Βυζαντινή Αυτοκρατορία / 4ος μ.Χ. αιώνας - το πρώτο τρίτο του 6ου μ.Χ. αιώνα

Γάιος Αυρήλιος Βαλέριος Διοκλητιανός ή Ιόβιος

Period: 284 to 305

Ρωμαίος αυτοκράτορας
* Χαμηλής καταγωγής, ανήλθε ταχύτατα τα στρατιωτικά αξιώματα και έφτασε να γίνει αρχηγός του ιππικού στον στρατό.

* Όταν ο αυτοκράτορας Κάρος και ο γιος του Νουμεριανός βρήκαν τον θάνατο σε εκστρατεία στην Περσία, ανακηρύχτηκε αυτοκράτορας από τα στρατεύματα. Τον τίτλο διεκδίκησε και ο δεύτερος γιος του Κάρου, Καρίνος, αλλά ηττήθηκε από τον Διοκλητιανό.
* Εξασφάλισε τα σύνορα της αυτοκρατορίας.
* Προχώρησε σε σημαντικές διοικητικές και στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις.

Η τετραρχία (Αρχή των τεσσάρων) - 1

293

• Πολιτικό σύστημα που θεσπίστηκε από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Διοκλητιανό, με σκοπό την καλύτερη διοίκηση και διακυβέρνηση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η οποία είχε γίνει πολύ μεγάλη και δυσχερής στη διαχείριση.
• Η αυτοκρατορία χωρίστηκε σε 4 διοικητικές περιοχές, καθεμία από τις οποίες κυβερνιόταν από 2 αυτοκράτορες (Αύγουστοι) και από 2 "Υφιστάμενους Αυτοκράτορες - Καίσαρες", έναν για τον κάθε Αύγουστο.

Η τετραρχία (Αρχή των τεσσάρων) - 2

293

Βοήθησε προσωρινά στην αποκατάσταση της τάξης και της σταθερότητας, χωρίς να επιλύσει όλους τους εσωτερικούς και εξωτερικούς κινδύνους. Μετά τον Διοκλητιανό, άρχισε να καταρρέει και οδήγησε σε νέες συγκρούσεις και διαμάχες για την εξουσία.

Η τετραρχία (Αρχή των τεσσάρων) - 3

293

Διοικητικές περιοχές:
1) Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (Αύγουστος: Μαξιμιανός, υπεύθυνος για την αντιμετώπιση των επιθέσεων των βαρβαρικών γερμανικών φύλων). Τον διαδέχτηκε ο γιός του ο Μαξέντιος.
2) Γαλατία - Βρετανία (Καίσαρας: Κωνστάντιος Α΄, ο Χλωρός). Τον διαδέχτηκε ο γιος του ο Κωνσταντίνος Α'.
3) Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (Αύγουστος: Διοκλητιανός, υπεύθυνος για τις στρατηγικές απειλές από τον Περσικό κόσμο). Τον διαδέχτηκε ο Λικίνιος.
4) Ιλλυρία (Καίσαρας: Γαλέριος).

Μέγας Κωνσταντίνος - Κωνσταντίνος Α΄

Period: 306 to 337

Ρωμαίος αυτοκράτορας
* Ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας από τα στρατεύματά του, μετά τον θάνατο του πατέρα του , Κωνστάντιου Α του Χλωρού.
* Νίκησε τον Μαξέντιο, και απόκτησε τον έλεγχο της Δύσης (312 μ.Χ.).
* Το 324 μ.Χ., νίκησε τον Λικίνιο, τον τελευταίο του αντίπαλο, στις Μάχες της Ανδριανούπολης και Χρυσούπολης και έγινε μονοκράτορας.
* Προχώρησε σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις στη διοίκηση και την οικονομία, εδραιώνοντας την εξουσία του.
* Μετατόπισε την πρωτεύουσα από τη Ρώμη στην Κωνσταντινούπολη.

Διάταγμα των Μεδιολάνων

313

• Ονομάζεται το διάταγμα της θέσπισης της ανεξιθρησκίας στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, με το οποίο ο Κωνσταντίνος και ο Λικίνιος σταμάτησαν τους διωγμούς των χριστιανών.
• Νομιμοποιήθηκε ο Χριστιανισμός, ως «επιτρεπόμενη θρησκεία» (Religio licita), οι οπαδοί της οποίας έπρεπε να προσεύχονται στον δικό τους θεό για την ευτυχία του κράτους. *Ο Κωνσταντίνος δεν έκανε το Χριστιανισμό επίσημη θρησκεία της Αυτοκρατορίας, αλλά εγγυήθηκε την ανοχή του κράτους απέναντι σε όλες τις θρησκευτικές δοξασίες.

Ο Κωνσταντίνος Α' μονοκράτορας

324

Το 324 μ.Χ. ο Κωνσταντίνος εξουδετερώνει τον Λικίνιο, αύγουστο της Ανατολής και γίνεται απόλυτος κύριος της Αυτοκρατορίας.

Α΄ Οικουμενική Σύνοδος - 2

325

• Ο Άρειος φαίνεται πως πήρε με το μέρος του την πλειοψηφία των επισκόπων της Συνόδου, αλλά ο Κωνσταντίνος, που ήταν Πρόεδρος, έριξε το βάρος του στους Ορθοδόξους και έτσι υιοθετήθηκαν οι θεολογικές απόψεις του Αθανασίου.
• Ο αυτοκράτορας κοίταξε το πολιτικό του συμφέρον, λόγω του ότι το Πατριαρχείο της Αλεξάνδρειας είχε μεγάλη πολιτική και οικονομική επιρροή (είχε μεγάλο εμπορικό στόλο).
• Η αίρεση, είχε κοινωνικά ερείσματα και συνέχισε να έχει υποστηρικτές για πολλές δεκαετίες.

Α΄ Οικουμενική Σύνοδος ή Πρώτη Σύνοδος της Νίκαιας - 1

325

• Ο κύριος λόγος για τη Σύνοδο ήταν η αντιμετώπιση των διδασκαλιών του Αρείου, που αμφισβητούσαν τη θεϊκή φύση του Χριστού. Ο Άρειος υποστήριζε ότι ο Υιός (Χριστός) ήταν δημιούργημα του Πατέρα και όχι συναιώνιος με Αυτόν.
• Αντίπαλος του Αρείου ήταν ο Αθανάσιος, διάκος του πατριάρχη της Αλεξάνδρειας.
• Είχε στόχο να ενοποιήσει την εκκλησία και να θέσει ένα κοινό δόγμα για όλους τους χριστιανούς, ώστε να αποφευχθούν οι θρησκευτικές διαμάχες, οι αιρέσεις και να εξασφαλιστεί η ενότητα του Κράτους.

Εγκαίνια της νέας Πρωτεύουσας - 2

330

• Μετά την απόρριψη των αρχικών σκέψεων για την Τροία και τη Θεσσαλονίκη, τελικά επιλέχθηκε να μεταφερθεί η νέα πρωτεύουσα στην αρχαία πόλη του Βυζαντίου.
• Ο Κωνσταντίνος θέλησε να στηριχθεί πολιτικά στις οργανωμένες και δυνατές χριστιανικές κοινότητες της Ανατολής, θαυμάζοντας την καταπληκτική αντοχή στις κακουχίες και στους διωγμούς που εμφάνιζαν και στο πόσο καλά ήταν οργανωμένες.
• Σημαντική ήταν και η οικονομική - εμπορική της θέση.
• Ονομάστηκε Νέα Ρώμη και κατόπιν Κωνσταντινούπολη.

Εγκαίνια της νέας Πρωτεύουσας - 1

330

• Ο Κωνσταντίνος στις 8 Νοεμβρίου 324, μετά την οριστική επικράτησή του επί του Λικινίου, επέλεξε να θέσει το θεμέλιο λίθο για την ίδρυση της δικής του πρωτεύουσας στην πρώην μεγαρική αποικία του Βυζαντίου, στο σημείο όπου ο Βόσπορος χυνόταν στην Προποντίδα και η Ευρώπη προσέγγιζε την Ασία.
• Ο Κωνσταντίνος χρειαζόταν ένα διοικητικό (υπήρχαν έντονες πολιτικές αντιπαραθέσεις) και στρατιωτικό κέντρο, για να αντιμετωπίσει τους Πέρσες στο Νότο και τη μετανάστευση των βαρβαρικών φύλων στον Βορρά.

Θάνατος Μ. Κωνσταντίνου

337

Ενώ σχεδίαζε την κατάκτηση της Περσίας ο Κωνσταντίνος αρρώστησε και πέθανε. Είχε κυβερνήσει για 31 χρόνια. Η ταφή του έγινε στην Εκκλησία των Αγίων Αποστόλων στην Κωνσταντινούπολη, αφήνοντας την αυτοκρατορία στα χέρια των τριών γιων του, του Κωνσταντίνου Β΄, του Κωνστάντιου Β΄, του Κώνστα και του ανιψιού του Δαλμάτιου. Τελικά επικράτησε, μετά από διαμάχες, ο Κωνστάντιος Β΄, που έγινε μονοκράτορας.

