ANTZINAROA

Lehengo herrixkak

3800 BCE

Neolitikoan, gizon-emakumeek animaliak hezten eta zaintzen, landareak ereiten eta uzta biltzen ikasi zuten. Baina hori ez zen munduan toki guztietan aldi berean eta modu berean gertatu. Abeltzaintzan, batez ere, lan egiten zuten giza taldeak ganaduarentzat elikagai bila batetik bestera ibiltzen ziren, nomadak ziren.

Egiptoaren Hasiera

3700 BCE

Egipto Afrikako ipar-ekialdean, Asiako Ekialde Hurbilaren ondoan dago. Basamortu ugari dituen lurraldea da eta Nilo ibaiak gurutzatzen du alderik alde. Ibai handi horrek hegoalderago du iturburua eta Mediterraneoan itsasoratzen da, delta handia osatuz. Nilo ibaiaren emariaren goraldia
Nilo ibaiaren iturburutik gertu dauden klima tropikaleko lur horietan izaten diren euri-jasa handien ondorioz, udan izugarri hazten da ibai horren emaria.

Mesopotamiako arkitektura

3500 BCE

Arkitekturan, tenpluak eta jauregiak eraiki zituzten. Ikuskizunetarako, kiroletarako eta horrelakoetarako eraikinik, aldiz, ez zegoen, jarduera horiek jauregiko bizimoduarekin edo bizimodu erlijiosoarekin lotuta baitzeuden. Tenpluak adreiluz egiten ziren eta harresiz bidez inguratzen ziren, herriko gainerako guneetatik babesteko eta gune sakratua adierazteko. Hasieran, lurraren gainean eraiki ziren, baina, gero, oinarri gisa terraza moduko bat jartzen zitzaien eraikinei.

Mesopotamia bizimodua

3500 BCE

Mesopotamiako biztanleen ogibide nagusia nekazaritza zen. Labore garrantzitsuenak zerealak ziren, garagarra eta garia batik bat, eta hezetasuna eta karraskariak saihesteko, lurretik altxatuta eraikitako siloetan gordetzen zituzten.

Egptoko bizimodua

3400 BCE

Nekazaritza zen Egiptoarren bizibide nagusia. Zerealak ereiten zituzten batez ere (garia, garagarra, oloa eta artatxikia), eta ogia eta garagardoa egiten zituzten horiekin, horiexek baitziren beren elikagai nagusiak; lihoa ere lantzen zuten, eta jantziak egiten zituzten, landare horretaz. Baratzetan, lekariak eta barazkiak (dilistak, babarrunak, tipulak, baratxuriak, porruak, uhazak...), mahatsondoak eta fruta-arbolak landatzen zituzten (datilak, pikuak, granadak, algarroboak...).

Egiptoko eskulturak

3200 BCE

Eskultura, arkitektura erlijiosoarekin eta hilobietakoarekin oso lotuta zegoen. Faraoien eta horien emazteen, apaizen, nahiz eskriben eskultura ugari egin ziren, kalitate handikoak gainera, eta, gehienetan, besoak gorputzari itsatsita eta hankak elkarren ondoan zituztela egiten ziren. Horietako asko, izugarriak ziren eta harkaitzean lantzen ziren. Eguneroko bizimoduko jarduerak ere landu ziren egurrean, gero hilobietan kokatzeko. Gainera, hilobiak eta tenpluak apaintzeko erliebeak egin zituzten.

Egiptoko arkitektura

2540 BCE

Arkitekturan hilobiak eta tenpluak izan ziren nagusi. Harriz egiten ziren, gehiago iraun zezaten. Mastabak izan ziren lehenengo hilobiak: piramide-enborraren formako eraikinak ziren. Gero, piramide mailakatuak egiten hasi ziren, eta elkarren gainean kokatutako mastabek osatzen zituzten piramideak; eta ondoren, faraoien eta horien familien, nahiz noble batzuen hilobi gisa erabiltzeko, horma jarraituko piramideak egiten hasi ziren. Famatuenak, Gizeh-ko, Keops eta Kefren- en piramideak dira.

