aintzinaroa

Mesopotamiaren zibilizazioa

6000 BCE

Duela 8.000 urte inguru, giza taldeak ibaien ertzetako lurrak lantzen hasi ziren. Apiriletik ekainera bitartean, mendietako elurra urtzen zenean, ibai horiek uhaldiak izaten zituzten, eta nahiko irregularrak izateaz gain uzta bertan behera geratzeko arriskua zekarten.

Herriak 🧭

6000 BCE

Denborak aurrera egin ahala, inguru horretan hainbat herri sortu zen. Ezagutzen ditugun lehenak sumertarrak eta akadiarrak izan ziren. Lehenengoak hegoaldean bizi ziren eta iparralderago bigarrenak. Hiri-estatuetan bizi ziren eta horietako bakoitzak biztanleak elikatzeko behar hainbat lur zituen; beren burua gobernatzen zuten, hau da, independenteak ziren. Eta gainerako hirietatik edo herri nomadetatik babesteko harresi handiak egin zituzten herritarrek.

Mesopotamia🕍

6000 BCE

Gaur egun Irak dagoen tokian, bada bi ibairen igarobide den lautada zabal bat, Tigris eta Eufrates ibaien artean. Ibaiek hainbat meandro eta inguru zingiratsu osatzen dituzte, beren urek eta beren ibaiadarretakoek neguak hotzak izaten dira eta euri gutxi egiten du. Mesopotamiako biztanleen ogibide nagusia nekazaritza zen. Animaliak hazten zituzten, ardiak eta behiak batez ere,

Nilo🚢

5000 BCE

K.a. 5000 urte inguruan Afrikako lautadetatik zetorren giza taldeak Nilo Bailaran lurra lantzen eta abereak hezten hasi zen. Hasiera batean herri txikiak eraiki zituzten, pixkanaka elkartu, eta herri handiagoetan bildu ziren.

Herriak

5000 BCE

K.a. 5000. urte inguruan, Afrikako Erdialdeko lautadetatik zetorren giza talde bat Nilo bailaran lurra lantzen eta abereak hezten hasi zen eta herri txikiak eraikitzen hasi ziren. Herri horiek, pixkana-pixkana, elkartu egin ziren eta herri handiagoak sortu zituzten.

Minostar kultura

5000 BCE

Eguneroko bizitza

3500 BCE

Eguneroko bizitzaren gertaerak erregistratzeko beharra sortu zen; hala nola, nekazariek egiten zituzten eskaintzen kontrola. Horrek, idazketaren lehenengo adierazpenak ekarri zituen, Sumerian ziurrenik K.a. 3500 urtean.

Iparraldea 🌍

3100 BCE

Bi erresuma sortu ziren orduan, Egipto Garaia, hegoaldean, eta Egipto Beherea, iparraldean, eta borrokan ibili ziren etengabe, hegoaldeko Menes edo Nermer erregeak K.a. 3100 urte inguruan iparraldea konkistatu eta bereganatu zuen arte.

kobrea minoztar kulturan 🚢

3000 BCE

Kretako biztanleek kobrea erabiltzen hasi ziren, eta itsasontziak eraikitzen zituzten; horiekin, inguruko herriekin merkataritza-harremanak ezarri zituzten.

Akad

2370 BCE

Kristo aurreko 2.370 urte inguruan, Akad herriko Sargon erregeak inguruko herriak konkistatu eta batu zituen, eta Mesopotamian lehenengo inperioa hedatu zuen.

Zibilizazio Minoiko artea 🎨

2000 BCE

Zeramika mota berezi bat egin zen Kretan.Oso aberatza eta exotikoa zen.

Mizenas zibilizazioa arkitektura🏯

2000 BCE

Lan oso politak egin ziren ere jauregi eta gotorleku oso handiak.

Minoztar kultura zeus

2000 BCE

Zeus jainkoaren semearen kondairaren arabera, Minos erregearen omenez hartu zuten izena, indar handia izan zuten uharteetan eta Egeo itsasoaren kostaldean, eta Egiptoko beste lurralde batzuekin harremanak ezarri zituzten.

Hammura 📓

1700 BCE

Mesopotamiarrek kodeetan biltzen zituzten legeak erabiltzen zituzten beren bizimodua gobernatzeko. Guztietan ezagunena Hammurabiren kodea da. Hammurabi K.a. 1.700 urte inguruan Babiloniako erregea izan zen.

zibilizazio minoikoa 🏹

1600 BCE

1600 urtean K.A. Santoriniko islan sumendi bat eruptatu zuen🌋10 metroko olatuak zeuden tsunamia gaitik 🌊

mediterraneoa

1500 BCE

Pairatu zuen suntsiketa orokorra aprobetxatu egin zuten, Mediterraneoan eta hiru mendetan zehar, hegemonia kultural eta komertziala inposatzeko.

setiatu eta suntsisu

1200 BCE

K.a. 1200. urte inguruan, setiatu eta suntsitu egin zuten. Handik ehunka urtetara, gertakari horiek eta garai hartako bizimoduarekin lotutako beste batzuk lliada eta Odisea

Krisialdia

1200 BCE

Gerrek, goseteek, gainpopulazioak, uzta txarrek eta beste hainbat arrazoik eraginda, krisialdi ugari izan zen, eta burdinazko armak erabiltzen zituzten iparralderagoko herriak, garai horiez baliatu ziren lurraldean indarrean sartzeko eta zibilizazio mizenikoa desagerrarazteko.

Polisak🏡

900 BCE

herriak eta herrizkak sortu ziren.Polis izena eman zizkioten
eta independenteak ziren.Polisak Hoplitak zituzten eta haien defendatzeko soldaduak ziren.

Garai arkaikoa

Period: 900 BCE to 500 BCE

Garai klasikoa 👑

Period: 500 BCE to 340 BCE

Aspasiaren jaiotza🙎🏻‍♀️

470 BCE

periclesen jaiotza👶🏻

440 BCE

Pericles Aspasia eta periclesen semea zen.

Ptolomeok 👨🏻

332 BCE

Ondoko herri batzuen, asiriar edota persiarren inbasioa jasan ondoren, Greziak Egipto konkistatu zuen (K.a. 332). Alexandro Handia hil eta gero, horren jeneral izan zen Ptolomeok dinastia bat fundatu zuen, erromatarrek bere inperioko probintzia bihurtu arte, 300 urtez gobernatuko zuena. Garai hartan, grekoa izan zen hizkuntza ofiziala, baina Egiptoko kultura errespetatu zuten, eta horri esker biziraun zuen.

Garai helenistikoa

Period: 323 BCE to 32 BCE

Kristautasuna inperioa

313 BCE

Konstantino enperadoreak tolerantzia erlijiosoa aldarrikatu zuen. Teodosia enperadorearekin batera, kristautasuna Inperio osoko erlijio ofizial bihurtu zen.

Imperio berria

16 BCE

K.a. XVI. mendearen erdialdean, Egiptoarrek inbaditzaileak botatzea lortu zuten, eta inperioa berrezarri egin zuten. Inperio Berria deiturikoa (XVIII. dinastiatik XX.era), Egiptoko Historiako garairik garrantzitsuena da, eta faraoirik ospetsuenetariko batzuek gobernatu zuten: Tutmotsis I.a, Tutmotsis II.a, Tutankamón, Ramses II.a, Ramses III.a, etab. Politika militarista erabili eta lurraldearen garapen handia lortu zuten.

Hipatia 👩🏻‍⚕️

370

Alexandrian bizi zen filosofa, astronomoa eta matematikari neoplatonikoa helenistikoa izan zen.

Hipatiaren heriotza

415