-
Duela ia 4.000 urte garatu zen lurralde kontinentalaren hegoaldean (Peloponeso), akeoak heldu eta batera. -
Grezia, K.a. 3000. urte inguruan -
Antzinako Greziako arteak eta literaturak eragin handia izan dute, gaur arte, mendebaldeko artean. Antzinako Greziako artearen apurrak baino ez du iraun, batez ere, eskultura, arkitektura eta arte txikiak; oso urriak dira kontserbatzen diren margolanak. -
Greziako biztanle gehienen bizibidea nekazaritza zen. Zerealak, mahatsondoak, olibondoak, barazkiak, lekaleak eta fruta-arbolak landatzen zituzten, batez ere. Horretaz gain, txerriak, ahuntzak, ardiak, behiak eta zaldiak hazten zituzten.
Polisetan artisau askok lan egiten zuten. -
herritar aberatsen talde txiki batek,oligarkiak,gobernatzen zuen.
Beren buruaz aristoak,onenak zirela esaten zuten,eta hortik dator, hain zuzen, aristokrazia izena.
Denborak aurrera egin ahala,beste herritar batzuek ere,herriaren gobernuan parte hartu nahi izan zuten eta,ondorioz, polisetako biztanleen artean, gatazka ugari sortu zen: horrek anarkia garaiak edo gobernu-eredurik gabeko garaiak sorrarazi zituen eta, beste kasu batzuetan, tiraniak edo diktadurak oligarkia ordezkatu zuen -
Grezian, lan fisikoa ez zegoen ondo ikusita, gauza bera gertatzen zen diru truke egiten ziren lanekin. Maila oneko herritarrek nahiago zuten beren polisaren gobernuan parte hartu, soldadutza egin, edo aisialdian denbora pasa, eta beren jabetzak administratu. Aisialdian, kirola eta solasaldiak egiteaz gain, oso gustukoak zituzten ehiza eta arrantza, dadoekin jolastea, antzerkiak ikustea, animalien arteko borrokak, edota kirol lehiaketak. -
Nekazariak eta artisauak, aldiz, lanean aritzen ziren egun osoz, eta noizean behin, jaiegunetan, atseden hartzen zuten. Esklaboei dagokienez, nekazarien eta artisauen antzeko bizimodua zuten, beren nagusiaren borondatearen menpe bazeuden ere. Baina meategietan eta harrobietan lan egiten zutenen bizi-baldintzak, oso gogorrak ziren eta, ondorioz, oso gazterik hiltzen ziren. -
K.a. 900, hasi zen, estatu txikiak sortzen hasi ziren, Polis izena eman zituztenak.
Independenteak ziren eta eskubide, betebehar eta interes komunak defendatzen zituzten legeen bidez gobernatzen ziren herritarrak. Garai honetan sortu ziren Hoplitak, hiri-estatuaren defendatzeko soldadu bihurtutako herritarrak. -
Erroma 753 C.a. Jaio zen. -
Erromatarren munduan, nekazaritza zen ekonomiaren oinarria. Inperioko bazter guztietan zehar, nekazariek ustiatzen zituzten nekazal-koloniak sortu ziren. Erromako nobleziak villa handiak hartzen zituzten latifundio izugarriak zituen, eta langileen buru zenaren begiradapean, esklabo ugarik lan egiten zuten latifundio haietan. Lurralde haiek, askotan, armada utzi ondoren, militarrei erretirorako ematen zitzaizkien sari modukoak ziren. -
Erromatar aberatsen etxeek domus izena zuten, eta familia bakarreko etxeak ziren. Patioa (atrio) eta putzua (impluvium) euri-ura bildu ahal izateko, eta baita lorategia ere (peristilo) zeuzkaten. Patioaren inguruan, gelak zituzten (cubicula). Oso altzari gutxi eta oso funtzionalak ziren. Etxe batzuek lokalak zituzten kale aldera, eta saltoki gisa erabiltzen ziren. -
300 bat senatarik osatuta zegoen. Bizitza politikoaren erdia zen: bertan, herri asanbladetako akordioak baieztatzen ziren, finantzen, militar gertaeren, kanpo politikaren eta abarren inguruko erabakiak hartzen ziren. Senatukidea izateko, magistratura nagusietatik pasatzea ezinbestekoa zen. -
Gizarte erromatarraren ezaugarri nagusietariko bat, biztanleen arteko desberdintasunak izan ziren. Ikusgarriena gizon-emakume askeen eta esklaboen arteko bereizketa zen. Erromatarra bezalako gizarte esklabistan, esklaboa zen sistema ekonomikoaren oinarri. Esklaboa
Legeek ez zituzten esklaboak pertsonatzat hartzen, saldu eta eros zitezkeen jabetza edo salgai bezala baizik. -
Herritarren asanbladak hautatutako banakako karguak ziren. Hogeita hamar urte bete ostean, eta armadan gutxienez hamar urte emanda, kide izan zitekeen. Ordena bati jarraitu behar zioten, zergari izatetik kontsul izatera iritsi arte. -
Arkitektura Erromatarra forma grekoen jarraipena da, berrikuntza tekniko batzuk txertatu ziren arren, arkua eta ganga, batez ere. ESKULTURAK : Estatua mota ugari egiten ziren: gorputz erdikoak, gorputz osokoak, zutikakoak, zaldi gainean etab. Baina zalantzarik gabe bustoak izan ziren nabarmenenak. -
K.a. 510, Garai hau, Asia Txikian, gaur egungo Turkian, kokatuta zeuden polis helenikoak Persiarren menpe egon ziren. Greziar herriek, Atenas buru zutela, Gerra berrien ondoren, Atenasek bere nagusitasuna galdu zuen; nekazaritza lur jota zuen, harresiak eraitsi behar izan zituen, Espartako soldaduak onartu behar izan zituen lurraldean, eta demokratikoa ez zen gobernu-sistema ere onartu behar izan zuen. Gerora, sistema demokratikoa berriro ezarri bazuen ere, Atenas ez zen inoiz lehengoa izan -
Herriek hartzen zutena iparraldera Mazedonia zegoen. Bertako biztanleek atzerritartzat hartzen zituzten heleniarrak, izan ere, grekoaren antzeko hizkuntza batean mintzatzen baziren ere, beren gobernu-modua nahiko desberdina izateaz gain, oso ekonomia-maila oinarrizkoa zuten. Gainera, lurralde horretan ia ez zegoen herririk
Garai honetan Alexandro Handia hil zen, 33 urterekin.
Filipo II.aren erregealdian, greziar kultura ondo ezagutzen zuena, armada eta erresumaren helenizazioa bultzatu zen