako lurrak lantzen hasi ziren. Apiriletik ekainera bitartean, mendietako elurra urtzen zenean, ibai horiek uhaldiak izaten zituzten, eta nahiko irregularrak izateaz gain uzta bertan behera geratzeko arriskua zekarten. Arazo horri irtenbidea emateko, garai hartako biztanleek dike eta ubideen bidez uhaldiak kontrolatzen ikasi zuten; era horretara ibai ertzetatik urrunago zeuden lurrak ureztatzeko erabili ahal izan zuten ura.
-
30 metroko altuera duen zutabe bat da (38 oinarri duen idulkia barne) espiral baxu-erliebe batek estalita, Trajano daziarren (Errumaniako herria) aurka izandako garaipenak gogoratzen dituena. -
- urtean, Teodosio enperadoreak Erromatar Inperioa bi zatitan banatu zuen: Konstantinopla izan zen Ekialdeko Inperioaren hiriburua (haren bizitzak mila urte baino gehiago iraungo zuen, XV.
-
Duela 10.000 urte inguru, tenperaturak igo egin ziren. Klima-aldaketa horren ondorioz, elur-orein eta bisonteen talde handi haiek desagertu egin ziren eta, horregatik, gizon-emakumeek elikatzeko modu berrien bila hasi behar izan zuten. Mesolitiko izena jasotzen duen aldaketa prozesu baten ondoren, bizimodu berri bati ekin zion gizakiak eta, horregatik, aro berri horri iraultza neolitikoa esaten zaio.