Φλάβιος Κλαύδιος Ιουλιανός

Period: 361 to 363

• Ο Ιουλιανός αναλαμβάνει την αυτοκρατορία (361) μετά τον θάνατο του Κωνστάντιου Β, έχοντας αξιόλογη δράση κατά των Γερμανών στη Γαλατία.
• Χαίρει μεγάλης εκτίμησης από τον στρατό, που τον ανακηρύσσει βασιλιά, από όταν ζούσε ακόμα ο Κωνστάντιος και διέθετε πολύ μεγάλη μόρφωση.
• Ήταν λάτρης της αρχαίας ελληνικής θρησκείας, λόγω της παιδείας του, αλλά υπερασπίζεται τον Μιθραϊσμό, γιατί οι στρατιώτες του ήταν οπαδοί του Μίθρα και φυσικά σ' αυτούς στηρίζονταν για να πραγματοποιήσει τα σχέδιά του.

Θάνατος Ιουλιανού

363

• Με τα μέτρα του υποστήριζε τις λαϊκές τάξεις. Έτσι, εκτός από τους Χριστιανούς, αντιδρούσαν στις μεταρρυθμίσεις του και οι πλούσιοι της Ανατολής.
• Οι Χριστιανοί του προσέδωσαν το προσωνύμιο Παραβάτης.
• Ήταν ικανός στρατηγός, άριστος πολιτικός, ρήτορας, φιλόσοφος.
• Σε μάχη με τους Πέρσες, κάποιος βαλμένος, ίσως από τους αντιπάλους του, τον πλήγωσε θανάσιμα.
• Οι εθνικοί δεν μπορούσαν να πολεμήσουν τον Χριστιανισμό και οι μεσαίες τάξεις δεν ήταν ικανές να προβάλουν ακόμα στο προσκήνιο.

Θεοδόσιος Α΄ (Μέγας Θεοδόσιος)

Period: 379 to 395

• Γεννήθηκε στην Ισπανία (Coca).
• Ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας του Ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους, όταν οι Βησιγότθοι στη Βόρεια Βαλκανική, άρχισαν επιδρομές, λόγω της καταπίεσης που υφίστανται από τους κρατικούς υπαλλήλους.
• Οι Γότθοι απείλησαν την Πόλη, που σώθηκε λόγω της οχύρωσής της. Τελικά πέτυχε συμφωνία μαζί τους, με εξαγορές των φυλάρχων τους.
• Ο τελευταίος αυτοκράτορας που κυβέρνησε και τα δύο τμήματα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (ανατολικό, δυτικό), πριν από τον οριστικό διαχωρισμό τους.

Ο Θεοδόσιος βαπτίζεται Χριστιανός

380

• Όταν ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας, δεν είχε ακόμα βαπτιστεί. Συμπαθούσε τον Χριστιανισμό, αλλά ήταν αναποφάσιστος, ίσως από πολιτική σκοπιμότητα, γιατί ήθελε πρώτα να στερεωθεί στον θρόνο, εξασφαλίζοντας την υποστήριξη των εθνικών και των χριστιανών (αρειανών και ορθοδόξων). Έτσι το 380, τάχθηκε φανερά με τους χριστιανούς και βαπτίστηκε στη Θεσσαλονίκη από τον επίσκοπο Ασχόλιο.
• Ο Χριστιανισμός αποτελούσε, τη συγκεκριμένη στιγμή, τη μοναδική ενοποιητική βάση της πολυφυλετικής αυτοκρατορίας.

Ο Χριστιανισμός επίσημη θρησκεία του Κράτους

380

• Λίγο μετά την άνοδό του στο θρόνο ο Θεοδόσιος εξέδωσε διάταγμα από τη Θεσσαλονίκη, στις 27 Φεβρουαρίου του 380, ορίζοντας ως επίσημη θρησκεία του κράτους τον Χριστιανισμό, δηλώνοντας: «επιθυμούμε όλα τα διάφορα υπήκοα έθνη […] να ακολουθούν τη θρησκεία που παραδόθηκε στους Ρωμαίους από τον άγιο απόστολο Πέτρο».

Η ονομαζόμενη Β Οικουμενική Σύνοδος - 1

381

• Ο Θεοδόσιος Α βάλθηκε να σταματήσει τις δογματικές διαμάχες που είχαν διασπάσει την ενότητα της εκκλησίας και κατά επέκταση είχαν κλυδωνίσει την ενότητα της αυτοκρατορίας. Πολλώ δε μάλλον όταν οι εξωτερικοί κίνδυνοι (βαρβαρικά φύλα στη Δύση, Γότθοι, Ούνοι και Πέρσες στην Ανατολή), ήταν έτοιμοι να διαλύσουν την αυτοκρατορία.
• Έτσι συγκάλεσε Σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη, που λανθασμένα θεωρείται οικουμενική, καθώς στην πραγματικότητα ελάχιστοι ιερωμένοι από τη Δύση έλαβαν μέρος.

Η ονομαζόμενη Β Οικουμενική Σύνοδος - 2

381

Η Σύνοδος αναγνώρισε το τριαδικό δόγμα, καταδίκασε άλλη μία φορά τον αρειανισμό, έδωσε στο Σύμβολο της Πίστεως την οριστική του μορφή και αναγνώρισε τα πρωτεία του Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης έναντι της Αλεξάνδρειας.

Μέτρα εναντίον της αρχαίας θρησκείας - προγκρόμ

Period: 381 to 393

• Το 381 εξέδωσε το λεγόμενο «έδικτο κατά των αποστατών», με το οποίο τιμωρούσε με πλήρη στέρηση δικαιωμάτων δικαιοπραξίας όλους τους πρώην χριστιανούς, που επέστρεφαν στην Εθνική Θρησκεία.
• Το 382 απαγόρευσε με ποινή θανάτου και δήμευση της περιουσίας των ενόχων Εθνικών κάθε μορφή θυσίας, μαντικής, ψαλμωδιών προς τιμή των Θεών.
• Το 384 διέταξε την κατεδάφιση των ειδωλολατρικών Ιερών και υπέγραψε νέα απαγόρευση των θυσιών.
• Οι ιερείς των παλιών θρησκειών όφειλαν "ή σιγάν ή τεθνάναι".

Η σφαγή της Θεσσαλονίκης

390

• Ο Θεοδόσιος Α΄ ήθελε να εξασφαλίσει χρηματικούς πόρους για να πληρώνει και να τρέφει τους Γότθους, σύμφωνα με τις συμφωνίες. Έβαλε νέους φόρους, που επιβάρυναν πιο πολύ τους μικροαγρότες και τους πληβείους. Γιαυτό και έγιναν εξεγέρσεις.
• Στη Θεσσαλονίκη, για μια ασήμαντη αφορμή, ο κόσμος ξεσηκώθηκε εναντίον των Γότθων και των αρχόντων. Ο αυτοκράτορας διάταξε τη σφαγή του πληθυσμού. Έτσι σφάχτηκαν 7.000 πολίτες στον Ιππόδρομο. Ανάλογες ταραχές και σκοτωμοί έγιναν και στην Αντιόχεια.

Καταστροφή του Ναού του Σεράπιδος (Αλεξάνδρεια) και της βιβλιοθήκης του

391

• Ο επίσκοπος Αλεξάνδρειας Θεόφιλος πρόετρεψε το φανατισμένο πλήθος να καταστρέψει το Σεραπείο, και να ανεγερθεί στη θέση του ένας χριστιανικός ναός.
• Μαζί με το Ναό καταστράφηκε και η θυγατρική βιβλιοθήκη, που έκτισε δίπλα σε αυτόν ο Πτολεμαίος Γ΄.
• Η Μεγάλη Βιβλιοθήκη λειτουργούσε αποκλειστικά για τους μελετητές, ενώ η θυγατρική της ήταν στη διάθεση των πολιτών. Η θυγατρική ενημερωνόταν από αντίγραφα από την κεντρική. Πηγές αναφέρουν ότι κάποτε είχε φτάσει να αριθμεί 42.800 παπύρους.

Κατάργηση των Ολυμπιακών Αγώνων

393

• Κατά την ελληνιστική περίοδο, οι αγώνες διεξάγονταν κανονικά. Προστέθηκαν περισσότερες κτηριακές εγκαταστάσεις στην Ολυμπία, προσφέρονταν περισσότερες ανέσεις στους θεατές, ενώ αυξήθηκαν τα αγωνίσματα. Κατά τη Ρωμαϊκή εποχή, οι αγώνες εξακολουθούσαν να είναι δημοφιλείς. Ωστόσο, ο Θεοδόσιος σταμάτησε τις πρακτικές λατρείας, συμπεριλαμβανομένων και των αγώνων.
• Οι τελευταίοι Ολυμπιακοί αγώνες σταμάτησαν μετά από συνολικά 293 διοργανώσεις, που διήρκησαν πάνω από μία χιλιετία.

