LEHEN MUNDU GERRARA eta ERRUSIAR IRAULTZA

1918KO ERASOA ETA GERRAREN AMAIERA

Period: 1918 BCE to Nov 11, 1918

Alemaniak bakea sinatu zuen Errusiarekin,Brest-Litovskeko itunean.Hori esker tropak mendebalderantz lekualdatu zituen eta eraso egin zuen.Frantziak fronte guztietan egin zuen eraso,inperio zentralek ezin izan zioten eutsi eta errenditu egin ziren.Azaroan armistizioa sinatu zuen Alemaniak eta aliatuek.

BAKE ARMATUA

Period: 1870 BCE to 1914 BCE

Bake Armatua Lehen Mundu Gerra piztu zuten kausa nabarmenetako bat izan zen. Europar herrialdeen arteko gaztazka nazionalista eta inperialisten ondorioz. Estatu bakoitzak bere estatu-dirua armagintzan inbertitzen zuten. https://www.youtube.com/watch?v=xSqbk3_YjeU (bideoa)

FRANTZIA ALSAZIA ETA LORRENA GALDU ZITUEN.

Feb 21, 1870

Frantzia isolatu,Alsazia eta Lorrena galtzeak Frantziaren errebantxismoa elikatu zuen eta horrek etsai potentzial bihurtu zuen.

ALIANTZA HIRUKOITZA

Feb 21, 1882

1882ko Aliantza Hirukoitza berriztu zuten,aliantza hirukoitza (Alemaniak,Austriak eta Italiak)osatzen dute.

1890 BISMARCKEK KARGUA UTZI

Feb 21, 1890

Gilen I.a Alemaniako enperadorea hil zenean,Gilen II.a iritsi zen tronura.Europa mailako politika oldarkorrago baten eta Alemaniaren hedapen kolonialaren alde egin zuen.

NIKOLAS II.AK ESTATUKO BOTERE-GORENA ZUEN

Feb 21, 1894

XX.mendearen hasieran,erregimen zaharra errotuta zegoen Errusian.Monaekia absolutua zegoen,eta tsarrak mugarik Gabe baliatzen zuen.Parlamentu bat zegoen duma baina oso botere mugatua zuen.

ERRUSIAKO LANGILE ALDERDI SOZIALDEMOKRATAK BITAN ZATITU

Feb 21, 1903

Errusiako langile alderdi sozialdemokratak marxismoa defendatzen zuen,eta bitan zatitu zen:mentxebikeak eta boltxebikeak.

1905KO IRAULTZA HASI ZEN

Jan 9, 1905

Manifestariek ez zuten tsarismoa desgerrazteko asmorik,bizi-baldintzak hobetzea eta erreforma politikoaren hasiera bultzatzea nahi zuten.Urte horretan ere bai Manifestu Inperalean argitaratu ziren.

TROPA JAPONIARREK TSARREN ARMADA GARAITU.

Feb 22, 1905

Tropa japoniarrek tsarren armada garaitu zuten,errusiarrek Asian hedatzeko helburuarekin izandako gerra batean.Berehala,istiluak sortu ziren,porrotak eragindako nahasmenduaren eta garai hartan bizi zen ekonomia-krisiaren eraginez.

ENPERADORE ALEMANIARRA MAROKOREN INDEPENDENTZIAREN ALDE AGERTU

Period: Feb 22, 1905 to Feb 22, 1905

Marokon hainbat gatazka egon ziren Gilen II.arekin.
Geroago Frantziaren eta Espainiaren protektoratua ezarri zen Marokon.Hori onartzearen truke,Alemaniak Kamerun Frantziaren zati bat eskuratu zuen.

ALGECIRASKO KONFERENTZIA

Feb 21, 1906

Gerra bat ekiditeko,konferentzia hura egin zen eta horretan Frantziak lurralde horretan zuen presentzia indartu zuen.

ENTENTE HIRUKOITZA

Feb 21, 1907

Gilen II.aren kanpo-politika oldarkorraren eraginez,Frantziak,Errusiak eta Erresuma Batuak Entente Hirukoitza osatu zuten.

HIRU KRISI EGON

Period: Feb 22, 1908 to Feb 22, 1913

Hiru krisien amaiera Bosnia-Herzegovina Austria-Hungariako inperiora anexionatzeak eta Bulgariaren zati handi bat bere inuruko herrialdeen artean banatzeak ekarri zuten.

ERRUSIA LEHEN MUNDU GERRAN SARTU

Feb 22, 1914

Frontean izandako porrotek eta atzeguardiako hornidura faltak ezinegon handia sortu ziren,eta horrek grebak eta manifestaldiak egotea eragin zuen.Gainera gogor jazarriak izan ziren,eta horrek tsarraren oposiziokoak biltzea erraztu zuen.

GERRAK LAU URTE IRAUN

Period: Feb 22, 1914 to Feb 22, 1918

Gerra mundo mailako bihurtzeko arrazoiak potentzia nagusiak eta horien inperioak aurrez aurre jartzea eta herrialde berriak gatazkara batuz joatea izan ziren.