Politika Mesopotamian

2400 BCE

Mesopotamiako biztanleen antolamendu sozialak erlijioa zuen oinarri: mundua jainkoek antolatzen zuten eta gizartea nola egituratu haiek erabakitzen zuten. Mesopotamia teokrazia bat zen. Erregeak jainkoarengandik hartzen zuen boterea eta haren ordezkari zen Lurrean. Horregatik, gurtzaz eta administrazioaz arduratzen zen eta bera zen apaiz nagusia, armadaren burua, epaile gorena eta administrari absolutua.

Politikaren ebaluazioa

2380 BCE

Mesopotamiako zibilizazioaren hasierako garaietan, hiri-estatuak landu gabeko lurrez bereizita zeuden eta beren artean ez zegoen arazorik. Etsai bakarrak beren herriak arpilatu nahi zituzten herri nomadak ziren. Baina hazten zihoazen neurrian, herriek lantzeko lur gehiago behar zuten eta, ondorioz, batez ere mugan zeuden lurrengatik, beren arteko gatazkak eta gerrak hasi ziren.

Lehengo inperioa

2200 BCE

Akad inperioa
Geroago, jatorri ezezaguneko pertsonaia batek, Sargonek, Kish herriko boterea hartu zuen eta lurralde osoa bere menpe eduki zuen. Sargon I Handiaren erregetzan (K.a. 2355-2279), hiri-estatu sumertarrak batuta geratu ziren eta horrela sortu zen historiako lehen inperioa, Akaden Inperioa; zituen lurraldeak Mediterraneoa eta Turkiaraino hedatu ziren.

Mesopotamiako erorketa

2178 BCE

Mesopotamia iparraldeko hainbat hiri, Ekialde Hurbileko eskualdea zibilizazioaren sehaskatzat hartzen dena, duela 4.000 urte desagertu ziren hiru mendeko lehortea eragin zuen bat-bateko klima-aldaketaren ostean.

Zibilizazio minoiko arkitektura.

2000 BCE

Lehenengo aldaketa K.a. 2000 urte inguruan gertatu zen. Ordu arte, Minosko zibilizazio aldiaren lehenengo zortzi mendeetan zehar, kretarrek ez zuten Neolitoko bizibidetik harago egin. Nolanahi ere, itsas merkataritzari esker Egiptorekin harremanetan izan bide ziren. K.a. 2000. urte inguruan, bada, kretarrek idazteko sistema bat eta hirien zibilizazio bat sortu eta antolatu zuten, hiru jauregiren inguman: Knossos, Festo eta Malia. Hirurak aldi berean suntsitu ziren, K.a.

Minezastar zibilizazioa

1600 BCE

Mizenasko zibilizazioak bostehun bat urte hartu zituen : K.a. 1630 urtetik 1100 urtera, gutxi gorabehera. Denbora bitarte hartan, beraz, loaldi luze batetik esnatuta bezala, bertako tradizioei ezer gutxi zor zien zibilizazio bat sortu zen bat-batean. Zibilizazio hartako hiriak, zibilizazio minoikokoak bezala, jauregien inguruan sortu ziren.

SUPERVOLCAN DE SANTORINI

1600 BCE

Alrededor del año 1600 a.C., un enorme volcán arrasó la isla hoy conocida como Santorini. Los investigadores crearon por primera vez una representación virtual de aquella floreciente civilización.Santorini quedó envuelta en una nube de cenizas que se elevó más de 30 kilómetros en el cielo. Si alguien logró salvarse, fue huyendo en barco (como se muestra en esta simulación digital). Pero los arqueólogos dudan que nadie sobreviviese a la erupción.

Egiptoko politikoa

1365 BCE

Egiptoko gizartean oso hierarkia zorrotza zegoen. Botererik handiena zuen pertsonaia, faraoia zen. Errege eta, aldi berean, jainkoa zenez guztiek miresten zuten. Gainera, aginte administratiboa, erlijiosoa eta militarra zuen. Faraoiaren betebeharrak, besteak beste, Egiptoar guztien ongizateaz arduratzea eta bere herrialdea defendatzea ziren.Adibidez:Tutankamon faraon oso famatua izan zen.

Grezia fundazioa.

776 BCE

Historialari askorentzat, 776. urtea. C. Antzinako Greziaren hasiera markatu zuen, lehenengo Joko Olinpikoekin. Antzinako Greziako biztanleek kultura bera partekatzen zuten, baina ez estatu berak.

Olimpia jokoak

776 BCE

Lehenengo olinpiar jokoak 776k.a.an egin ziren eta beti egiten ziren olinpian(polis bat da).Deporte asko egiten ziren:boxeoa, athletismoa...

