XVIII. MENDEKO EUSKAL LITERATURA

Ekonomia

Dec 15, 1402

Jarduera ekonomiko nagusia arrantzaleek bultzatutako bale ehiza

Trentoko Kontzilioa

Period: Dec 15, 1545 to Dec 15, 1563

Erromako Eliza Katolikoak burututako batzar multzoa da ondorio gisa, Elizak tokian tokiko hizkuntzetan erlijio gaiak sustatzen jarraitu zuen eta San Ignazio Loiolakoak Jesusen Lagundia sortu zuen.Talde honek modu berezian landu zituen irakaskuntza esparruko zereginak.

Ikustrazioaren garaia

Period: Nov 25, 1600 to Nov 25, 1800

Europako kultur eta filosofi mugimendua izan zen. gizateriaren ilunpeak arrazoimenaren bidez "argitzea" baitzuen helburu. Burgesiaren goraldi eta zientzien aplikazio teknikoen garapenari lotuta zegoen mugimendua. Euskal Herrian modu mugatuan batean joera ideologiko eta kultural honen eragina egon zen.

Descartes

Dec 15, 1635

Idealismoaren eragina gizarteko arlo guztietan

Pedro Ignazio Barrutia

Period: Dec 15, 1682 to Dec 15, 1759

Aramaion jaio zen 1682an eta Arrasaten hil zen 1759an 77 urterekin
Idazle hau ezaguna da gehienbat antzerkia idazteagatik, eta hainbat obra egiteagatik nahiz eta bakarra izan famatua.
Elizgizona zen Aramaioko herrian eta baita Arrasateko izkribaua.
Esan bezela, bere lan famatuena 1711 eta 1752 bitartean idatzi zuen “Acto para la Nochebuena” izenburuaz.
Erderatik euskarara aldaturiko obra da
Beste lan batzuk:
+Teatro zaarra. Gabonetako ikuskizuna. Gabon-sariak

Glorious Revolution

Nov 24, 1688

Erresuma Batuan, 1688.ean, eman zen iraultza da demokrazia modernoaren oinarriak zituena..

Joanes Etxeberri

Period: Dec 15, 1688 to Dec 15, 1749

XVII. mendeko euskal idazlea izan zen. Hiru liburu argitaratu zituen, denak poesia erlijiosozkoak.;Noelak , Manual debozionezkoa eta Elizara erabiltzeko liburua

Borboidarren lehen aldia

Period: Nov 24, 1700 to Nov 24, 1808

Broboidarren lehendabiziko aldian eman zen joera zentralista, ilustrazioaren ondorioz izan zena Despostismo Ilustratuareki batera.

Frantziako Felipe Borboikoa errege

Dec 15, 1700

Ondorengotza Gerraren ostean Espainiako errege bilakatu zen

ONDORENGOTZA GERRA

Period: Nov 24, 1701 to Nov 24, 1715

Karlos hitzean, eman zen nazionarteko gatazka da honakoa, Espainiako koroaren oinordekotza erabakitzeko, baliogarria izan zena. Izan ere, austriar dinastia izatetik Borboitarrera izatera igaro zen

Antolaketa Berrirako Dekretuak

Nov 24, 1707

Espainiako zenbait lurrldetaako antolamentuan aldaketak suposatu zituen dekretua da . Esaterako,Aragoi, Valentzia, Katalunia eta Mallorcaren egoerak erabat aldatu ziren

Sebastian Mendiburu

Dec 15, 1708

Oiartzunen jaio zen 1708an eta Italian hil zen 1782an 74 urterekin
Euskal idazlea eta jesulaguna izan zen
Iruñean egin zituen filosofiako eta teologiako ikasketa
Nafarroako herrietan ibili zen predikari lanetan eta misioak egiten
Hizlari fama handia lortu zuenez gero Euskal Zizeron ezizena jarri zioten
Karlos III.ak 1767an jesuitak Espainiatik botatzean Italiara joan zen eta bertan pasatu zuen bere bizitza osoa.
Goi-nafarrera erabiltzen zuen idazterakoan
Larramendiren eskolak

Utrecheko hitzarmena

Nov 24, 1712

1712 espainiako errege berriak Filipe V.a agintean egon aurreratik sinatu zen hitzarmena da . Espainiak munduan zehar sakabanatuta zituen kolonia ugari beste erresuma batzuen esku utzi behar izan zituen. . Ondorioz, Ternuako portuak erabiltzeko zuen lehentasuna galdu zuen. Kalte izugarria izan zelarik euskal baleazaleentzat Honetaz gain,Herbereetako lurraldeekin zuen lotura galdu zuen Germaniako inperioaren ardurapean utzirik

Filipe V.ak barneko mugak kostaraino eraman zituen

Nov 24, 1718

Euskal burgesiaren eskaeraren ondorioz. erregeak barne mugak kosataldera aldatu zituen.Aldaketa honek lehengaien prezioen igoera suposatu zuen baita herri xehearen matxinada ere.

