Frantziako Iraultza (Etapak)

Iraultzaren Hasiera

Dec 27, 1788

Luis XVIII.ak egoerari irtenbidea bilatzeko, Frantziako estatu orokorrak biltzeko ideia egin zuen. Herri xeheak boto eskubidea eskuratzea nahi zuen pertsonako.

Estatu Orokorrak

May 5, 1789

1789ko maiatzaren 5ean bildu ziren estatu orokorrak, hirugarren estamentukoek boto sistemaren aldaketa esigitzen zuten, pertsonako boto bana emateko, eta ez estamentuko boto bana. Noblezia eta Kleroak proposamenari uko egitean, 3. estamentuko ordezkariek Estatu Orokorretatik alde egin zuten eta Asanblada Nazional Konstituziogilea aldarrikatu zuten.

Asanblada Konstituziogilea

Jul 9, 1789

Frantziako herriaren ordezkariek, asanblean bildurik, gizaki bakoitzari zor zaizkion berezko eskubide sakratuak aldarrikatzea erabaki zuten.

Bastilla Hartzea

Jul 14, 1789

Frantziako konstituzioa egiteko erabakia hartu ostean, Bastillako gazteluari eraso zioten, absolutismoaren ikurrari. Data hau hartzen da Frantziako Iraultzaren hasieratzat.

Lehenengo Ekintza Iraultzaileak

Aug 4, 1789

Errageak eta sektorerik kontserbadoreenek ez zuuten absolutismoa ezabatzerik onartu.Harrezkero, Iraultza Frantziako hiri eta herrixka guztietara hedatu zen. Baserri inguruan nekazaritza altxamendua piztu zen. MIrabetza pertsonalak eta hamarrenak inolako kalte ordainik gabe ezabatu ziren, jaun justiziak ere indargabetu egin ziren.
Dekretua honelaxe hasten da: "Biltzar Nazionalak sistema feudal osoa suntsitu du". Askatasuna nahiz berdintasuna eta subirotasun nazionala aldarrikatu zen.

Aldi moderatua. 1791 Konstituzioa

Sep 14, 1791

Konstituzioaren aurreko azalean gizakiaren eta herriaren eskubideen adierazpena dago, eta 1791ko irailaren 14an promulgatu zen. Bertan aginte banaketan oinarrituriko monarkia knstituzionala ezarri zen. Errgeak agite betarazle mugatua zuen.

Biltzar legegilea (1791-1792)

Sep 28, 1791

Parlamentu edo biltzar legegile berriko diputatuak hautatu ziren, hauteskunde prozesuaren bitartez. Honen ondorioz, alderdi politikoak edo klub-ak sortu ziren. Jakobinoen ezkerretara cordeliers izenekoak zeuden eta monarkia ezabatzearen eta errepublika ezartzearen aldekoak ziren.

Konbentzio errepublikanoa eta monarkia erortzea

Oct 30, 1792

Europako potentzia absolutistek Frantzia iraultzailea inbaditzeko erabakia hartu zuten. 1792ko ekainean herriak eraso egin zion Tuilerietako errege-jauregiari, eta biltzar legegilea erregearen konstituzio eginkizuna eten zituen.

Gerra eta Diktadura Errepublikanoa

Jan 21, 1793

Konbentzioak heriotza zigorra ezarri zion erregeari, Luis XVI gillotinan hil zuten. Robespierrek aginte iraultzailea bere gain hartu zuen politikari jakobinoa izan zen. Errepresio gogorra egon zen urte horri Izualdia esaten diote. Konstituzio berria egin zen, demokrazia errepublikanoa ezarri zuen horrek, gizonezko sufragio unibertsalarekin. Girondinoek gobernua hartu zutenean beste kontituzio bat egin zuten: Sufragio zentsitarioa, aginte betearazlea direktorioarentzat.

Direktorioa eta Napoleonek agintea lortu

Jul 29, 1796

Napoleon Bonaparte gazteari agintea eman zioten, jeneralik onena baitzen arlo politikoan eta arlo militarrean. Italia iparraldea konkistatu eat Campoformioko Bakea ezarri zion Austriari. Belgika Frantziaren esku. Egiptoko kanpainaren ostean Parisera itzuli zen jendearen txaloen artean.

Napoleon

Nov 27, 1799

Bonaparte lehenengo kontsul izendatu zuten. VIII urteko konstituzio berriak herritar guztiei eman zien berriro boto eskubidea, Gobernuak ekimen legegilea.

X. Urteko Konstituzioa

Sep 28, 1802

Napoleon Biziarteko kontsul izendatu zuten, 10. urteko kontituzioan gelditu zen isalatuta. Hurrengo pausoa XII. urteko kontituzioa izan zen, hor emperadore tituloa hartu zuen.

Koroa

Dec 2, 1804

Notre Dameko katedralean aita santua bertan egonik, Napoleon I. ak bere burua koroatu zuen.