Lehen Mundu Gerra

Bake Armatua

Period: 1880 to 1914

Bakea Armatua Europako historia politikoaren garaia izan zen, Franco-Prusiako gerraren amaieratik Lehen Mundu Gerraren hasierara arte luzatu zen eta botereen gerraren industriaren garapen sendoa eta tentsio gero eta handiagoa izan zituen. erlazio Internazionalak.

Aliantza Hirukoitzaren Sorrera

1882

Aliantza Hirukoitza Alemania, Italia eta Austro-Hungariar Inperioaren arteko aliantza izan zen, hasieran Alemaniako Inperioak eta Austro-Hungariar Inperioak osatzen zuten koalizioari Otto von Bismarck kantzilerrak ekimenez eman zion izena, eta geroago sartu zen. Italia.

Frantziaren arteko Itun Militarra

1893

Aliantza franko-errusiarra Frantziako Hirugarren Errepublikaren eta Errusiako Inperioaren arteko aliantza militarra izan zen, 1892tik 1917ra arte indarrean egon zena. Aliantzak Bismarck Alemaniako kantzilerrak egindako politika diplomatiko landuaren ondorioz amaitu zen Frantziaren isolamendu diplomatikoa.

Entente Cordiale

1904

Entente cordiale (frantsesetik: cordial entendimiento) Erresuma Batua eta Frantziaren arteko hedapen kolonialaren aurkako erasoaren eta araudiaren itunaren izena da 1904ko apirilaren 8an, gero sinatutako akordio batzuen bidez berretsia.

Entente Hirukoitza

1907

Entente Hirukoitza 1914an sinatutako ituna izan zen, aliantza franco-errusiarrak, 1904ko Entente Cordiale franco-britainiarrak eta 1907ko akordio errusiar-britainiarrak osatua.

Potentzien Interesak Balkanetan

1908

-Autrohungariar Inperioak: 1908an Bosnia Herzegovina anexionatu zuen, Horren ondorioz, frustazio eta gorroto sentimendua handitu ziren Austria-Hungariaren kontra.
-Errusiarrek, berriz, eslaviar herrien gaineko eragina sendotu nahi zuten, Mediterraneo itsasorako irteera edukitzeko. 1913an Bulgariaren eta Serbiaren arteko gerra gertatu zen eta Serbiak, garaile izan zenez, mugak hedatu zituen, eta Errusiak areagotu egin zuen Balkanen eragina.

Balkanetako Krisia

1909

Otomandar Inperioaren desegitearekin batera XIX. Mendean sortu ziren estatu berrien eskaera nazionalistak etorri ziren. Nazionalismoa arazo etniko, erlijioso eta kulturalekin nahastu zen.

Lehen Mundu Gerraren 1 Fasea: Mugimenduen Gerra

1914

-Alemaniako Estatu Nagusiak Schlieffen plana bideratu zuen.
-1914ko abuztuaren 3an: alemaniarren erasoaldia
Belgikatik. Ezustean harrapatu zituzten frantzesak,
-Irailaren 6tik 9ra: frantzesen kontraerasoa Marneko Guduan: Alemaniaren aurrerabidea geldiarazi zuen.
Mugimendu gerratik – posizioen gerrara.

Lehen Mundu Gerraren Kausak

Period: 1914 to 1918

Motibazio ekonomikoak:
-Industria Iraultzatik sortutako kapitalismo
-Erresuma Batua munduko lehen pontentzia ekonomikoa
-Arma industriaren garapenak oso irabazi handiak ekarri zituen
-Hedapen kolonialak gatazkak eragin zituen Motibazio politikoak:
-Aliantza Hirukoitzak eta Entente Hirukoitzak osatu ziren
-Txarto konpondutako lurralde gatazkak
-Inperio handien ahultasunak
-Diplomaziaren porrota Motibazio ideologikoak:
-Militarismoa
-Iritzi publikoaren parte garrantzitsua bat zen

Sarajeboko Krisia

Jun 28, 1914

Sarajevoko erasoa 1914ko ekainaren 28an Austro-Hungariar Inperioko koroaren oinordekoa, Franz Ferdinand Austriako artxidukea, hil zuten barne eraso batzuen terminoa da.

