HISTORIA

1898ko HONDAMENDIA

Apr 24, 1898

Espainiak azken koloniak galdu zituen Kubako independentzia-mugimenduan, hau da, Kuba, Filipinak eta Puerto RIco galdu zituen.

ALFONTSO XIII.

Dec 24, 1902

Alfontso XIII-ak tronua eskuratu zuen.

ASTE TRAGIKOA

Dec 24, 1909

Bartzelonan gertatu zen herrmatxinada.

1917ko KRISIA

Dec 24, 1917

Militarren protesta gertatu zen, maila-igoeretan diskriminazioa zegoelako, baita politikarien protesta ere.

HAUTOESKUNDEAK ITALIAN

Dec 11, 1919

Mussolinik ez zituen nahi bezain beste aulki lortu hautoeskundeetan(1919-1921),honen ondorioz, boterea indarraren bitartez lortzea lortu zuen.

ITALIAN ERREGIMEN FAXISTA

Jan 1, 1920

Italia izan zen erregimen faxista ezarri zuen lehen herrialdea; 1920an hain zuzen ere.

NSDAP-eren SORRERA

May 11, 1920

Adolf Hitlerrek Alderdi Nazionalista (NSDAP) sortu zuen.

ANNUALGO PORROTA

Dec 24, 1921

Marokoko gerran 10.000 soldadu baino gehiago hil ziren, eta ezkerreko oposizioak ikerketa eskatu zuen, erantzulea nor zen jakiteko.

ERROMARAKO MARTXAK

Oct 27, 1922

Mussolinik eta bere Italiako Alderdi Nazional Faxistak boterea lortu zuten Martxa honen ondorioz. Viktor Emanuel III.a Italiako erregeak Mussoliniri gobernua eratzeko eskatu baino lehen, faxistek Erroma hartzeko mehatxua egin zuten

MUNICHEKO PUTSCHA

Sep 5, 1923

NSDAP-k boterea indarrez lortzeko ahalegina egin eta estatu-kolpe bat eman zuen, baina porrota izan zen.

ESTATU KOLPEA

Dec 24, 1923

Primo de Rivera jeneralak, erregearen baimenaz estatu-kolpea eman zuen, konstituzioa eten, gorteak desegin eta alderdi politikoak eta sindikatuak debekatu zituen.

HINDENBURG MARISKALA

Aug 20, 1924

Hindenburg mariskala errepublikako presidente aukeratu zuten.

GERRARAKO BIDEA

Jan 20, 1930

1929ko krisiak ondorio politiko eta sozial larriak izan zituen. Japoniak, Italiak eta Alemaniak kanpo-politika erasotzaileak eta espantsionistak hasi zituzten, merkatuak eta oinarrizko lehengaiak kontrolatzeko.

DONOSTIAKO ITUNA

Aug 2, 1930

Hautoskundeetan errepublika ezartzeko egin zen itun hau.

DIKTADOREAREN DIMISIOA

Dec 24, 1930

Primo de Riverak dimititu egin zuen babesik ez zuelako ikustean.

GERRAREN ERAGILEA: POLONIAREN INBASIOA

Dec 24, 1930

Hitlerrek beste lurralde bat ere nahi zuen: Polonia.
Alemaniak ez zuen inoiz onartu Posen galtzea, ezta Danzig-en arazoa ere. Britainia Handiak laguntza.itun bat sinatu zuen Poloniarekin 1939ko abuztuan, Poloniaren independentzia bermatzeko.
Inbasioa prestatzeko, Alemaniak ez erasotzeko ezkutuko itun bat sinatu zuen SESBekin.

BEHIN- BEHINEKO GOBERNUA ETA KONSTITUZIOA

Dec 24, 1931

Gobernu honen buru Alcala Zamora zen eta 1931ko Konstituzioa egin zuten

JAPONIAK MANTXURIA INBADITU ZUEN

Dec 24, 1931

Protektoratu bat ezarri zuen: Mantxukuo.
Nazioen Elkarteak ezin izan zuen ibansioa galarazi, eta Japonia zigortzeko, erakunde horretatik bota zuten 1933. urtean.