Θάνατος του Θεοδόσιου Α΄ - Διαίρεση της αυτοκρατορίας

395

• Ο Θεοδόσιος Α΄ λίγο πριν από το τέλος της ζωής του ανακήρυξε αυτοκράτορες τους δυο γιους του, τον Ονώριο (10 ετών) στο Δυτικό Κράτος και τον Αρκάδιο (18 ετών) στο Ανατολικό. Πέθανε στο Μεδιόλανο (Μιλάνο) στις 17 Ιανουαρίου 395, σε ηλικία 48 ετών.
• Ο Θεοδόσιος Α΄ κατόρθωσε με την τρομοκρατία, με την ενίσχυση των Γότθων και με ένα σωρό υποσχέσεις στους βαρβάρους, να πραγματοπιήσει την ενότητα της Αυτοκρατορίας.

Αρκάδιος

Period: 395 to 408

• Ο Αρκάδιος χαρακτηρίζεται άμυαλος, έβαζε μόνο υπογραφές και ήταν το διακοσμητικό στοιχείο στις παράτες και στις γιορτές.
• Ο επίτροπός του Ευτρόπιος απώθησε τους Ούννους.
• Στην περίοδο που βασίλεψε, ο Στιλίχωνας, που ήταν επίτροπος του αδελφού του Ονώριου στη Δύση. κατόρθωσε να αντιμετωπίσει με επιτυχία τον αρχηγό των Βησιγότθων Αλάριχο Α΄.

Άνοδος στον Πατριαρχικό θρόνο του Ιωάννη του Χρυσόστομου

398

• Ο Ιωάννης είχε μεγάλη μόρφωση και ήταν δεινός ρήτορας, γιαυτό τον έλεγαν Χρυσόστομο. Πριν γίνει Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως παρουσίασε σημαντική φιλανθρωπική και κοινωνική δράση.
• Συγκρούστηκε αμέσως με το Παλάτι και με τη βασίλισσα Ευδοξία. Η ακολασία, η διαφθορά, η πολυτέλεια, η εκμετάλλευση και η καταπίεση του λαού, δεν τον άφηναν ασυγκίνητο.
• Η βασίλισσα, που τον μισούσε, γιατί με τα λόγια του ξεσκέπαζε τις βρωμιές τους παλατιού, κατάφερε να συγκαλέσει Σύνοδο και να τον καθαιρέσουν.

Επίσκεψη του Συνέσιου στην Πόλη

399

• Η βαριά φορολογία είχε ξεκληρίσει την αγροτιά. Αφορμή γύρευε να επαναστατήσει. Τότε ο Συνέσιος, που πιο ύστερα έγινε και επίσκοπος στην Πτολεμαϊδα, ήρθε στην Πόλη, για να παρακαλέσει τον αυτοκράτορα να λιγοστεύσει τους φόρους και να αλλάξει το διοικητικό σύστημα.
• Όταν πήγε στην Αυλή παρουσίασε ένα υπόμνημα και συνιστούσε να διορθωθούν τα κακώς κείμενα. Εκτός του ότι καυτηρίασε την διαφθορά, τα όργια και την παραλυσία συμβούλεψε να οργανωθεί στρατός από τους ντόπιους, αλλά δεν τον άκουσαν.

Θάνατος του Αρκάδιου

408

• Το 408 πεθαίνει ο Αρκάδιος, πάνω στην ακμή της ηλικίας του (31 ετών), αφού βασίλεψε για 13 χρόνια και μετά από αυτόν και η βασίλισσα Ευδοξία.
• Ο γιος του Θεοδόσιος Β΄, ο διάδοχος του θρόνου, ήταν μόνο οκτώ χρονών.

Θεοδόσιος Β΄

Period: 408 to 450

• Αυτοκράτορας της Ανατολικής Αυτοκρατορίας.
• Ήταν άβουλος και περνούσε τον καιρό του αντιγράφοντας χειρόγραφα (προσωνύμιο: "ο Καλλιγράφος").
• Μνημονεύεται για την εξαγγελία του Θεοδοσιανού Κώδικα και για την κατασκευή των Θεοδοσιανών Τειχών της Κωνσταντινούπολης.
• Στην αρχή της βασιλείας του, λόγω του ότι ήταν ανήλικος, ορίστηκε ως επίτροπος ο Ανθέμιος, που είχε πολλές ικανότητες. Ο Ανθέμιος χάραξε εσωτερική και εξωτερική πολιτική, που ικανοποιούσε τα συμφέροντα μεγάλων στρωμάτων του λαού.

Άλωση της Ρώμης από τους Βησιγότθους του Αλάριχου

410

• Από τη στιγμή που οι Γότθοι εγκαταστάθηκαν στην Αυτοκρατορία, συμφωνία επί Θεοδόσιου Α΄, λειτουργούσαν ως φοιδεράτοι (ομόσπονδοι) - ήταν σύμμαχοι με τους Ρωμαίους, χωρίς πλήρη δικαιώματα πολίτη, απλώς είχαν αναγνωρισμένη κοινωνική θέση.
• Πολλοί αυτοκράτορες τους χρησιμοποίησαν ως μισθοφόρους, αλλά δεν τους φέρονταν καλά.
• Στις αρχές του 5ου αιώνα ο Αλάριχος αφού έκανε προηγουμένως επιδρομές στην Ανατολική Αυτοκρατορία, πέρασε στην Ιταλία και μετά από 3 προσπάθειες λεηλάτησε τη Ρώμη.

Κατασκευή των Θεοδοσιανών Τειχών - 1

413

• Το έργο που δόξασε περισσότερο τον Ανθέμιο, παρ' όλο που έμεινε γνωστό με το όνομα του αυτοκράτορα Θεοδοσίου Β΄, ήταν το νέο τείχος της Κωνσταντινούπολης, ο προμαχώνας που θα την προστάτευε από όλους σχεδόν τους εχθρούς της μέχρι το 1453.
• Η κατασκευή του ξεκίνησε το 408, ενώ μετά από έναν σεισμό επισκευάστηκε και απέκτησε την τελική του μορφή το 447.
• Κτίστηκε ένα χιλιόμετρο δυτικότερα της παλαιάς κωνσταντίνειας οχυρώσεως και εκτείνονταν από τον Κεράτιο Κόλπο έως την Προποντίδα.

Κατασκευή των Θεοδοσιανών Τειχών - 2

413

• Αρχικά υπήρχε μία τάφρο 20 μέτρων και βάθους 7, που πλημμύριζε με νερό.
• Πίσω από αυτήν υπήρχε ένα εξωτερικό τείχος που διέθετε ένα διάδρομο περιπολίας για την επιτήρηση της τάφρου.
• Πιο πίσω υπήρχε ένα δεύτερο τείχος που είχε κανονικούς πύργους και μια εσωτερική αναβαθμίδα, ώστε να υπάρχει μια πλατφόρμα βολής εναντίον των εχθρών που επιτίθονταν στην τάφρο και στο πρώτο τείχος.
• Τέλος, πιο πίσω υπήρχε ένα τρίτο εσωτερικό τείχος, που είχε πάχος 5 μέτρα, ύψος 12 μέτρα και διέθετε 96 πύργους.

Κατασκευή Θεοδοσιανών Τειχών - 3

413

• Τα τείχη χτίστηκαν σε ένα ανάχωμα, που σταδιακά υψώνονταν, έτσι ώστε οι υπερασπιστές να μπορούν εύκολα να βάλλουν εναντίον των κατασκευών μπροστά τους, εάν χρειαζόταν. Με τον τρόπο αυτό ο εχθρός δεν μπορούσε να τοποθετήσει τις πολιορκητικές του μηχανές κοντά στο πολύ σημαντικό εσωτερικό τείχος και τα πυρά του πυροβολικού από απόσταση διέθεταν πολύ πιο περιορισμένο στόχο. Η απόσταση μεταξύ της εξωτερικής τάφρου και του εσωτερικού τείχους ήταν 60 μέτρα με υψομετρική διαφορά 30 μέτρα.

Ανακήρυξη Αυγούστας της αδελφής του Πουλχερίας

414

• Ο Ανθέμιος παραμερίστηκε, ερχόμενος σε αντίθεση με την ισχυρότερη μερίδα της άρχουσας τάξης.
• Η Πουλχερία άσκησε σημαντική επιρροή στον Θεοδόσιο Β.
• Ήταν φονταμενταλίστρια. Ο ιστορικός Ευνάπιος αναφέρει ότι πουλούσε τα αξιώματα των διοικητών των επαρχιών. Οι κυβερνητικές θέσεις είχαν βγει στη δημοπρασία και τις έπαιρναν εκείνοι που πλειοδοτούσαν.
• Καταδίωξε, ασκώντας τρομοκρατία, και τους Χριστιανούς, που είχαν δογματικές διαφορές με την Ορθόδοξη Εκκλησία, αλλά και τους μη Χριστιανούς .

