-
Ezaugarriak:
-Demografiaren hazkundea: Meategiek eta industrializazioak eskatzen zuten langileen etorrera izan zen hazkundearen arrazoi nagusia .
-Langile mugimenduen sorrera.
-Alderdi sozialista eta sindikatuen sorrera.
(e.g.(https://www.youtube.com/watch?v=8PKKDnAtpfA)) -
Alderdi sozialisten garaikide izanik, korronte nazionalista sortzen da, foruetatik abiatuta, euskal lurraldeei zegozkien eskubideak defendatzeko helburuarekin. Euskal hiritar eta lurralde guztien batasuna bultzatzen du.
-
Diktadura Frankistak 1975era arte iraungo du eta ondorio luze eta sakonak izango ditu:
Erbesteratzeak: 150.000 euskaldun mugaz bestaldera joan.
Espetxeratzeak.
Heriotzak: Nafarroan 3.000 pertsona erailak, gerra amaitu ostean.
https://www.aranzadi.eus/eu/gerra-zibila-garaiko-hiru-soldaduen-gorpuzkien-ateratze-lanak-egin-dira-leomoatxen-lemoa -
Diktadura Frankistaren aurkako mugimenduek pentsatzen zuten, II. Mundu Gerra amaitzean, aliatuek, demokratek ez zutela Franco onartuko, baina ez zen hori gertatu. Erregimenak kanpoko laguntza izan zuen: ONU-n eta antzeko erakundeetan sartu ahal izan zuen eta Frantzia eta AEBen diru-laguntzak jaso zituen. -
Hasieran bat egiten du EAJren ideologiarekin.
1963tik aurrera haustura gertatzen da eta erakundea sozialista definitu eta askapen nazionala eta soziala batzen saiatzen dira.
Hortik aurrera, hainbat haustura eta asanblada izango dira. -
- Ikastolen sorrera. (e.g.(https://www.eitb.eus/eu/nahieran/saioak/itxi-liburuak/ikastolen-sorrera-begona-errazti/osoa/7409/175002/))
- Euskaltzaindiaren bilerak (1964)
- Euskal kantagintza: Mikel Laboa, Xabier Lete, Lurdes Iriondo...
-
Munduan eta, batez ere, Europan, jakitera eman zuen EHn auzi bat bizirik zegoela eta Gernikako errautsak ez zirela oraindik itzali.
Burgosen epaitutakoek bizia salbatu zuten, une hartan egon ziren protesta eta mugimenduengatik. -
Diktadura ostean ere, langile mugimenduek errepresio gogorra jasan zuten.
Horren adibidea izan zen 1976ko martxoaren 3an Gasteizko Zaramaga auzoan gertatutako sarraskia.
(e.g.(https://www.eitb.eus/es/radio/radio-vitoria/programas/radio-vitoria-gaur-actualidad/videos/detalle/6236422/3-marzo-1976-cronica-masacre-ha-marcado-historia-gasteiz/) -
Espainiako parlamentuan gehiengoa lortu zuen UCD alderdiak.
Hauteskundeak izan eta egun batzuetara, hainbat euskal alderdi Gernikan bildu eta Autonomiaren aldeko Ituna gauzatu zuten. -
Desindustrializazioa iritsi zen, lehenik, Bizkaia ezkerraldera eta, ondoren, Gipuzkoa eta Nafarroan.
Horrek areagotu egin zituen langileen mugimenduak, baina beste arlo batzuetan ere sortu ziren aldarrikapenak:
- Andreen mugimendua abortoaren eta beste gai batzuen inguruan.
- Borroka ekologista eta antinuklearra.