-
XIX. mendearen amaieran sortu zen, Karlos Borboikoaren aldekoek hirugarren gerra karlistan galdu eta Erdi Aroko foruak eta legeak kontzertu ekonomikoarekin ordezkatu ondoren. Sabino Aranak EAJ sortu zuen
-
Lehengai-iturriak eta kolonietako banaketaren kontrolengatik borrokatu zen batez ere.
Europako erdialdeko potentziak: Alemania, Austria-Hungaria, Turkia eta Bulgaria.
Aliatuak: Frantzia, Ingalaterra, Errusia, Belgika, Serbia, Japonia, Italia, Errumania, Grezia, Portugal (garrantzitsuenak)
https://es.slideshare.net/marijeaguillo/lehen-mundugerra19141919 -
Alfontso XIII.aren monarkiaren ordez aldarrikatu zen erregimen politikoa.
https://www.youtube.com/watch?v=OZirgERQ2qc -
Arrazoi nagusia gizarteko sektore kontserbadoreak bigarren errepublikako gobernuek proposatutako erreformen aurka agertu izana izan zen. 1931n ezarri zen erreforma hori, monarkia deuseztatu ondoren.
Espainiaren egoera gerraren ostean: https://www.youtube.com/watch?v=EemzZxSxdlI -
Frankismoa diktadura militarra izan zen, eta estatuko botere guztiak Francoren eskuetan erori ziren. Horrek erregimen frankistaren aurkako edozein erresistentziaren zentsura eta errepresioa ekarri zuen, baita alderdi politikoen eta sindikatuen abolizioa ere. -
Gatazkaren eragilea: 1939ko irailaren 3an, Alemaniak urte hartako irailaren 1ean Polonia inbaditu ondoren, Erresuma Batuak eta Frantziak Alemania naziari egindako gerra deklarazioa.
Gatazkaren ondorio politikoa: Erregimen totalitarioen amaiera Alemanian, Italian eta Japonian, eta horien ordez sistema politiko demokratikoagoak ezartzea. Estatu Batuen eta Sobietar Batasunaren sorrera munduko superpotentzia gisa. -
Gatazka politiko, ekonomiko, sozial, militar, informatibo eta zientifikoa izan zen, Bigarren Mundu Gerra amaitu ondoren Estatu Batuek gidatutako Mendebaldeko blokearen (mendebalde-kapitalista) eta Sobietar Batasunak gidatutako Ekialdeko Blokearen (ekialde-komunista) artean hasitakoa. https://www.youtube.com/watch?v=eb9SIYfcQH8
-
Bere burua independentista, abertzale, sozialista eta iraultzaile aldarrikatzen zuen euskal erakunde terrorista nazionalista. -
Francisco Franco jenerala hil ondoren, Espainiak diktadura erregimena atzean utzi eta demokrazia berrezartzen zuen Konstituzioaren alde egiteko prozesua igaro zuen.
https://www.youtube.com/watch?v=1nPUYQ6HCdE -
Konstituzioak honako hauek bermatzen ditu: legezkotasun-printzipioa, arauen arteko hierarkia, arauen publizitatea, aldekoak ez diren edo norbanakoen eskubideak murrizten dituzten xedapen zehatzaileen atzeraeraginik eza, segurtasun juridikoa, erantzukizuna eta botere publikoen arbitrariotasunaren debekua.
https://www.boe.es/buscar/doc.php?id=BOE-A-1978-31229 -
Arau instituzional horren bidez, Euskadik, bere nazionalitatea adieraziz, autogobernua eskuratu zuen, eta Espainiako autonomia-erkidego bihurtu zen.