Ο βίαιος θάνατος της Υπατίας

415

• Ο Πατριάρχης Αλεξάνδρειας Κύριλλος, μισαλλόδοξος, εκτός των διωγμών εναντίων των Ιουδαίων, των αιρετικών και των υποστηρικτών της αρχαίας θρησκείας, καταδίωξε τη φημισμένη στα χρόνια εκείνα για την ομορφιά της και για τη φιλοσοφική και επιστημονική της κατάρτιση Υπατία, Ελληνίδα, νεοπλατωνική φιλόσοφος, αστρονόμος και μαθηματικός. Δ/ντρια της Σχολής της Αλεξάνδρειας.
• Οι καλόγεροι και ο άγ. Κύριλλος δε συγχώρεσαν την ελευθεροφροσύνη της και τη σκότωσαν με βάρβαρο τρόπο, φανατίζοντας τον όχλο.

Μέτρα κατά των Εβραίων

418

• Λόγω του γεγονότος ότι οι Εβραίοι άρχισαν να κατέχουν υψηλή θέση στην εμπορική ζωή της πρωτεύουσας και άλλων πόλεων, ψηφίστηκε διάταγμα που τους απαγόρευε να διορίζονται σε κρατικά και στρατιωτικά αξιώματα. Ήταν ανεκτοί μόνο στις πολύ σκληρές και εξευτελιστικές υπηρεσίες.
• Ο Πατριάρχης Αλεξάνδρειας Κύριλλος οργάνωσε φοβερό διωγμό εναντίων τους, ποδογετώντας τον "ορθόδοξο" όχλο προς την καταστροφή μνημείων και έργων τέχνης.
• Ιθύνων νους όλων των διωγμών του Κλήρου ήταν η Πουλχερία.

Ίδρυση του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης (Πανδιδακτήριο)

425

• Γινόταν διδασκαλία στα μαθήματα: γραμματική, ρητορική, φιλοσοφία, διαλεκτική, δίκαιο, αριθμητική, γεωμετρία, αστρονομία και μουσική. Λειτουργούσε ως ανεξάρτητο ίδρυμα. Στην εποχή του Ιουστινιανού η Νομική Σχολή απέκτησε πενταετή διάρκεια σπουδών και ανεξαρτητοποιήθηκε. Στη σχολή δεν διδασκόταν η θεολογία, η οποία διδασκόταν στην Πατριαρχική Σχολή.

Επιθέσεις βαρβαρικών φυλών (Γερμανών) στη Δυτική Αυτοκρατορία

Period: 428 to 450

• Ο Βάνδαλος Γιζέριχος, πέρασε από το Γιβραλτάρ στην Βόρεια Αφρική (428) και κατάκτησε την εκεί εύφορη ρωμαϊκή επαρχία, καταλαμβάνοντας τελικά (439) και την πλούσια Καρχηδόνα.
• Κυρίευσε (440) τη Σικελία και αργότερα τις Βαλεαρίδες, τη Σαρδηνία, την Κορσική και τη Μάλτα, ελέγχοντας με τον στόλο του το μεγαλύτερο τμήμα της δυτικής Μεσογείου.
• Οι Φράγκοι καταλαμβάνουν το Βέλγιο και οι Αλαμανοί την Αλσατία.
• Οι επιθέσεις αυτές οδήγησαν στην κατάρρευση του δυτικού τμήματος της Αυτοκρατορίας.

Γ΄ Οικουμενική Σύνοδος

431

• Στα χρόνια του Θεοδοσίου Β΄ εμφανίστηκε η αίρεση του νεστοριανισμού, η διδασκαλία του Πατριάρχη της Πόλης Νεστόριου, που υποστήριζε, ότι η Παναγία δεν ήταν θεοτόκος αλλά χριστοτόκος.
• Ο Πατριάρχης της Αλεξάνδρειας Κύριλλος, έχοντας σύμφωνο τον Πάπα της Ρώμης αναθεμάτισε το Νεστόριο.
• Η Γ΄ Οικουμενική Σύνοδος, που συνήλθε στην Έφεσο, καταδίκασε τις απόψεις του Νεστόριου, διατυπώνοντας ότι ο Ιησούς είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος, με πλήρη ένωση των δύο φύσεων.

Δημοσίευση του Θεοδοσιανού Κώδικα -1

438

• Για να σταθεροποιηθεί η θέση της μοναρχικής εξουσίας και να ενισχυθεί η εξουσία των μεγάλων γαιοκτημόνων, παρουσιάστηκε η ανάγκη να κωδικοποιηθούν οι σχετικοί νόμοι, που δημοσιεύτηκαν από τον Κωνσταντίνο και μετά.
• Το παραδοσιακό δίκαιο, οι αδιάλειπτα συσσωρευόμενες διατάξεις των ηγεμόνων και οι γνωματεύσεις των νομοδιδασκάλων, επικαλύπτονταν, αντέφασκαν και αλληλοαναιρούνταν.
• Η κωδικοποίηση ανατέθηκε σε νομικούς, τέθηκε σε ισχύ το 439, και είχε εφαρμογή και στην Ανατολή και στη Δύση.

Δημοσίευση του Θεοδοσιανού Κώδικα - 2

438

• Παρ' όλο ότι ο Κώδικας παρουσίαζε σοβαρά μειονεκτήματα (δεν ήταν αυστηρά συστηματικός, περιείχε διατάξεις που είχαν καταργηθεί από μεταγενέστερες και κυρίως, παρουσίαζε κενά λόγω της κακής κατάστασης των αρχείων), παρέμεινε σε ισχύ ως την κωδικοποίηση του Ιουστινιανού στην Ανατολή, και στη Δύση επέζησε της καταλύσεως του δυτικού κράτους στη νομοθεσία των βαρβαρικών βασιλείων. Τα 16 βιβλία του, από τα οποία μόνο τα 11 σώζονται πλήρως, αποτελούν σημαντική πηγή των κοινωνικών συνθηκών της εποχής.

Επιδρομές Ούννων

441

• Ο Αττίλας, επικεφαλής των Ούννων και άλλων φυλών που κατοικούσαν στις βόρειες περιοχές της Βαλκανικής, ξέροντας πως οι Βυζαντινοί είχαν μπλέξει σε πόλεμο με τους Βάνδαλους, οργάνωσε μεγάλη επίθεση ενάντια στο Βυζάντιο.
• Οι Βυζαντινοί για να αντιμετωπίσουν τις επιδρομές αναγκάστηκαν να ανακαλέσουν το στρατό που είχαν στείλει στη Σικελία, κλείνοντας ειρήνη με τον Γιζέριχο.
• Ο Θεοδόσιος Β' αναγκάστηκε να παραχωρήσει στους Ούννους όλη σχεδόν τη βόρεια Βαλκανική και να δώσει μεγάλη αποζημίωση.

Η Δεύτερη Σύνοδος της Εφέσου (Ληστρική Σύνοδος)

449

• Στη σύνοδο αυτή, που κατά τους Ορθόδοξους είναι από κανονικής και δογματικής πλευράς αποβλητέα, οι Αλεξανδρινοί Μονοφυσίτες, με αρχηγό τον Διόσκορο Α΄ (Πατριάρχη Αλεξάνδρειας), ανάγκασαν όσα από τα μέλη δεν συμφωνούσαν να αναγνωρίσουν τη διδασκαλία του Ευτυχή (αρχιμανδρίτη της Πόλης).
• Μονοφυσιτισμός ή Ευτυχιανισμός ήταν ένα χριστιανικό δόγμα, κατά το οποίο η θεία φύση του Χριστού θεωρήθηκε κυρίαρχη επί της ανθρώπινης.
• Ο Θεοδόσιος Β΄ υποστήριζε τις αποφάσεις της Συνόδου, μέχρι που απεβίωσε.

Θάνατος του Θεοδοσίου Β΄

450

• Ο Θεοδόσιος Β΄ πέθανε αιφνίδια σε ατύχημα, δεν είχε παιδιά και δεν είχε ορίσει διάδοχο.
• Όταν πέθανε, νόμιμος αυτοκράτορας στη Δύση ήταν ο Ουαλεντιανός Γ΄. Η Πουλχερία πάλι, στηριζόμενη στον Αλανό στρατηγό Άσπαρ, που είχε μεγάλη ισχύ, γιατί ήταν πατρίκιος και αρχηγός του στρατού, παντρεύτηκε στα γεράματά της τον αξιωματικό Μαρκιανό, που και αυτός είχε περασμένα τα πενηνταπέντε.

