Frantsesa iraultza

Estatu Orokorra

May 1, 1789

Estamentuek kexa-koadernoa idatzi zituzten eta Estatu Orokorra Versaillesen bildu ziren. Nobleziak eta kleroak bakoitzeko boto bat ematea eskatzen zuten eta hirugarren estatuak berriz bat, horrela pribilegiatuak gehiengoa lortuko zuten.

Asanblea Nazionala eta Konstituziogilea

Period: Jun 5, 1789 to Jun 1, 1791

Hirugarren estatuko ordezkariek Asanblea Nazionala izena hartu zuten, frantziako errepresentate bakarrak zirela adierazteko. Jeu de paume aretoan juratu zuten elkar jarraituko zutela Frantzia konstituzio bat izan arte.
.

Bastillari erasoa

Jul 14, 1789

Uztailaren 14an, Parisen, herritaerrek Bastillari eraso egin zioten, absolutismoaren ikurran.

Gizakiaren eta Herritarren Eskubideen Adierazpena

Aug 26, 1789

Abuztuaren 4an Asanblea Konstituziogilea eskubide feudalak abolitu zituen dekretuz eta egun batzuetara Gizakiaren eta Herritarren Eskubideen Adierazpena onartu zuen. Dekretu hauek ekarri zituzten absolutismoaren amaiera eta iraultza loberalen garaiapena.

1791ko Konstituzioa

Sep 3, 1791

Subiranotasun nazionala eta herritarren funtsezko eskubideak aitortu ziren, monarkia parlamentarioa, botere banaketa eta errolda sufragioa ezarri ziren.

Asanblea Legilea

Period: Oct 1, 1791 to Oct 1, 1792

Hauteskundeak egin eta gero Asanblea Legilea eratu zen. Asanbleak aurre egin behar zion noblezia eta kleroaren, eta baita monarkaren aurkakotzari.
Austriak eta Prusiak Frantziaren aurkako gerra deklaratu zuten.
1792an paristarrek kulpatu zioten lehenengo frakasoetaz eta Tuilieretako jauregia eraso zioten, Monarka kargutik kendu eta Asanbleak hartu zuen bere lekua.

Errepublikaren Aldarrikapena

Oct 22, 1792

Frantziako Lehen Errepublika aldarrikatzen da

Girondioen Konbentzioa

Period: Nov 1, 1792 to Jul 1, 1793

1792ko matxinadak behartuta, hauteskundeak egin ziren, eta asanblea berri bat eratu zen, Konbentzio Nazionala.
Errepublika giroa bide eman zion erradikaltasun eta herritarren partaideitza handiagoko Iraultzaren etapa bati.
Konbentzioko talde nagusiena girondinoak ziren eta aparte jakobinoak edo menditarrak.

Luis XVI.aren exekuzioa

Jan 21, 1793

Konbentzio nazional traizioa leporatuta auzipetu eta zigortu zuen Luis XVI.a eta exekutatu zuen gillotinaz.

Menditarren Konbentzioa

Period: Jul 2, 1793 to Jul 1, 1794

Sans-culottek estatu kolpe bat egin zuen girondinoen aurka eta menditarrek lortu zuten boterea, Robespierre gidari zutela.
Konstituzio demokratikoa onartu zuten eta Robespierrek diktarura bat ezarri zuen. Izualdia ezarri zen, 50000 pertsona exekutatu ziren, gillotinaz hiltzera zigortu, probarik izan ez arren (Maria Antonieta...). Robespierre oinarrizko salgaien prezio maximoa ezarri zituen. Apurka apurka Robespierrek babesa galdu eta azkenik hil zuten haren jarraitzaileekin gillotinaz.

Robespierre boteretik kendu

Jul 27, 1794

Robespierrek babesa galdu zuen eta iraultzaile moderatuek atxilotu egin zituzten Robespierre eta haren jarraitzaileak

Direktorioa

Period: Aug 1, 1795 to Nov 9, 1799

Gobernu moderatu bat eratu zen diktadura bat ez ezartzeko. 1795eko Konstituzioa onartu zuen. Botere legilea 2 ganberaren esku utzi zen eta botere betearazlea 5 kideko Direktorio bati eman zitzaion. Erregimen berria hainbat konspiraziori egin behar zien aurre (Berdinen kosnpirazioa). Erregezaleak matxinatu ziren, Napoleon Bonaparte ito zuen. Napoleonek Brumaireko Estatu-kolpea eman zuen eta Kontsulatua ezarri zuen. Hiru zituzten boterea: Napoleon, Ducos eta Sieyès.

Konstituzio Berria

Aug 22, 1795

gobernua 1795eko konstituzioa onartu zuen, iraultzaren egutegian III: urtekoa.

Babeufen atxiloketa

May 10, 1796

Babeufek eta haren jarraitzaileek egindakoa, gobernua kargutik kendu eta berdintasunezko gizarte bat inposatzea helburu zuena. Exekutatu egin zituzten.

Erregezaleen aurkako errepresioa

Oct 4, 1797

Napoleonek Lehen Koalizioa garaitu zuen Italiako kanpainan. Europako lehen potentziek ordea, Bigarren Koalizioa eratu zuten, eta berriro gerra piztu zen.

Kontsulatua

Period: Nov 9, 1800 to Jan 1, 1804

Erregimen pertsonalista zen. Napoleon botere gustia bereganatu zuen, eta horren erakusgarri izan zen VIII. urteko Konstituzioa, ez baitzuen aintzateste botere banaketa.
Hainbat neurri hartu ziren Frantzia modernizatzeko: kode zibila idatzi zen, Frantziako bankua sortu zen eta Vaticanoarekiko Konkordatua sinatu zen.

Napoleon biziarteko kontsul

Jan 1, 1802

1799an lehen kontsul izendatu zen, eta 1802an, biziarteko kontsul.

Napoleonen Inperioa

Period: Jan 1, 1804 to Jan 1, 1815

Napoleon emperadore izendatu zen eta beste herrialdekin etengabe gerran zegoen. Blokeo kontinentala ezarri zuen, britaniar kontinentearekin salerosketan aritu ez zieten. Portugalek ez zuen onartu, eta Napoleonek erresuma hura inbaditzea erabaki zuen.
1808an Independentzia Gerra piztu zen. Egoera gaitotu egin zen Errusia Erresuma batuarekinrekin salerosketan hasi zenenan.

Trafalgarreko eta Austerlitzeko Guduak

Jan 1, 1805

Nahiz eta Trafalgarreko Gudua galdu zuen britaniarren aurka, Europaren gaineko nagusiagoa lortu zuen urte gutxian: Austerlitzeko guduan austriarren aurka eta Jenako Guduan prusiarren aurka lortutako garaipenak zirela eta.

Leipzigeko Gudua

Jan 1, 1813

Erresuma batuak, Prusiak, Errusiak eta Austriak eratutako koalizio batek Napoleon garaitu zuen, Leipzigeko Guduan.

Ehun Egunak, Waterlooko Gudua

Jan 1, 1815

Aliatuak Pariseraino iritsi ziren eta gero Napoleon uko egin zion botereari , eta Elba uhartera erbesteratu zuen, ehun egunez boterea errekuperatu zuen baina behin betiko garaiatu zuten Waterlooko Guduan.