ESTATU KOLPEAREN AHALEGINA

Aug 13, 1932

Sevillan sahiatu ziren, baina porrota izan zen.

KATALUNIAREN AUTONOMIA

Dec 24, 1932

Azaña zegoen gobernu-buru gisa eta egin zuten erreformen barruan Kataluiniaren autonomia bat izan zen.

HITLER KANTZILLER IZENDATU

Jan 1, 1933

Hindenburgek Hitler kantziller autatu zuen.

CASAS VIEJAS

Jan 24, 1933

Nekazal-matxinada bat izan zen Kadizen.

REICHSTAGARI SU EMAN

Feb 28, 1933

Komunista batek Reichstagari su eman zion aitzakiarekin komunista guztiak kartzelaratu zituzten.

BIURTEKO KONTSERBADOREA

Dec 24, 1933

Lerouxen Aldeldi Erradikalak irabazi zituen hautoeskundeak, Gil Roblesen CEDAk lagunduta.

LABANA LUZEEN GAUA

Jun 1, 1934

Hitlerrek aren aurkari politikoak hilteko agindu zituen

URRIKO IRAULTZA

Oct 24, 1934

Ezkerreko alderdiek gaizki hartu zuten CEDA alderdiko kideak gobernuko ministro izendatu izana, beraz boterea modo ez-demokratikoan lortzea erabaki zuten

ITALIAK ETIOPIA INBADITU

Oct 2, 1935

Lurralde kolonialak handitu nahian, Nazioen Elkarteak zigorrak ezarri zizkion Italiari, baina Italiak onartu ez zituenez, erakunde horretatik bota zuen handi bi urtera.

CASTILLO TENIENTEREN HILKETA

Jul 12, 1936

Eskuineko pistolarien Castillo Teniente hil zuten.

CALVO SOTELOREN HILKETA

Jul 13, 1936

Castillo Tenienteren lagunek, Calvo Sotelo hil zuten

MADRILGO ERASOALDIA

Oct 24, 1936

Hiriburua bereganatzea zen helburua.

FRONTE POPULARRA

Dec 24, 1936

Hautoeskundeetan irabazi zuten ezkerra elkartuak.

IPARRALDEKO FRONTEA

Apr 26, 1937

Francoren tropak iparraldeko frontera eraso egin zuten Alemaniarren laguntzarekin, eta herri batzuk bonbardeatu zituzten, ala nola Gernika eta Durango.

BARETZE-POLITIKAREN PORROTA

Feb 24, 1938

Laguntza horien bidez, Alemaniak espantsio-prozesua hasi zuen Europan.
Europako potentziek Alemaniaren eskakizun guztiak onartu zituzten, beste gerra bat piztu ez zedin. Horregaitik esaten da hain zuzen, baretze-politika egin zutela.

KRISTAL HAUTSIEN GAUA

Aug 15, 1938

Naziek milaka judu hil zuten, dendetan lapurtu zieten, sinagogei su eman zien 26.000 judu kontzentrazio-esparruetan sartu zituzten.

EKIALDEKO FRONTEA

Jan 24, 1939

Francok ekialderantz jo zuen, eta bertan Bartzelona hartu zuen 1939ko urtarrilean, eta martxoan, Madril.

BIGARREN MUNDU GERRA

Jul 16, 1939

Alemaniaren espantsio-politikak, azkenean, Bigarren Mundu Gerra eragin zuen. Nazioen Elkartea eta Europako potentzien baretze-politka geldiarazten saiatu ziren, baina ez zuten lortu.

MENDEBALDEKO FRONTEA

May 7, 1940

Alemaniako armadak hilabete batean inbaditu zuen Polinia.
Eraso horren ondoren, Hitlerrrek Danimarka eta Norvegia inbaditu zituen, eta maiatzean, Frantziaren aurkako erasoa jo zuen.
Ekainean, alemaniarrek Paris okupatu zuten. Frantziaren porrotaren eragine, Chamberlaine dimititu zuen, eta Winston Churchillek hartu zuen haren lekua.

EKIALDEKO FRONTEA

Jun 14, 1941

Hitlerrek SESB inbaditzeko erabaki zuen, komunismoa etsai nagusitzat baitzeukan. 1941eko ekainaren 22an, alemaniarrek SESB inbaditu zuten, hiru milioi soldadu baino gehiagoko armada bat erabiliz.