Μαρκιανός

Period: 450 to 457

• Μετά τον γάμο του με την Πουλχερία, ο Μαρκιανός ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας. Οι ορθόδοξοι τα κατάφεραν, με την υποστήριξη του στρατού, να επικρατήσουν. Μαζί του ήταν ο ανώτερος κλήρος των ευρωπαϊκών επαρχιών, καθώς και οι καλόγεροι.
• Το δημόσιο ταμείο γέμισε από χρήμα, προερχόμενο κυρίως από τη μεγάλη φορολογία του λαού.
• Στην αρχή της βασιλείας του, διέκοψε την πληρωμή των φόρων στους Όννους. Σ' αυτό βοήθησε και η απόφαση του Αττίλα να εκστρατεύσει στη Δύση.
• Καταπολέμησε τον μονοφυτισμό.

Η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος - 1

451

• Η Πουλχερία παντρεύτηκε τον Μαρκιανό υπό τον όρο ότι θα απαρνηθεί τη θρησκευτική πολιτική του Θεοδοσίου Β΄ και θα ορίσει νέα εκκλησιαστική Σύνοδο.
• Οι ορθόδοξοι εκπροσωπούσαν τα συμφέροντα των ευρωπαϊκών επαρχιών του Βυζαντίου, ενώ οι μονοφυσίτες της Ανατολής και της Μικράς Ασίας.
• Η Πουλχερία ήταν ορδόθοξη - πίσω απ' αυτήν κρύβονταν οι ορθόδοξοι συγλητικοί και πλουτοκράτες, καθώς και οι Αρμένηδες, που είχαν αντίθετα συμφέροντα με τους μονοφυσίτες Σύρους.

Η Δ΄ οικουμενική Σύνοδος - 3

451

• Καταδίκασε τις απόψεις του Μονοφυσιτισμού, οι οποίες, με πρωτεργάτη τον αρχιμανδρίτη Ευτυχή, δίδασκαν ότι η θεία φύση του Χριστού απορρόφησε πλήρως την ανθρώπινη. Το μεγαλύτερο μέρος των πιστών υιοθέτησε τις αποφάσεις της Συνόδου.
• Ακύρωσε τη Ληστρική Σύνοδο.
• Ο Πατριάρχης της Πόλης αναγνωρίστηκε αρχηγός της Ορθοδοξίας, έχοντας την πρωτοκαθεδρία στα πατριαρχεία της Ανατολής.
• Περιορίστηκε η δικαιοδοσία του Πατριαρχείου της Αντιόχειας, με την ίδρυση πατριαρχείου στα Ιεροσόλυμα.

Η Δ΄ οικουμενική Σύνοδος - 2

451

• Οι μονοφυσίτες δεν καθίσανε με σταυρωμένα χέρια και αντιδράσανε. Οι αγεφύρωτες αυτές αντιθέσεις απειλούσαν την ενότητα της αυτοκρατορίας, γιατί η πάλη αυτή αντικαθρέφτιζε πολιτικοοικονομικοκοινωνικά συμφέροντα, με το προσωπείο της δογματικής διαφωνίας. Ο Μαρκιανός που φοβόταν την απόσχιση από το Βυζάντιο των μονοφυσιτικών επαρχιών (Αίγυπτος, Μεσοποταμία, Παλαιστίνη, Συρία) συγκάλεσε εκκλησιαστική Σύνοδο στη Χαλκηδόνα, όπου με πιέσεις και επεμβάσεις οι ορθόδοξοι επικράτησαν.

Η μάχη των Εθνών

451

• Το 450 ο Αττίλας περνάει με πολύ στρατό, που τον αποτελούσαν Ούννοι, Γερμανοί και άλλα βαρβαρικά φύλα, τον Δούναβη και κατευθύνεται στη Δύση.
• Οι ρωμαϊκές λεγεώνες που τις κυβερνούσε ο στρατηγός Αέτιος, στενός σύμβουλος του Ουαλεντιανού Γ΄, συναντήθηκαν με τον στρατό του Αττίλα στα λεγόμενα Καταλαυνικά πεδία. Η σύγκρουση ήταν σκληρή και ο Αττίλας έχασε πολύ στρατό και μπρος στον κίνδυνο να υπερκεραστεί υποχώρησε. Η μάχη αυτή που αναφέρεται και ως Μάχη των Εθνών, έσωσε τη Δυτική Αυτοκρατορία.

Επιδρομές του Αττίλα στην Ιταλία / ο θάνατός του

452

• Τον επόμενο χρόνο από τη Μάχη των Εθνών, ο Αττίλας, απτόητος, λεηλατεί τη Βόρεια Ιταλία. Οι βόρειοι Ιταλοί τρομοκρατημένοι καταφύγανε στο μυχό της Αδριατικής, όπου ίδρυσαν τη Βενετία.
• Στη συνέχεια ο Αττίλας ετοιμαζόταν να βαδίσει ενάντια στη Ρώμη, αλλά δεν εκτέλεσε τα σχέδιά του και γύρισε πίσω. Κατά την παράδοση δέχτηκε πολλά δώρα από τον Πάπα της Ρώμης Λέοντα.
• Στις αρχές του 453, ο Αττίλας πεθαίνει από ξαφνικό θάνατο, στον ύπνο του, την νύχτα του γάμου του και το κράτος του διαλύεται.

Θάνατος της Πουλχερίας

453

• Η Πουλχερία, μόλις έγινε βασίλισσα, σκότωσε τον ευνούχο μονοφυσίτη σύμβουλο του Θεοδοσίου Β΄, τον Χρυσάφιο.
• Ξόδεψε αρκετά χρήματα σε αγαθοεργίες και βοηθούσε τους καλόγερους, με ιδιοτελή σκοπό, γιατί σα θρησκόληπτη που ήταν γύρεψε, στα βαθιά της γεράματα , με μερικές δωρεές να της συγχωρεθούν οι αμαρτίες της.

Η λεηλασία της Ρώμης από τους Βάνδαλους του Γιζέριχου

455

• Μετά το 440 ο Γιζέριχος δημιούργησε ένα τεράστιο στόλο, με τον οποίο λελάτησε τις ακτές της Μεσογείου. Η Μεσόγειος πήρε το όνομα στην Αρχαία αγγλική γλώσσα "Βεντέλς", που μεταφράζεται ως "θάλασσα των Βανδάλων".
• Ο Ουλεντιανός Γ΄ πρόσφερε το χέρι της κόρης του στον μεγαλύτερο γιο και διάδοχο του Γιζέριχου. Ο σφετεριστής Πετρόνιος Μάξιμος δολοφόνησε τον αυτοκράτορα και αυτό έδωσε το έναυσμα στον Γιζέριχο να επιτεθεί στη Ρώμη.
• Στη συνέχεια, οι Βάνδαλοι κατέλαβαν την Ρώμη και την λεηλάτησαν.

Θρησκευτικές ταραχές στην Αλεξάνδρεια

457

• Στη θρησκευτική πολιτική ο Λέων Α΄ ακολούθησε τον Μαρκιανό.
• Στην Αλεξάνδρεια, ο Πατριάρχης Προτέριος, οπαδός της ορθοδοξίας και υποστηριζόμενος από τους ευγενείς, ήταν μισητός από την πλειοψηφία του λαού.
• Ο πρεσβύτερος Τιμόθεος Αίλουρος ξεσηκώθηκε, παίρνοντας μαζί του τους καλόγερους και τις λαϊκές μάζες. Κατέβασαν τον Προτέριο από τον πατριαρχικό θρόνο και τον έσφαξαν, εκλέγοντας Πατριάρχη τον Τιμόθεο.
• Ήρθε όμως κυβερνητικός στρατός και επέβαλε την τάξη. Ο Τιμόθεος εξορίστηκε.

Θάνατος του Μαρκιανού

457

• Ο Μαρκιανός πέθανε 3 χρόνια ύστερα από τον θάνατο της Πουλχερίας, χωρίς να κανονίσει ποιος θα ήταν ο διάδοχός του.
• Δεν είχε παιδιά, μπορούσε όμως να ορίσει διάδοχό του τον άντρα της κόρης του, από την πρώτη του γυναίκα, τον Ανθέμιο. Φαίνεται πως δεν τον άφησε ο Άσπαρ, που είχε μεγάλη επιρροή πάνω στον Μαρκιανό και μεγάλη δύναμη στο Βυζάντιο σαν αρχηγός των μισθοφόρων.