Politika Grezian

700 BCE

Lau sistema nagusi zeuden: demokrazia, monarkia, oligarkia eta tirania. Estatu-hiri batzuk aldatu egiten ziren tipo horien artean. Atenasek, adibidez, demokrazia bat izan zuen une jakin batean, eta oligarkia bat beste batzuetan.

Religioa

700 BCE

Greziarrek jainko askorengan sinesten zuten, haien erlijioa politeista zen. Jainkoek giza itxura zuten, eta bertuteak eta akatsak zituzten. Baina gizonak ez bezala, hilezkorrak ziren eta naturaz gaindiko botereak zituzten. Boteretsuena Zeus jainkoen jainkoa zen eta olinpoan bizi ziren.

Polis Fundazioa

650 BCE

Polis (grekotik), polis gisa erromanizatua — polis plurala —, eta espainolez finkatua plural aldaezineko ahots gisa), Antzinako Greziako hiri-estatu independenteei ematen zaien izendapena da, Aro Ilunean sortu zirenak, sinezismo (synoikismós, σ￮ ν￮ ιοισ￮ ισ, «etxeak elkartzea» edo «elkarrekin bizitzea») deituriko biztanle-gune eta -taldeen agregazio-prozesu baten bidez.

Odisea

640 BCE

Odisea Homeroren historia bat da eta Uliseren historia kontatzen da.Hortik ateratzen dugu Troya zaldia.Ez dakigu zein momentuan egin zen historia hau.

Greziako filosofia

600 BCE

Filosofia grekoa filosofiaren historiaren aldi bat da, K. a. VI. mendearen hasieran Jonia inguruan mendebaldeko filosofia sortu zenetik gutxi gorabehera. K.a. 149an erromatarrek Mazedonia inbaditu zuten arte. C. Batzuetan filosofia klasikoa edo filosofia zaharra ere deitzen zaio, nahiz eta aldi horretan filosofia erromatarra ere sar daitekeen.

Mitoak

600 BCE

Mito asko daude Antzinako Greziaren historian, eta denboraren ildo horretan ere hitz egingo da, baina orain Troiako zaldiaren txanda da. Ziur nago entzun duzula. Gerra irabazteko operazio bat izan zen. Soldadu batzuk egurrezko zaldi batean sartu eta Troiakoei oparitan eman zieten, eta gero gauean irten ziren. Hiriko ateak ireki zituzten eta...

Erromatar bizimodua

410 BCE

Erromatar bizimodua ospetsua da zergatik ezkubideak zituzten.Emakumeak ezkubi berdin zituzten esklavoaren eskubideak.Gizonak eskubide asko zituzten.Emakumeak esklavoarekin joaten ziren gauzak egiteko.

Erromatar ezkubideak.

400 BCE

Erromatar ezkubideak oso importantea da ze ezkubideak importanteak dira.

Ziniska printzesa

396 BCE

Ziniska printzesa lehenengo emakumea olimpiar jokoan partizipatzen eta irabazten izan zen.Irabazi zuen hainbat urte eta ejemplua da.

Cesaren heriotza

44 BCE

Cesar hil zen, senadoa hil zuen.

Egiptoko erorketa

30 BCE

Kleopatra VII.ak bere bizitza kendu zuen. Harekin amaitu zen antzinako Egiptoko mila urteko historia. Hainbat urte gosete, barne ezegonkortasuna eta erromatarren jazarpena faraoien inperioaren aztarnekin amaitu ziren.

Erromatar inperioa

27 BCE

Ponpeya

79

Ponpeyan sumendi bat egon zen eta dena apurtu zuen.

God of War

2018

Antzinako Greziaren inguruan gauza asko saldu dira, asko eta asko, eta horietako bat bideojoko sorta bat izan da. God of War-en garrantzia. Mundu guztiak daki gazteen entretenimendurako giltza nagusia bideojokoak direla. Gazte askok God of War artelanari esker dakite mitologia honen berri.

Assassin's Creed Odyssey

2018

Ipini dut hau zergatik pasatzen da berdina god of warrekin.Bideojoko hau jolasten duzu eta gero erromataren bizimodua ikasten duzu.Daude herriak eta ikusi ahal duzu dena erromatarrei buruz.Hau pasatzen da 422 k. a. an.