TOTALITARISMOEN ORDENA BERRIA

Jul 10, 1941

Ardatzaren ofentsiben ondoren, Ekialdeko eta Erdialdeko Europa osoa Alemaniaren interesen mende geratu zen. Okupatutako lurraldeeetan, gobernu naziak esplotazio ekonomikoa eta errepresio politikoa ezarri zituen.

OZEANO BAREKO GERRA

Dec 7, 1941

Japonia zen Ozean Bareko potentzia nagusia. Enperadorea irudi sinbolikoa zen, eta militar talde batek kontrolatzen zuen gobernua, Tojo jeneralaren zuzendaritzapean.
1941eko abenduaren 7an, Japoniako flotak Pearl Harborri eraso zion, AEBek Ozeano Barean zuen base militar bati.

ALIATUEN KONTRAERASOAK

Dec 24, 1943

Errusian Alemaniak, Kursk-eko guduan porrot.
Alemania defentsiban.
Aliatuek Italiako inbasioa.
Erregeak Mussolini bota eta Badoglio jarri.
Alemaniaren aliatuak montecasinon geratu.
Italiako iparraldea estatu faxista Mussoliniren menpean.
Ozeano Barean aliatuek japoniarrak gelditu Guadalcanaleko guduan.Bi helburu: Aurrera egitea eta base militarrak sortzea.

ALIATUEN AZKEN OFENTSIBAK

Oct 21, 1944

Normandiako lehorreratzea hasi 1944an Frantzian.
Aliatuak mendebaldean frontea irekitzen Berlinera errusiarrak baino lehen heltzeko.
Alemaniarren defentsak apurtu eta Paris askatu abuztuaren 26an.
Aliatuek Alemaniako hirien aurkako bonbardaketa estrategikoak.
Sobietarrek beste ofentsiba baten Berlin inguratu.
1945eko apirilaren 30 Hitler suizidatu.
Maiatzaren 2an Berlinen konkista. AEB-k Iwo Jima eta Okinawa uharteak okupatu.
Japoniako armadak hiltzeko agindua.

LURRALDE-ALDAKETAK

Apr 8, 1947

Alemania AEB, BH, Frantzia eta SEBS-en artean banatu. Alemaniak Ekialdeko Prusiaren hegoaldea, Pomerania eta Silezia Poloniari eman. Alemania lau lurraldetan banatu zen.
Parisko bakean SEBS-ek Poloniako ekialdea, Baltikoko estatuak eta gainerako Prusia hartu. Hungariak mugak berreskuratu. Italiak dodekanesoko koloniak eta Istria galdu zuen.

NAZIO BATUEN ERAKUNDEA

Dec 24, 1947

Aliatuek sortutako erakundea.
4 helburu: - Pertsonen eskubideak babestu - Bakeari eustea - Herrien determinazio librea - Herrien arteko lankidetza.

GERRAREN ONDORIOAK

Dec 8, 1948

Hildakoen eta kontzientzien krisia. 60 milioitik gorako hildakoak, 35 milioi zauritu eta 3 milioi desagertu ziren. Bizirik iraundakoak krisi morala jasan.Nazien kontzentrazio esparruak aurkitu.
34. Sarraskitze- eta genozidio-politikaren ondorioz 6 milioi judu hil ziren. Zibilak sarraskitzeko taktika militarrak (bonba atomikoa).

BAKEAREN ANTOLAKETA

Apr 13, 1978

Bake konferentziak: Yalta eta Potsdam. Gerran gertatutakoa azaltzeko eta estrategiak eta bake baldintzak adosteko egin.
Yaltako konferentzia: 1945eko otsailean.Stalin, Roosvelt eta Churchill. Ekialdean hauteskunde libre eta demokratikoak egitea erabaki.Alemania lau zatitan banatzea eta zati bakoitza batek kontrolatu. Nazio Batuen Erakundea sortzea.
Potsdamgo konferentzia: 1945eko uztailean. Aliatuen aurkako desadostasunak.Stalinek, ezarritako mugak gainditzea nahi.