Λέων Α΄

Period: 457 to 474

• Ο Αλανός στρατηγός του πραισέντου και πρωτοπατρίκιος Άσπαρ, αρειανός στο θρήσκευμα, προώθησε στον θρόνο, για ιδιοτελείς σκοπούς - βλέψεις για να ανεβάσει στο θρόνο ένα από τα παιδιά του, τον Θράκα χιλίαρχο Λέοντα Α΄.
• Την τελετή στέψης για πρώτη φορά ετέλεσε Πατριάρχης.
• Για να καταπολεμήσει την εξάρτηση του κράτους από άτομα γερμανικής καταγωγής, οργάνωσε τον δικό του στρατό από Ίσαυρους.
• Στο τέλος ο Λέων Α΄ τα χάλασε με τον Άσπαρ και με μπαμπεσιά τον σφάζει, μαζί με τα παιδιά του.

Εκδήλωση μεγάλης καταστροφικής πυρκαγιάς στην Κωνσταντινούπολη

465

• Πολλά χρήματα από το δημόσιο ταμείο χρειάστηκε να ξοδευτούν, λόγω ενός μεγάλου σεισμού, που έγινε στην Αντιόχεια.
• Το μεγαλύτερο όμως κακό ήταν η πυρκαϊά που εκδηλώθηκε στην πρωτεύουσα και επί 4 ημερών κατέστρεψε το μεγαλύτερο μέρος της. Πολλά μεγάλα οικοδομήματα κάηκαν, καθώς και το μέγαρο της Συγκλήτου και άλλα δημόσια κτήρια και χιλιάδες κόσμου έμειναν άστεγοι.

Θρησκευτικές ταραχές στη Συρία

468

• Οι θρησκευτικές αμάχες δε σταμάτησαν καθόλου. Στη Συρία ο μονοφυτισμός δυνάμωσε τόσο πολύ που φανερά αποδοκίμαζε τις αποφάσεις της Συνόδου της Χαλκηδόνος.
• Αρχηγός των μονοφυσιτών της Αντιόχειας ήταν ο Πέτρος Γναφεύς, υποστηριζόμενος και από τον στρατιωτικό διοικητή της Ανατολής Ζήνωνα.
• Ο Πατριάρχης Μαρτύριος αναγκάστηκε να φύγει στην Πόλη και δεν ξαναγύρισε στην Αντιόχεια, από φόβο μην πάθει όσα και ο Προτέριος.
• Ο Γναφεύς έγινε Πατριάρχης και ο μονοφυτισμός προσωρινά κέρδισε τη μάχη.

Αποτυχημένη εκστρατεία ενάντια στους Βανδάλους στη Βόρεια Αφρική

468

• Οι Βάνδαλοι, που κατέβηκαν από την Ισπανία, πέρασαν στην βόρεια Αφρική. Ο Λέων Α΄, από φόβο μην πάρουν οι Βάνδαλοι και την Αίγυπτο, οργάνωσε μεγάλη εκστρατεία με στόλο και στρατό.
• Όχι όμως δεν κατάφερε τίποτα, αλλά και έπαθε συμφορές. Η εκστρατεία κόστισε αρκετά σε ανθρώπινες θυσίες και σε χρήματα. Φαίνεται ότι και ο Άσπαρ είχε ραδιουργήσει, ώστε η αποτυχία της εκστρατείας να προκαλέσει επανάσταση ενάντια στον αυτοκράτορα.
• Το δημόσιο ταμείο άδειασε, προκαλώντας δημοσιονομικά προβλήματα.

Θάνατος του Λέοντος Α΄

474

• Ο Λέων Α΄ άφησε πίσω του πολύ ταραγμένη την κατάσταση της Αυτοκρατορίας.
• Έμεινε σε όλη του τη ζωή ένας σκληρός και άξεστος στρατιώτης. Η έλλειψη διπλωματικότητας, που τον διέκρινε, συμπληρωνόταν από τις δολοπλοκίες του γαμπρού του από την Ισαυρία, του Ζήνωνα, που στο τέλος έγινε και Στρατηλάτης της Ανατολής (ανώτατος στρατιωτικός διοικητής - μετά τον αυτοκράτορα).
• Τον προηγούμενο χρόνο, είχε ανακηρύξει τον εγγονό του, από τον γάμο της κόρης του Αριάδνης με τον Ζήνωνα, Αύγουστο.

Τρασκαλισαίος Ζήνων

Period: 474 to 491

• Όταν πέθανε ο Λέων Α΄ (18 01 474), μοναδικός διάδοχος του θρόνου ήταν ο εγγονός του, που βρισκόταν σε ηλικία 6 ετών.
• Ο νέος αυτοκράτορας, φυσικά, δεν μπορούσε να ασκήσει εξουσία. Τον πρώτο χρόνο της βασιλείας του ανακηρύχθηκε ύπατος, ενώ ο πατέρας του στέφθηκε αμέσως και αυτός αυτοκράτορας (09 02), με σύμφωνη γνώμη της συζύγου του Λέοντος Α΄, Βηρίνας και της κόρης του, Αριάδνης.
• Λίγο αργότερα, ο νεαρός αυτοκράτορας ξαφνικά αρρώστησε και πέθανε και ο Ζήνων έμεινε ο μόνος κάτοχος του θρόνου.

Πολιτικές συνωμοσίες - 1

475

• Οι μεταρρυθμίσεις του Ζήνωνα στον στρατό - επάνδρωσε το στράτευμα με Ίσαυρους και με ντόπια στοιχεία - και η υποστήρηξη των ορθοδόξων δημιούργησαν αντιπάθειες, γιατί οι μονοφυσίτες ήταν τώρα ισχυροί και οι Γότθοι δε χώνευαν τους Ίσαυρους.
• Αρχηγοί της συνωμοσίας ήταν η πεθερά του Βηρίνα και ο αδελφός της ο Βασιλίσκος, που έγινε αυτοκράτορας.
• Ωστόσο, έχασε την υποστήριξη της Εκκλησίας και του λαού, αφού προώθησε τον μονοφυσιτισμό. Έτσι ο Ζήνων επέστρεψε στην Πόλη και εξόρισε τον Βασιλίσκο.

Πτώση Δυτικού Ρωμαϊκού Κράτους - 3

476

1. Εξωτερικές Απειλές: Αφού τον καθαίρεσε (τον Ρωμύλο Αυγουστύλο) οδήγησε τη Ρώμη, που είχε ήδη λεηλατηθεί 2 φορές -από τους Βησιγότθους και τους Βάνδαλους- σε μια νέα εποχή.
2. Η πτώση του Δυτικού Κράτους θεωρείται η αρχή του Μεσαίωνα στην Ευρώπη. Οι γερμανικές φυλές ανέλαβαν τον έλεγχο διαφόρων περιοχών, ενώ η πολιτική και πολιτιστική κληρονομιά της Ρώμης παρέμεινε σημαντική. Άλλαξαν οι ευρωπαϊκές γεωπολιτικές ισορροπίες και νέα βασίλεια και πολιτισμικές ταυτότητες αναδύθηκαν.

Πτώση Δυτικού Ρωμαϊκού Κράτους - 2

476

1. Εσωτερικές Αδυναμίες: Στρατιωτικών ζητημάτων: Μειωμένος αριθμός στρατιωτών και μισθοφορικός στρατός.
2. Εξωτερικές Απειλές: Τα γερμανικά φύλα, όπως οι Ούννοι, οι Βάνδαλοι και οι Γότθοι άρχισαν να επιτίθενται στα ρωμαϊκά εδάφη. Οι Ούννοι, υπό την ηγεσία του Αττίλα, ρήμαξαν τις ρωμαϊκές επαρχίες και οι Γότθοι, μετά από νίκες, ίδρυσαν βασίλεια μέσα στην αυτοκρατορία. Ο στρατηγός Οδόακρος, γερμανικής καταγωγής, επαναστάτησε κατά του τελευταίου αυτοκράτορα της Δύσης, του Ρωμύλου Αυγουστύλου.

Πτώση Δυτικού Ρωμαϊκού Κράτους - 1

476

• Η πτώση του Δυτικού Ρωμαϊκού Κράτους σηματοδότησε το τέλος της αρχαίας ρωμαϊκής αυτοκρατορίας στη Δύση. Ακολουθεί μία σύντομη επισκόπηση:
• Εσωτερικές Αδυναμίες: Το δυτικό τμήμα της Αυτοκρατορίας είχε αρχίσει να αποδυναμώνεται λόγω πολιτικών αναταραχών (συχνές αλλαγές ηγεσίας και εμφύλιοι πόλεμοι), οικονομικών προβλημάτων (υψηλή φορολογία, πληθωρισμός και οικονομική παρακμή) κοινωνικών συγκρούσεων (διεύρυνση του χάσματος μεταξύ πλουσίων και φτωχών).

