-
Axlorreko harriak 45 000 urte inguru ditu. Gainazal lau batean, kolpe txikiak emanez, gurutzatzen diren bi marra grabatu zituzten.
-
Altxerri haitzuloan (Aia), ehunetik gora animalia daude irudikatuta, bisonteak gehienbat, baina baita elur‑oreinak, ahuntzak, azeriak, arrainak, zaldiak, uroak eta oreinak ere. Gainera, bi irudi antropomorfo ageri dira, eta hori ez da ohikoa Euskadiko labar‑artean. Grabatuek pinturek baino hobeto iraun dute, haitzuloan hezetasun handia baitago. Berriki egindako ikerketen arabera, pintura batzuek 39 000 urte izango zituzten (Europako zaharrenak)
-
Santimamine haitzuloa 1916. urtean aurkitu zuten. Euskadin induskatutako Historiaurreko lehen haitzuloetako bat izan zen. Haitzuloan irudikatutako animalia gehienak ikatzez eginak daudenez, beltza da kolore nagusia. Animalia gutxi batzuk horman ebakita daude. Ekain haitzuloan (Deba), duela 14 000 urte inguruko pinturak daude, eta nabarmentzekoa da animalia-mota asko daudela irudikatuta, zaldiak batez ere. Kolore erabilienak gorria eta beltza dira.
-
Badakigu garai hartan zer tribu zeuden gaur egungo Euskal Autonomia Erkidegoko lurraldean, baina ez dugu garai hartako ebidentzia arkeologiko handirik. Erromatarren aurreko herrixka ikertuenak Araban daude. Une gorena K.a. 400etik 200era bitartean izan zuten, eta zeltiberiarren eragin handia izan zuten.
-
-nekazarien kultur garrantzitzuak
-
K.a. IV. milurtekotik aurrera, Ilgora Emankorra izenez ezagutzen den aurreneko zibilizazio hiritar handiak sortu ziren: Mesopotamia eta Egipto.
Ibai handiek (Tigris eta Eufrates) bustitzen dituzten lur-eremu horietan, nekazaritza-produktuen ekoizpena handitu zen. Hiri handiak sortu ziren, eta artisautza eta merkataritza garatu ziren.
Zibilizazio horietan sortu zen idazkerak antzinako herrien ezagutzan asko laguntzen digu. Idazkeraren asmakuntzarekin batera, historiaren ibilbidea abiatu zen. -
-Idazkera kuneiformea Mesopotamian garatu.
-Silaba baten balio fonetikoa zuten.
-2.000 zeinu inguru, horietako 600 erabiltzen zituzten gehien.
-Idazteko, puntzoi batekin ebakidurak egiten ziren oholtxo batean; ondoren, eguzkitan lehortzen zuten. -
-Egiptoarrek sortu zuten.
-Soinuak, hitzak eta ideiak irudien edo piktogramen bidez adierazi.
-Testu ofizialetan eta erlijio-testuetan erabiltzen zuten, eta harri gainean edo hormetan zizelkatzen eta margotzen zuten.
-Forma sinplifikatuago bat erabiltzen zuten papiro, ehun edo zur gainean idazteko: idazkera hieratikoa. -
K.a. V. milurtekoan, Egiptoko lurralde osoan sakabanatuta bizi ziren .Aurrerago, K.a. 3000. urtean, Egipto Beherea eta Garaia elkartu zituen.
-
-
-200.000 biztanle
-
-lurralde osoa konkistatu
-imperio sortu -
-mediterraneotik persiar golkora arteko lurrak
-ninive hiriburua