Filipe V.ak euskal komertziante talde bati salerosketak egiteko baimena eman

Nov 24, 1728

1. urtean Filipe V. Borbondarrak,,euskal komertziante talde bati Venezuelan salerosketak egiteko baimena eman zion. Ondorioz, talde horrek herrialde hartako Cumaná, Margarita eta Trinidad lurraldeetako produktuak eskuratzea lortu zuen

EUSKALDUNEN MONOPOLIOA

Period: Nov 24, 1730 to Nov 24, 1785

1730 eta 1785. urteen artean euskaldunek monopolioa eratu zuten lurralde haietan, ingelesak eta holandarrak bazterturik. Gehien bat tabakorriaren eta kakaoaren garraioaz arduratu ziren, Hori gutxi balitz, itsasoaren gaineko kontrola merkataritzarako ere izan zuten

Euskaldunek Ameriketako lurren pribilegioak desagertu

Nov 24, 1749

1749an emann ziiren matxinada batzuen ondorioz,euskaldunek herrialde hartan zituzten pribilegioak galdu egin zituzten

Erregalien etena

Nov 26, 1749

1749.an izan ziren matxinada batzuen ondorioz, euskaldunek Venezuelan zituzten erregaliak eten egin ziren

Encyclopédie ou Dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers

Period: Dec 15, 1751 to Dec 15, 1772

Denis Dideroteren eta Jean D'Alemberteren lana , garai hartako ezagutza biltzen duena

Jauntxoek baserritarrak prezioak jeistera behartu

Nov 24, 1766

Jauntxoek baserritarrak prezioak jeistera behartzean, matxinadak egon ziren

Adisskideen elkartea

Nov 25, 1766

Azkoitiko Zalduntxoek eraiki zuten erakundea da zientzia eta arte ederrak sustatzeko sortu zutena 1766. urtean

Jesuitak Espainiatik bota

Nov 24, 1767

Mende honetan, zenbait aldaketa ematea gain, Jesuitak ere estatutikk bota zituen

Bergarako erregeren mintegia

Nov 24, 1771

Nekazaritza eta industria proiektuak bultzatu ziren bertan eta kimika, minerologia eta burdingintza aztertzeko erakundea sortu zuten 1771. urtean

Ipar Ameriketako kolonien Independentzia Gerra

Period: Nov 24, 1775 to Nov 24, 1783

Ipar Ameriketako kolonietan independentzia gerratea eman zen 1775.ean ,1783.era bitartean iraun zuena

Gizakiaren eta Hiritarren eskubideen deklarazioa

Nov 24, 1789

1789 an Gizakiaren eta Hiritarren eskubideen deklarazioa aprobatu zen Frantziar Iraultza gauzatzen zebilela

Frantziar Iraultza

Period: Nov 24, 1789 to Nov 24, 1799

1789tik 1799ra bitartean Frantzian aldaketa azkar eta sakonak ekarri zituen prozesu soziopolitikoa izan zen. Prozesu horretan, Frantziako Antzinako Erregimenaren egitura politikoa deuseztatu zen aristokraaziari eta elizari aurka egineteko. demokrazia unibertsala ezarriz. Horretarako, Ilustrazioko printzipio arrazionalak aplikatu ziren : askatasuna, berdintasuna...

Errepublika

Nov 24, 1792

1. urtean. Frantzia monarkiarekin amaituz, errepublika ezarri zen.

Napoleon Bonaparte agintean

Nov 24, 1799

1799.ean Estatu kolpe baten bitartez Napoleon Bonapartek agintea indarrez eskuratuz zuen. Ondorioz,Europan zegoen oreka eta politikoen zein militarraren arauak goitik behera aldatu zituen.

Jesuitak Frantziatik egotziak

Dec 15, 2014

Frantziako Luis XV.ak kolonietako diruak bidegabe erabiltzean,Jesuitak Frantziatik egotziak izan ziren, jabetza gabe utziz 1763.an

Frantzisko Xabier Munibe

Dec 15, 2014

euskal idazle eta musikagilea izan zen. Euskal Herrian Ilustrazioaren ideiak zabaldu nahian Euskalerriaren Adiskideen Elkartea sortu zuen.
el borrch

John Lock

Period: Dec 15, 2014 to Dec 15, 2014

Filosofo eta teoriko liberal ingeles honek , gizakiak naturaz aske eta berdinak direla eta berezko eskubideak dituztela adierazi zuen. Eskubideok babesteko erarik egokiena kontratu soziala edo gobernu zibila eratzea proposatu zuen.