Ενωτικόν -1

482

• Είναι έγγραφο που εκδόθηκε από τον Ζήνωνα σε μια αποτυχημένη προσπάθεια συμφιλίωσης των ορθοδόξων και των μονοφυσιτών, που παραδεχόταν τις αποφάσεις μόνο των 3 πρώτων Οικουμενικών Συνόδων και όχι της Χαλκηδόνος. Ενέκρινε δοξασίες του Ευτύχη και του Νεστορίου, αλλά απέφυγε οποιαδήποτε οριστική δήλωση, σχετικά με το αν ο Χριστός είχε μία ή δύο φύσεις, προσπαθώντας να καθησυχάσει και τις δύο πλευρές της διαμάχης.

Ενωτικόν - 2

482

• Δημιούρησε πολλές αντιπαραθέσεις στους εκκλησιαστικούς κύκλους, καθώς ο αυτοκράτορας εμφανιζόταν ότι υπαγόρευσε ανοικτά τα δόγματα της Εκκλησίας.
• Οι αντίθετοι, με το Ενωτικόν, κληρικοί ζήτησαν την παρέμβαση του Πάπα Φήλικα, ο οποίος ευκαιρίας δοθείσης να ανακατευτεί ως έχων την πρωτοκαθεδρία, αναθεμάτισε τον Πατριάρχη της Πόλης Ακάκιο, που είχε υπογράψει το Ενωτικόν.
• Έτσι δημοουργήθηκε το πρώτο εκκλησιαστικό σχίσμα, που κράτησε από το 484 ώς το 528.

Πολιτικές συνωμοσίες - 2

484

• Ο ιστορικός Μάλχος περιγράφει τον Ζήνωνα ως ανίκανο να κυβερνήσει μόνος του, γιατί ήταν αγράμματος και όχι ιδιαίτερα έξυπνος. Έχοντας σύμβουλο τον πολιτικό Σεβαστιανό, έκανε ό,τι αυτός του έλεγε, με αποτέλεσμα να γίνουν πολλά πραξικοπήματα και εξεγέρσεις εναντίον του.
• Σε ένα από αυτά, ένας Ίσαυρος στρατηγός, ο Ίλλος, σε συννενόηση με την Βηρίνα, ανακήρυξε αυτοκράτορα τον πατρίκιο Λεόντιο, που είχε πολλές συμπάθειες.
• Ο Ζήνων σώθηκε με τη βοήθεια του Θευδέριχου, αρχηγού των Οστρογότθων.

Θάνατος του Ζήνωνα

491

Αναστάσιος Α΄

Period: 491 to 518

• Η Αυγούστα Αριάδνη ανακοίνωσε στη Σύγκλητο ότι είχε εκλέξει ως διάδοχο στον θρόνο τον εξηντάχρονο Αναστάσιο, που είχε το αξίωμα του σιλεντιάρου -η αρμοδιότητά του ήταν η διατήρηση της τάξης κατά τη διάρκεια των αυτοκρατορικών ακροάσεων και να συγκαλεί τη συνεδρίαση του Συμβουλίου του Αυτοκράτορα, το κονσιστόριον- που φημιζόταν για τις διοικητικές του ικανότητες.
• Ο Πατριάρχης Ευφήμιος αντέδρασε, καθώς ήξερε τις μονοφυσιτικές τάσεις του, αλλά ο Αναστάσιος δήλωσε πως θα σεβαστεί την ορθοδοξία.

Εμφύλιες διαμάχες

Period: 491 to 498

• Όταν ανέβηκε στον θρόνο ο Αναστάσιος, στη χερσόνησο του Αίμου δεν υπήρχαν πια απειλητικοί βάρβαροι. Από την άλλη πλευρά, η παρουσία των ισαυρικών σχηματισμών στην Πόλη ήταν μία σοβαρή αιτία ανησυχίας για τον αυτοκράτορα. Υπήρχαν φόβοι για νέα ανταρσία των Ισαύρων, με σκοπό να επιβάλουν ένα δικό τους άνθρωπο στον θρόνο.
• Γιαυτό διώχτηκαν από την Πόλη, γεγονός που ξεσήκωσε εξέγερση. Το 492 νικήθηκαν και αποσύρθηκαν στην πατρίδα τους. Ώσπου, το 498 ο αυτοκρατορικός στρατός τους νίκησε οριστικώς.

Επιδρομές

Period: 493 to 505

• Οι Σλάβοι, που κατοικούσαν στην περιοχή του Δούναβη και στη Μολδαβία, κατέβηκαν (493), μαζί με τους Άβαρους, στη βόρεια Βαλκανική.
• Σε λίγα χρόνια κατέβηκαν (499) και οι Βούλγαροι, που νίκησαν τον βυζαντινό μισθοφορικό στρατό και γυρνώντας πίσω πήραν αρκετά λάφυρα από τις λεηλασίες τους.
• Το 502 όμως ξανακατέβηκαν, ενώ οι Πέρσες άνοιγαν και αυτοί πόλεμο με το Βυζάντιο (502 - 505).
• Οι Άραβες απείλησαν (498) τη Συρία και τη Παλαιστίνη.

Κατάργηση του φόρου του Χρυσάργυρου - 1

498

• Ο φόρος του Χρυσάργυρου, εφαρμοζόμενος μάλλον για πρώτη φορά επί βασιλείας του Μ. Κωνσταντίνου, ήταν ένας εφάπαξ κεφαλικός φόρος επαγγελμάτων, με περιοδικότητα καταβολής κάθε πέντε χρόνια, που επιβαλλόταν γενικά σε όσους ασχολούνταν με οποιαδήποτε εμπορική ή επαγγελματική δραστηριότητα. Πληρωνόταν σε χρυσό ή σε ασήμι, εξού και η ονομασία του.
• Αφορούσε όλους τους επαγγελματίες, ανεξαρτήτως μεγέθους ή κερδοφορίας της επιχείρησης -μικροπωλητές, τεχνίτες, μικροεμπόρους, μεγαλοεμπόρους κ.α.

Κατάργηση του φόρου του Χρυσάργυρου - 2

498

• Υπολογιζόταν με βάση το είδος της επαγγελματικής δραστηριότητας, αλλά δε συνδεόταν με το πραγματικό εισόδημα ή την κερδοφορία, γεγονός που τον καθιστούσε άδικο.
• Επιβάρυνε δυσανάλογα τους φτωχότερους επαγγελματίες, ενώ, η απαίτηση της καταβολής του σε χρυσό ή ασήμι οδηγούσε σε οικονομική αποστράγγιση, αναγκάζοντας πολλούς να δανείζονται ή να πουλούν μέρος της περιουσίας τους.
• Η περιοδικότητα καταβολής του μεγέθυνε την αρνητική επίδρασή του, λόγω του μεγάλου ποσού που απαιτούνταν εφάπαξ.

Κατάργηση του φόρου του Χρυσάργυρου - 3

498

• Αποτελέσματα της κατάργησης:
  • Λαϊκή ανακούφιση.
  • Σταθερότητα στο εμπόριο: Η απαλλαγή από τον φόρο ενθάρρυνε την επαγγελματική δραστηριότητα, συμβάλλοντας στην οικονομική ανάπτυξη και τη σταθερότητα.
  • Ενίσχυση της δημοτικότητας του Αναστασίου.
  • Δημοσιονομική αναπροσαρμογή: Για να καλύψει το κενό στα δημόσια έσοδα, ο Αναστάσιος αναδιοργάνωσε άλλες πηγές εσόδων. Οι μεταρρυθμίσεις του οδήγησαν σε πιο δίκαιο φορολογικό σύστημα και σημαντική αύξηση των κρατικών χρηματικών διαθεσίμων.

Κατάργηση φόρου Χρυσάργυρου - εξορθολογισμός του φορολογικού συστήματος - 2

498

• Κτύπησε την αγοραπωλησία των κρατικών αξιωμάτων και περιόρισε τις κλεψιές που έκαναν αυτοί που αγόραζαν τις δημόσιες θέσεις, για να ισοσκελίσουν τις δαπάνες τους.
• Ο Αναστάσιος πραγματοποίησε μεταρρυθμίσεις στο νομισματικό σύστημα, εισάγοντας ένα σταθερό και αξιόπιστο χάλκινο νόμισμα, το φόλλις. Αυτό διευκόλυνε τις συναλλαγές και ενίσχυσε τη νομισματική σταθερότητα.

Κατάργηση του φόρου του Χρυσάργυρου - εξορθολογισμός του φορολογικού συστήματος - 1

498

• Ο εξορθολογισμός του φορολογικού συστήματος οδήγησε σε μια σειρά μέτρων, όπως:
  • Αντικατάσταση των εσόδων από τον Χρυσάργυρο με κρατικές εισφορές, από τις περιουσίες των Ισαύρων που είχαν κατασχεθεί.
  • Ενίσχυσε το συγκεντρωτικό σύστημα συλλογής φόρων, μειώνοντας τις καταχρήσεις από τοπικούς φοροσυλλέκτες.
  • Επέβαλε φόρους με βάση τη γονιμότητα και την παραγωγικότητα της γεωργικού εδάφους.
  • Εισήγαγε αυστηρότερη καταγραφή των εκτάσεων και των αποδόσεών τους, περιορίζοντας τις φοροδιαφυγές.

