-
-
Afrikako erdialdeko lautadetatik zioan giza talde bat nilo baiaran lantzen hasi ziren. -
Nermer erregeak egiptoko iparraldea konkistatu zuen. -
Egiptoko bailara inguruko basamortuek muga naturala osatzen zuen eta horregatik iraundu zuen 3000 urte aldaketarik gabe.
-
Kretako biztanleek kobrea erabiltzen hasi ziren, eta itsasontziak eraikitzen zituzten; horiekin, inguruko herriekin merkataritza-harremanak ezarri zituzten. -
Kretako biztanleak kobrea erabiltzen hasi ziren. -
Lugalzagesik Ummako printzea izan zen eta Ur, Uruk, Lagash eta Larsa inbaditu zituen -
Hiri estatu batzuetako agintariek gutiak botatzen lortu zuten.
-
Brontze aroa sorturik, Mizenas hiria eraiki eta bere inguruan garatu zen. -
kretatzarrek edo minostarrek, Zeus jainkoaren semearen kondairaren arabera, Minos erregearen omenez hartu zuten izena, indar handia izan zuten uharteetan eta Egeo itsasoaren kostaldean, eta Egiptoko beste lurralde batzuekin harremanak ezarri zituzten. -
-
Mizenarrek, Kretak pairatu zuen suntsiketa orokorra aprobetxatu egin zuten, Mediterraneoan eta hiru mendetan zehar, hegemonia kultural eta komertziala inposatzeko. -
gerrek eta barneko gatazkek eragindako krisiak horren gainbeheraren hasiera izan zen, eta joniar, eoliar eta doriarren finkapena erraztu zuen. -
Herri horiek Kretaren kontra altxatu ziren eta, pixkanaka, kretatarrek garatutako merkataritza berenganatu zuten; uhartea indarrez hartzera ere iritsi ziren. Mizenestarrak Egeo itsasoan zehar zabaldu ziren salerosketak egiteko, Zipreko uhartean ezarri ziren eta Itsaso Beltzean sartu ziren. Orduan, Egeo itsasoaren Asiako kostaldean zegoen eta lurralde hura menpean zuen hiri batekin, Troia hiriarekin, hainbat gatazka izan zituzten. K.a. 1200. urte inguruan, setiatu eta suntsitu egin zuten. -
K.a. 1200. urtetik aurrera, gerrek, goseteek, gainpopulazioak, uzta txarrek eta beste hainbat arrazoik eraginda, krisialdi ugari izan zen, eta burdinazko armak erabiltzen zituzten iparralderagoko herriak, garai horiez baliatu ziren lurraldean indarrean sartzeko eta zibilizazio mizenikoa desagerrarazteko.
-
Herri batez eta zenbait herrixka, zelai eta basoz osatutako estatu txikiak sortzen hasi ziren; polis izena eman zitzaien. Independenteak ziren eta eskubide, betebehar eta interes komunak adierazten zituzten lege batzuen bidez, gobernatzen ziren herritarrak. Hoplitak, polis izenekoak defendatzeko soldadu bihurtutako herritarrak ziren. -
K.a. 509. urtetik aurrera, gobernatzeko era berri bat ezarri zen: errepublika. -
K.a. 500 urtetik, Asia Txikian, gaur egungo Turkian, kokatuta zeuden polis helenikoak Persiarren menpe egon ziren. Horietako batzuk altxatu egin ziren, eta laguntza eskatu zieten gainerakoei, baita Atenasek eta beste polis batzuek erantzun ere. Horixe izan zen, Mediar gerren hasiera. -
Greziarrek egipto konkistatu zuten Alexandro Handia hil eta gero, Ptolomeo izan zen generala. -
Erromak italiar penintsula guztia konkistatzea lortu zuen. -
K.a. 264. urtean, Kartagoren kontrako Gerra Punikoak hasi ziren. -
Napoleonen armadak Rossetako harria aurkitu zuen. -
Erromatarrak hegoaldetik sartu ziren euskal lurraldean erresistentzia handirik topatu gabe. Herri batzuetan, ez zen beligerantziarik egon eta beste batzuk, baskoiak, erromatarren armada osagarrien parte izan ziren. K.a. 179. Beobriga (Puente Larra), Vindeleia (Santa Maria Rivarredonda), Birovesca (Briviesca), etab. -
Oktavio enperadorea k.a 27 urtean enperadore izendatu zuten. -
Idazkera izan da, dudarik gabe, gizadiaren asmakuntzarik garrantzitsuenetariko bat. Horren bidez jakinarazi dira herrien pentsamendua eta historia. Nahiz eta idazkerak garapen izugarria izan duen, hitzak idazteko oinarrizko bi modu mantendu dira orain arte: piktografikoa eta alfabetikoa. -
Neron enperadorearengaraitik (K.o. 64. urtea), kristauak preso hartu eta torturatu egitenzituzten. -
Bigarren Gerra Punikoan, Kartagotarrak, Anibalen agintepean, Iberiar penintsulan sartu ziren eta Italiaraino heldu nahi izan zuten, Pirinioak eta Alpeak zeharkatuz. Kartagotarren armadaren hornidura-bideak eteteko, erromatarrek bi armada bidali zituzten Ampuriasera (Girona), K.a. 218. urtean. Hamabi urtez borrokatu ostean, erromatar armadak Mediterraneoko kostaldean nagusi izatea lortu zuen. -
Inperioaren goreneko unea K.o. 14. urtetik K.o. 235. urtera izan zen, Goiz Inperio izenez ezagutzen dena. Garai horretan zehar, hainbat enperadore izan ziren, dinastietan sailkatuta. Erromak lurraldea hedatzen jarraitu zuen: Hispania, Britainia, Mediterraneoko ekialdeko lurraldeak etab. -
Konstantino enperadoreak tolerantzia erlijiosoa aldarrikatu zuen. Teodosia enperadorearekin batera, kristautasuna Inperio osoko erlijio ofizial bihurtu zen. -
- urtetik aurrera, herri barbaro batzuek (sueboak, bandaloak eta alanoak) Pirinioak zeharkatu eta Hispanian sartu ziren. Sueboak eta bandalo asdingoak Galizian ezarri ziren; alanoak, Lusitanian eta Kartagoko zati batean, eta bandalo silingoak, aldiz, Betikan.
-
Garai hartan, bisigodoak, Ataulforen gidaritzapean, Galiaren hegoaldean ziren. Urte batzuk geroago, 418. urtean, Erromako ituna sinatu zuten. -
K.a. V. mendean, greziar zibilizazioa bere gorenera iritsi zenean, Erroma herri txiki bat besterik ez zen. Handik bost mendera, erromatar soldaduek ezagutzen zen munduaren zatirik handiena hartu zuten, eta Erromak izugarrizko inperioa antolatu zuen. Garai hartan, kultur batasuna izan zen nagusi Mediterranear arroan: hizkuntza, kultura, erlijioa, artea, eraikinak, herri-lanak, legeak etab. -
Arabiarren inbasioak Iberiar Penintsulako Erresuma Bisigodoaren 200 urteko historiari amaiera eman zion. Azken erregea, Rodrigo, Guadaleteko guduan hil zen, 711. urtean. -
Inperio erdia ezegonkortasun asko izan zituen, matxinadak eta horrelakoak adibidez. -
Akropoliak greziako polisetako zona altuenan zeuden jauregi modukoak ziren.
You are not authorized to access this page.