antzinaroa

Aurreneko hiri-estatuak

3500 BCE

Ilgora Emankorrean.
Mesopotamia: Tigris eta Eufrates: nekazaritza-produktuen ekoizpena handitu zen. Hiri handiak > artisautza eta merkataritza. Gizartea konplexuagoa > lehen estatu-formak. Hiri-estatu: Ur, Uruk, Eridu edo Lagash.
labore-lur eta soro ere. Hiriek inguruko lurrak kontrolatzen zituzten, independenteak ziren, eta errege batek agintzen zuen hiri bakoitzean.

idazkera Mesopotamian

3300 BCE

-silabak
-2000 zeinu inguru zituzten
-puntzola erabili
-buztinezko oholtxo umel batean-eguzkitan lehortu

egiptoren batasuna

3000 BCE

Egipto ibai handi batek zeharkatzen duen basamortu handi bat da. Ibai hori Nilo ibaia da, eta Tanganyika aintzirako lurralde euritsuetan.

EGIPTOREN BATASUNA

3000 BCE

Egipto ibai handi batek zeharkatzen duen basamortu handi bat da. Ibai hori Nilo ibaia da, eta Tanganyika aintzirako lurralde euritsuetan jaiotzen da. Egipton bi eskualde bereizten dira: Egipto Beherea, Niloren deltan dagoen haran zabala, eta Egipto Garaia: eremu idorra zen, eta hartan, ibaiaren ertzeko lur-zerrenda estuan baino ezin zen bizi. K.a. V. milurtekoan, Egiptoko lurralde osoan sakabanatuta bizi ziren tribuak Niloren ertzetan kontzentratu ziren. Aurrerago, K.a. 3000. urtean

GIZAKO ESFINGEA

2500 BCE

Gizako Esfingea dimentsio handikoa da eta Kefren faraoiaren piramidea zaintzeko eraiki zen. Esfingeak lehoi gorputza eta gizaki-burua ditu, indarraren eta boterearen zeinu, eta faraoiaren ezaugarri. Antzina, margo biziekin margotuta zegoen.

IDAZKERA HIEROGLIFIKOA

2000 BCE

Egiptoarrek sortu zuten idazkera hieroglifikoa. Idazkera horretan, soinuak, hitzak eta ideiak irudien edo piktogramen bidez adierazten zituzten. Testu ofizialetan eta erlijio-testuetan erabiltzen zuten, eta harri gainean edo hormetan zizelkatzen eta margotzen zuten. Forma sinplifikatuago bat erabiltzen zuten papiro, ehun edo zur gainean idazteko: idazkera hieratikoa.

HIPOGEOA

1922 BCE

Hilobiak arpilatzeetatik eta lapurretetatik babesteko, hipogeoak eraiki zituzten. Hilobi-ganbera handiak ziren, lurpean eraikitzen zituzten, eta pintura askoz apaintzen zituzten. Multzo interesgarriena Tebasetik (Luxor) gertu dagoen Erregeen harana da. Nabarmentzekoa da Tutankamonen hilobia; izan ere, ukitu gabe aurkitu zuten

hamurabideen kodea

1750 BCE

Hammurabi Babiloniako errege izan zen garaian (K.a. 1750), ezagutzen den lehen lege-kodea egin zen. Gizon batek: Beste gizon bati, frogarik izan gabe, hilketa bat leporatzen baldin badio, heriotza-zigorra izango du.
Lapurtzen baldin badu, heriotza-zigorra izango du.
Aita jotzen baldin badu, eskua moztuko zaio.
Beste gizon baten semeari begia ateratzen baldin badio, begia aterako zaio.
Justiziarekin gairen bat duen hiritarrak

MIZENASTAR KULTURA

Period: 1600 BCE to 1200 BCE

peloponeson akeoek

perikles

Period: 495 BCE to 429 BCE

gerra medikoak

Period: 492 BCE to 449 BCE

delosoko liga

477 BCE

-zenbat hirien elkartea
-Persiarren berriko eraso egin ziezaieketela eta basaezpada ere militarki antolatzeko sortu zuten
-atenas buru zurla
-Polis bakoitzak ontziak eta dirua jarri
-Atenas zergak biltzeaz arduratu delos uhartean gorde delosko altxorra.

Granikoko turkia

334 BCE

issosko gudua

333 BCE

guagamelako gudua

331 BCE

Alexandroren espedizioa Asia Txikian hasi zen. Han, persiarrak garaitu zituen, Granikon (K.a. 334), eta Mediterraneoko ekialdeko kosta konkistatu zuen.

cartago nova

228 BCE

haurreneko hiri-estatuak

44

Egipto ibai handi batek zeharkatzen duen basamortu handi bat da. Ibai hori Nilo ibaia da, eta Tanganyika aintzirako lurralde euritsuetan...

alexandria eraiki zuten

331

alexandro handia

Period: 356 to 323

-Flipo mazedoniak erregearen semea
-aristoteles filosofoa irakasle homoreren lanak mirestu heroi izan nahi
-Aita hiltzean healde gehiena konkistatua monarkia armada boteretsua
-Dario iii a persiar erregearen kontra: kanpaina militarra
-33 urterekin

peloponesko gerrak

Period: 431 to 404

-Esparta ez ados atenasen hegomoniarekin peloponesoko liga sortu.
-atenas erabat suntsuituta aliatuak ere bai

delosko liga

477

greziarren enporion sortu zuten

575

HAMMURABIREN KODEA

1750

Hammurabi Babiloniako errege izan zen garaian (K.a. 1750), ezagutzen den lehen lege-kodea egin zen. Gizon batek: Beste gizon bati, frogarik izan gabe, hilketa bat leporatzen baldin badio, heriotza-zigorra izango du.
Lapurtzen baldin badu, heriotza-zigorra izango du.
Aita jotzen baldin badu, eskua moztuko zaio.
Beste gizon baten semeari begia ateratzen baldin badio, begia aterako zaio.
Justiziarekin gairen bat duen hiritarrak

MEMOART PINTURA ETA ESKULTURA

1979

Egiptoko pinturek eta eskulturek ezaugarri aldaezin batzuk izan zituzten mendeetan zehar: Irudi planoak irudikatzen dituzte, perspektibarik eta sakontasunik gabe. Pertsonaia nagusiak besteak baino handiagoak dira. Izaera sinbolikoa duten erlijio-eszenak irudikatzen dituzte, bai eta xehetasun handiz egindako eguneroko bizitzako eszenak ere.

minostar kultura

2600

Kreta uhartean Uharte hartan, jauregi eder ugariko hiri bat gailendu zen, batik bat: Knosos.

sumer

3500

-Behe Mesopotamia
-Nekazarien kultura garrantzitsu bat garatu zen.
-Zenbat hiri han di sortu > estatu independiente gisa eratu.
-Ur, Uruk, Eridu edo Lagash.
- Errege bat hiri bakoitzean. Botere politikoa, militarra, erlijiisioa .
-Jauregian bizi.
-Tenplua zigurata. Jainko edo jainkosak.
-Funtzionarioek: erresuma administratu, salerosketak kontrolatu uztak gain
-Apaizek
-Armada