Θάνατος του Αναστασίου Α΄ - Αξιολόγηση της διακυβέρνησής του - 2

518

• Η σταθεροποίηση του νομίσματος και η ελάφρυνση των φόρων ενίσχυσαν το εμπόριο και την αγροτική παραγωγή.
  • Η αύξηση της ρευστότητας στην αγορά συνέβαλε στη μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη.
  • Η μείωση της φορολογικής αδικίας και η καλύτερη κατανομή των βαρών περιόρισαν τις κοινωνικές εντάσεις και ενίσχυσαν την κρατική σταθερότητα.
  • Χρησιμοποίησε τα πλεονάσματα για τη χρηματοδότηση μεγάλων δημόσιων έργων, όπως τείχη, δρόμοι, και υδραγωγεία, ενισχύοντας τις υποδομές και την κρατική άμυνα.

Θάνατος Αναστασίου Α΄ - Αξιολόγηση της διακυβέρνησής του - 1

518

• Ο Αναστάσιος πέθανε στα βαθιά του γεράματα, χωρίς να αφήσει διάδοχο.
• Αν και δεν έφερε οριστική ησυχία μέσα στην Εκκλησία, γιατί οι δογματικές αμάχες έκρυβαν πολιτικές και φυλετικές αντιθέσεις, όμως η διακυβέρνηση του Βυζαντίου στα χρόνια του ήταν εξαιρετική, γιατί μπήκαν οι βάσεις που προετοίμασαν το έδαφος για τις μεταρρυθμίσεις του Ιουστινιανού. Και συγκεκριμένα:
  • Αύξησε τα έσοδα του κράτους - συγκέντρωσε πλεόνασμα 320.000 λίτρων χρυσού, παρέχοντας οικονομική ευελιξία στην Αυτοκρατορία.

Ιουστίνος Α΄

Period: 518 to 527

• Ο σχεδόν εβδομηντάρης, Ιουστίνος, αρχηγός της παλατιανής φρουράς (Κόμης των Εξκουβιτόρων), εκλέγεται στον θρόνο, με τη σύμφωνη γνώμη των στρατιωτικών, των ορθοδόξων και του Πάπα Ορμίσδα.
• Δεν είχε ουσιαστική μόρφωση, ούτε ονομαστός στρατηγός ήταν.
• Την εποχή αυτή, για οικονομικούς κυρίως λόγους, μια μεγάλη μερίδα της άρχουσας τάξης, με τη στήριξη των ορθοδόξων, ζητούσε να περιλάβει το Κράτος στην κατοχή του και τη Δύση, από την κυριαρχία των βαρβάρων, όπως ήταν στα χρόνια του Μ. Κων/ντίνου.

Επανένωση της Εκκλησίας - 1

519

• Ο Ιουστίνος Α΄ επιδιώκει την επανένωση των εκκλησιών Ανατολής και Δύσης, που βρίσκονταν σε σχίσμα, λόγω του Ενωτικού Διατάγματος του Ζήνωνα.
• Η φατρία που επικράτησε άρχισε αμέσως τους διωγμούς, εξορίες και δολοφονίες των μονοφυσιτών.
• Ο αυτοκράτορας καλεί τους εκπροσώπους του Πάπα στην Πόλη. Έτσι υπογράφεται ένα κείμενο, το ονομαζόμενο "τύπος του Πάπα Ορμίσδα", το οποίο κλήθηκαν να υπογράψουν όλοι οι εξ Ανατολών επίσκοποι, ως αποτέλεσμα της επανένωσης με την Αποστολική Έδρα της Ρώμης.

Επανένωση Εκκλησίας - 2

519

Ο τύπος του Πάπα Ορμίσδα, περιλάμβανε τις εξής βασικές αρχές:
- Αποδοχή της πρωτοκαθεδρίας της Ρώμης: Αναγνώρισε ότι ο Πάπας έχει την ανώτατη θέση μέσα στη χριστιανοσύνη, αλλά και ο Πατριάρχης της Πόλης παρέμεινε ισχυρότατο κέντρο εξουσίας στην Ανατολή (πάνω από τους υπόλοιπους Πατριάρχες: Αλεξανδρείας, Αντιοχείας και Ιεροσολύμων). Το διοικητικό πρωτείο του Πάπα πάνω στην Ανατολική Εκκλησία δεν έγινε δεκτό, διατηρώντας έτσι την παραδοσιακή αυτονομία των Πατριαρχείων της Ανατολής.

Επανένωση Εκκλησιών - 3

519

• Καταδίκη του Πατριάρχη Ακακίου: Το όνομα του Ακακίου και άλλων που είχαν υποστηρίξει το Ενωτικόν αφαιρέθηκε από τα εκκλησιαστικά δίπτυχα (κατάλογοι ζώντων και κεκοιμησμένων σημαντικών εκκλησιαστικών προσωπικοτήτων) - με άλλα λόγια η Εκκλησία θεωρούσε ότι δεν υπήρχε κοινωνία με τους συγκεριμένους κληρικούς, που βρίσκονταν εκτός ορθόδοξης πίστης.
  • Επιβεβαίωση της Χαλκηδόνος: Αναγνωριζόταν η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος της Χαλκηδόνος ως δεσμευτική για όλη την Εκκλησία.
  • Καταδίκη των μονοφυσιτών.

Επιδείνωση των σχέσεων με την Περσία

Period: 523 to 525

• Οι σχέσεις μεταξύ του Βυζαντίου και της Σασσανιδικής Περσίας επιδεινώθηκαν. Παρότι δεν ξέσπασε μεγάλης κλίμακας πόλεμος, υπήρξαν έντονες εντάσεις, που προετοίμασαν το έδαφος για τις συγκρούσεις που ακολούθησαν επί Ιουστινιανού.
• Η εμπορική διαμάχη για τον Δρόμο του Μεταξιού και τον έλεγχο των εμπορικών οδών που περνούσαν από την Κεντρική Ασία προσέθεσε ένταση. Το Βυζάντιο προσπάθησε να αναπτύξει ανεξάρτητη πρόσβαση σε εμπορικά δίκτυα, κάτι που ανταγωνιζόταν την περσική κυριαρχία στην περιοχή.

Γάμος του Ιουστινιανού - 1

525

• Ο γάμος του Ιουστινιανού Α΄ με τη Θεοδώρα προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στους αριστοκρατικούς κύκλους για διάφορους λόγους, κυρίως: κοινωνικούς, ηθικούς και πολιτικούς.
• Η Θεοδώρα καταγόταν από χαμηλά κοινωνικά στρώματα, αδιανόητο σε μια κοινωνία, όπου η αριστοκρατική καταγωγή θεωρούνταν προϋπόθεση για την ανάδειξη σε ανώτερα αξιώματα.
• Η Θεοδώρα είχε εργαστεί ως ηθοποιός (και πιθανόν ως εταίρα), κάτι που καθιστούσε, βάσει του ρωμαϊκού νόμου, απαγορευτικό τον γάμο της με έναν συγκλητικό.

Γάμος του Ιουστινιανού - 2

525

• Η Θεοδώρα ήταν δυναμική, καπάτσα και οξυδερκής. Ενδιαφερόταν και καταλάβαινε τις δυστυχίες του λαού. Προσπαθούσε να φέρει τον Ιουστινιανό στον ίσο δρόμο και να διώξει από κοντά του κάθε παλιάνθρωπο αυλικό, αδιαφορώντας, αν ήταν επώνυμος και είχε μεγάλες θέσεις.
• Όλα αυτά, σε συνδυασμό με την επιρροή της πάνω στον Ιουστινιανό, προκάλεσαν έντονη δυσαρέσκεια στους κύκλους εξουσίας και αντίθεση με τα συμφέροντα των πλουσίων.
• Ο γάμος έγινε με αλλαγή των απαγορευτικών νομοθετικών διατάξεων.

Συμβασιλεία του Ιουστίνου Α΄ με τον Ιουστινιανό και θάνατος

527

• Ο Ιουστινιανός υπήρξε ο σημαντικότερος σύμβουλος και ουσιαστικός αντιβασιλέας του θείου του, Ιουστίνου Α΄ (ήταν θείος του μέσω της αδελφής του), που λόγω της μεγάλης του ηλικίας αδυνατούσε να κυβερνήσει πραγματικά. Και λίγο πριν από τον θάνατό του (Απρίλιο 527), ανακήρυξε τον Ιουστινιανό συμβασιλέα.
• Ο Ιουστίνος Α΄ πεθαίνει σε ηλικία 77 ετών (Αύγουστο 527) και ο Ιουστινιανός τον διαδέχεται στον αυτοκρατορικό θρόνο.