Lehen Mundu Gerra

Period: Jul 28, 1914 to Nov 11, 1918

Lehen Mundu Gerra, lehen Gerra Handia deitua, Europan zentratutako konfrontazio gerlaria izan zen, 1914ko uztailaren 28an hasi eta 1918ko azaroaren 11n amaitu zenean, Alemaniak armistizioaren baldintzak onartu zituenean.

Lehen Mundu Gerraren 2 Fasea: Lubakietako Gerra

1915

-Mendebaldeko frontean, indarrak orekatu egin ziren Marneko kontraerasoaren ondorioz
-Protagonismoa:
1) metrailadoreak
2) kanoien bateriek
3) baionetak
4) kamioiak
-Ypresko guduan alemanierrek hasi ziren gas itogarriak
erabiltzen eta gas maskarak erabiltzen zituzten gasaren kontra babesteko
-Verdun gudua: Alemanierrek bideratu zituzten
erasoak baina frantsesek erresistentzia oso gogorra erakutsi zieten eta frontea mantendu zuten
-Somme guduan:Britainarrek lehenengo aldiz tankeak erabili zituzten

Lehen Mundu Gerraren 3 Fasea: 1917ko Krisia

1917

-1917: borrokalarien nekea eta egoera militarra oso orekatuta.
-Estatu Batuak gerran sartu ziren aliatuen aldean. Alemaniar urpekariak berriz ere hasi ziren erasoan, eta estatubatuarrak eraso haiei erantzunez guerra deklaratu zieten imperio zentralei.
-Iraultza Boltxebikearen ondoren, Errusiak utzi egin zuen gatazka eta Alemaniarekin Brest-Litovskeko Ituna sinatu zuelarik, lurralde
zati handiak galdu zituen. Ekialdeko frontea desagertu egin zen.

Bake Itunak

1918

1918an AEBetako Wilson presidenteak aurkeztu zituen Estatu Batuetako Kongresuaren aurrean Hamalau Puntuak, bake zuzena eta iraunkorra eraikitzeko, nazioen arteko berdintasunean eta errespetuan oinarritua.
Bost itun izenpetu ziren:Versallesko Ituna Alemaniarekin., Saint-Germaineko Ituna Austriarekin, Neuillyko Ituna Bulgariarekin, Trianongo Ituna Hungariarekin, Sèvresko Ituna Turkiarekin.

Lehen Mundu Gerraren 4 Fasea: Azke Erasoaldiak

1918

-Errusiarrak erretiratu ondoren, alemaniarrek indarra militarra konzentratu zuen mendebaldeko frontean.
-1918ko uztailaren eta abuztuaren artean, aliatuen kontraeraso bat egin zuten. Indar estatubatuarren laguntzarekin fronte alemaniarra apurtzea lortu zuten.
-Gauza antzekoa gertatu zen gainerako fronteetan eta Alemaniaren aliatuak errenditzen hasi ziren.
-Alemanian azaroaren 11n jarri zen armistizioa indarrean, Gilen II.a kaiserrak abdikatu eta errepublika aldarrikatu zuenean.

Lehen Mundu Gerraren Ondorioak

1918

-Ondorio demografikoak eta sozialak: Hildakoak 8,5 eta 10,5 bitarte izan ziren. Zaurituak, berriz, 21 milloitik gora. Hildako gehienak gazteak ziren, beraz, murriztu egin zen jaiotza tasa. Emakumeak etxetik kanpo lanean hasi ziren.
-Ondorio ekonomikoak: Suntsituta geratu zen industrialaren %40, laborantzakoaren %30 eta azpiegituraren parte handi bat.
-Ondorio politikoak: Inperio handiak desagertu ziren. Estatu berri batzuk sortu ziren, Estatu Batuak eta Errusia komunista.

Nazioen Liga

Jan 10, 1920

Nazioen Elkartea edo Nazioen Elkartea Versaillesko Itunak sortutako nazioarteko erakundea izan zen, 1919ko ekainaren 28an. Lehen Mundu Gerra amaitu ondoren bakearen oinarriak eta nazioarteko harremanak berrantolatzea proposatu zuen.