POSIZIOEN GERRA

Period: Feb 22, 1914 to Feb 22, 1917

Armaden defensa taktikak hobeak ziren eraso gaitasunak baino,beraz fronteak egonkortu egin ziren.Lubakiak eraiki ziren hainbat kilometrotan.Bi gudu izan ziren Verdungo gudua eta Sommeko gudua.Fronteak egonkorrak zirenez,soldaduek bigarren mailako eremuetan egin zuten eraso.Itsas gatazka egon zen ere,Britaniarren ontzidiak Alemania blokeatu zuen.

MUGIMENDUEN GERRA

Period: Feb 22, 1914 to Feb 22, 1914

Alemaniarren asmoa Frantziari ahalik eta azkarren irabaztea zen,gero Errusiari erasotzeko.Errusiak,Frantziaren eskaerari jarraituz,Alemaniaren aurkako erasoaldia egin zuen.Errusiarrek galdu egin zuten,baina tropa alemaniarrak ekialderantz desbideratzea lortu zuten eta Frantzia salbatu zen.

FRANTZISKO FERNANDO ARTXIDUKEA ETA HAREN EMAZTEA HIL

Jun 28, 1914

Sarajevora joan ziren visita ofizial bat egiteko eta ,Serbiako nazionalista batzuek haiek hil zituzten.Hilketa horren ondorioz Austria-Hungariako Inperioak gerra deklaratu zion Serbiari. Gatazka hau Lehenengo Mundu Gerraren oinarria izan zen.

AUSTRIAK ULTIMATUMA PROPOSATU SERBIARI

Jul 23, 1914

Austriak ultimatuma proposatu zion Serbiari,Alemaniaren babesarekin.Serbiak,Errusiaren babesa zuenak,ultimatumari uko egion zion,Eta hiru egun beranduago Austria-Hungariako inperioa gerra deklaratu zion Serbiari.

LEHEN MUNDU GERRA

Period: Aug 4, 1914 to Nov 11, 1918

Europan bi bloke militar osatu ziren:Aliantza Hirukoitza eta Entente Hirukoitza.Elkarri zioten beldurrak,kolonietako interes kontrajarriek eta Balkanetan zituzten nahiek gatazka larri bat sortu zuten:LEHEN MUNDU GERRA izenekoa.
https://www.youtube.com/watch?v=TVA99GCZkn4 (BIDEOA)

LENIN PETROGRADEKO SOBIETEN EGOITZAN FINKATU

Jan 24, 1917

25ean,sobietek,boltxebikeen kontrolpean,hiriburuko puntu estrategikoak hartu zituzten,Neguko Jauregiari eraso zioten eta behin-behineko gobernuko kideak atxilotu zituzten,iraultza garaile ateratzen.

URTE ERABAKIGARRIA

Period: Feb 22, 1917 to Feb 22, 1917

Urte hau funtszskoa izan zen.Errusiako frontea gainbehera etorri zen,Iraultza Boltxebikea piztu zenean.Horren ondorioz Errusia gatazkatik erretiratzea ekarri zuen.Baina erabakigarriena Estatu Batuak aliatuen alde gerran sartzea izan zen.

PETROGRADEN EGINIKO MANIFESTALDIA HASI

Feb 23, 1917

Iraultzaren lema bakea eta ogia zen.25ean,greba orokorra piztu zen.26an,matxinadak egin ziren kuarteletan,eta tropek uko egin ziotek grebalariei tiro egiteari.Otsailaren 27an,behin-behineko gobernua sortu zen.

BI ARMADAK GERRA ZIBILEAN

Period: Feb 25, 1918 to Feb 25, 1921

Armada Zuria eta Armada Gorria aurrez aurrez jarri ziren,Armada Zuriak atzerriko hainbat potentziaren laguntza jaso zuen,iraultza haien herrialdeetara zabalduko zen beldurra zuten.Boltxebikeen garaipenarekin amaitu zen gerra.

BREST-LITOVSKEKO ITUNA

Mar 3, 1918

Boltxebikeen lehen gobernua sortu zen,Lenin buru zuela,latifundio handiak kalte-ordainik gabe desjabetzeko eta nekazarien artean banatzeko agindu zuen,bai eta fabrikak langileek kontrolatzeko ere.

PARISKO BAKEA

Period: Feb 22, 1919 to Feb 22, 1920

1919.urtearen hasieran,Parisko konferentzia hasi zen 27 estaturen partaidetzarekin,galtzaileak kanpoan utzita.Erabaki nagusiek Estatu Batuek,Frantziak,Erresuma Batuak eta Italiak hartu zituzten baldintza batzuekin.Konferentzia horretan Nazioen Elkartea sortzea erabaki zen.Alemania itun bat sinatu arren ez zuen inoiz onartu,diktat bat zela zioen.

SEB SOBIETAR BATASUNA

Feb 24, 1922

Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna XX. mendeko zati handi bateko herrialde sozialista izan zen.Ezaugarri ia feudalak zituen inperio zahar haren egitura politikoak, administratiboak, ekonomikoak eta sozialak erabat aldatu zituen 1917ko iraultza boltxebikeak. Horrek eragin erabakigarria izan zuen ondorengo nazioarteko historiaren bilakaeran: 1922tik jadanik mendebaleko estatuek neurri bereziak hartu zituzten iraultza horrek kutsatu ez dadila.