-
Ilustrazioan mugimendu hauek bereizi ahal ditugu:
-Arrazionalismoa
-Hezkuntzaren balioa
-Kultura, batez ere, idatzia
-Gizarte, ekonomia,politika eta kultura balio berriak -
Ezaugarriak:
- Lanen helburu moralizatzailea
- Gogoeta, hausnarketa eta kritikarako zaletasuna -
Entziklopedistak:
Montesquieu: "Gutun Pertsiarrak." "Legeen izpiritua"
D´Alembert: Entziklopedia-ko “Aitzin solasa”. Filosofia osagaiak entziklopediaren antolatzaile eta zuzen-dari nagusia): Filosofia gogoetak, Saloiak, Rameauren iloba (eleberria) , Familiaren aita (antzerkia) -
Frantziar eleberria:
Voltaire:Filosofia lanak (Filosofia hiztegia…)
-Historia lanak (Luis XV.aren mendearen historia...)
-Lan dramatikoak (Edipo…)
-Narrazio lanak (Zadig, Sinesbera, Kandido edo baikortasuna…)
Rousseau: Eloisa berria, Emilio -
Ingalaterrako eleberria:
Defoe: "Robinson Crussoe", "Moll Flanders", "Lady Roxana"…
Swift: Gulliver-en bidaiak. -
HAIKU-AREN URREZKO MENDEA :
Matsuo Basho (1644-1694)
Yosa Buson (1716-1783)
Kobayashi Issa (1762-1826) -
Ingalaterra eta Ezkoziaren batasuna gertatu zen. Hortik Britain Handia sortu zen.
-
Utrecheko itunarekin Espainiako ondorengotza Gudaren bukaera eman egin zen.
-
Felipe V.ak Espainiako Erret- Akademiaren sorrera baimendu zuen.
-
Frantziako Luis XIV. hil egin zen
-
Fikziozko autobiografia bezala idatzia dago, irla desertu batean 28 urte pasatzen dituen naufrago ingeles batek kontatua.
Gizon modernoaren redua izango da: biziraupena eta ekonomikoki hobetzearen obsesioa. Beraren idealak ez dira nobleenak, bera burges perfektua da. -
Gizarte frantziarraren ikuspegi kritiko gogorra azaldu zuen.
Bi bidaiari pertsiarren, Usbek eta Rica, eta Pertsian geratu diren lagunen arteko gutun gurutzaketa bat irudikatzen du. -
Bere patua aldatzeko ausardiaz borrokatzen duen emakume independente baten bizitza kontatzen du.
-
Giza izaerari eta "bidaien kontakizunen" literatura azpigeneroari buruzko satira bat.
-
Eliza, estatuari eta bere garaian Frantzian nagusi ziren ideia filosofikoei egiten dizkien kritikak gaur egun zentzuzko pertsona guztiek egingo lituzkete. Liburuak adimen eta zoriontasunaren aztarna uzten du.
-
Botereen eta monarkia konstituzionalaren arteko bereizketa sistema birsortzen du eredu politiko ingelesean (alemaniarrek, bere aldetik hartua), bere onena onena despotismoaren berme gisa kontsideratzen du
-
- urtean entxiklopediaren lehen alea.
-
Karlos III. Espainiako erregea bihurtu.
D`Alembert-en filosofia pentsamenduak klabeak izan ziren ilustrazio garaian.
Kandido, istorio filosofikoa da. -
Eloisaren eta Pedro Abelardoren istorioan dago inspiratuta, eta, bertan, sublimen banaketak maitasunaren grina gainditzen du pixkanaka.
-
Historialki, Katalina II. Errusiako emperatriza bihurtu zen.
Emilio, edo Hezkuntza gizakiaren izaerari buruzko tratatu filosofikoa da. Testuak gizabanakoarekin gizartearekin duen harremanaren inguruko arazo politiko eta filosofikoak jorratzen ditu. -
Josulagunak Frantziatik kanporatu.
hiztegi filosofiko eramangarriaren izenburuarekin, bere egileak "Infamiaren" aurkako gerra makina gisa pentsatu zuen. -
Ilustrazio garaiko kronista eta pentsalari politikoa izan zen. Ilustrazioaren mugimenduko filosofo eta saiakeragile garrantzitsuenetakoa. Ospetsua da berak egituratu zuelako botereen banaketaren teoria, gaur egungo gobernu modernoetan oinarrizkotzat jotzen dena eta mundu osoko konstituzio ugaritan ezarria.
-
frantziar filosofoa eta idazlea izan zen. Ilustrazioaren pertsonaia nabarmenenetako bat izan zen.
-
Suitzar idazle, musikagile eta filosofoa izan zen, frantsesez idazten zuena. Ilustrazioko pentsalari nagusietako bat izan zen. Haren lanik ezagunenak Gizarte-Hitzarmena, Aitorpenak eta Emilio, edo Hezkuntzaren gainean dira.
-
Josulagunak Espainiatik kanpo bota zuten.
-
Werther Alemaniako literaturan Sturm und Drang mugimenduaren eleberri garrantzitsua da. Goethek aurretik idatzi zuen mugimendu horren lan bakarrenetakoa da, eta Friedrich von Schiller-ekin batera Weimar mugimendua hasi zen. Eleberri epistolari erdi autobiografikoa da. Werther eleberriaren pertsonaia nagusia da, Charlotterekin eroso maitemintzen den pertsona gazte sentikor eta sutsua da.
-
EEBB-k independentzia aldarrikatu.
Virginia estatuan Gizakiaren eskubideen adierazpena egiten dute. Gizakiaren eskubideen lehen adierzpen modernotzat hartzen da. -
Frantziako Iraultza.Gizakiaren eta hiritarrearen eskubideen adierazpena egiten dute, AEBkoa eredu hartuta.
G. Washington, EEBBko lehen lehendakari. -
Luis XVI.ari burua moztu Parisen.
-
Napoleonek boterea hartu Frantzian.
