-
Lutero monje katoliko Agustino bat izan zen. Lutero indulgentzi salmentengaindik harrituta zegoen. Horregatik Wittenbergek eliza katolikoan 95 tesi jarri zituen protesta gisa. Tesi horiek proposamen zerrenda bat ziren. Tesi honen helburua eliza katolikoaren alde ilunak aldatzea zelarik. -
Mugimendu erlijioso bat da, kristautasunaren barruan kokatzn dena.XVI. mendean hasi zen. Martin Luterok sortu zuen (Monje Alemaniarra zen). Bere postulatuek, zisma erraldoia ekoiztu eliza katolikoan. Honek hainbat elizaren sorkuntzara eraman zuen. Gaur egun, eliza honeei, PROTESTANTISMO izenarekin ezagutzen dira. -
Purgategian egon behar zinen denboraren murrizketa bat zen. Zuk ordaintzen zenuen eta zure familiko hil bat ala zuk bete beharreko denbora pekatuak purgatzen penitentziaren bidez, purgategian murriztu egiten zen. -
Leipzig disputa ondoren, Luterok gauza bat ezan zuen, zein protestantismoko pilare garrantzitzuenan bihurtu zena: Luterok defendatzen zuen hasieretara bultatzea, hau da, Idazmen Sakratuan bakarrik agertzen zena jarraitzea. Luterok uste zuen Biblia jainkoaren gaindik zegoela inspiratuta, orduan ezer ezin zela boluntatera interpretatzea ezaten zuen. -
Aita Santuak, Luterok ezan zuenaz larritzean, BULA DECENT ROMANUM PONTFICEMa idatzi zuen, honetan Lutero exkumulgatzen zuen.
Carlos V.k ere Luterori deitu zion baina ez zen egon modurik bederan sartzeko.
Katolikoentzan Lupero ereje bat zen. -
Luterok inprenta erabili izan zuen bere ideiak zabaltzeko, eta honek pertsona boteretsuak jarri zituen bere alde. Enrique VIII.ak eliza bat sortu izan zuen eliza katolikoaz bananduta. Eliza hau eliza anglikanoa zen. Wormen dietaren ondoren, Federiko Sajonikoaren agenteek, Lutero eutsi eta segurtasunagaitik Wartburg gazteluan sartu zuen. Hor egon zen urteetan Biblia alemaniarrera itzuli zuen. -
Luterok egindako erreformaren ondoren, hainbat erreforma martsa katoliko sortu ziren: -Frantziskano Caputsinotarrak (1525) ordena tradizional bat ziren, baina bizimodu aszetiko bategaz geratu ziren. -Teatinotarrak (1524) sortutako sazerdoteen ordena berri bat zen -Ursulinak (1535) emakumeentzakoa zen, bizi aszetiko bat nahi zutenentzat, baina ez zutenentzan konbentu baten bizi nahi. -Jesuitak (1534) Ignazio Loyondakoak sortu zuen. Aita Santu Paulo III. aren gaindik bedeinkatua 1540.urtean
-
Protestanteak(Luteranoak) eta Katolikoak Jesusitekin bat. Guda hau 1555. urtean bukatu zen Augsburgoko bakearekin
-
Teologo katolikoak zein Luteranoak sortu zuten neurri honeek.
Trentoko kontzilioan hartu ziren neurriak:
-Obispo eta sazerdoteen behartasuna: diezesietan bizitzea eta jarraitzaileen fedearen kalitateaz arduratzea, semoien bidez.
-Seminarioak sortu ziren, kalitatezko ikasketak brindatzeko sazerdoteei.
+Brevarioak eta Misalak sortu ziren apaizei laguntzeko haien labore sazerdotalatan.
+Katezismoa sortu zen, laburpen modura, pentsamendu eta printzipio moral katolikoena. -
-Hiru instituzio prentidentinetan oinarritu behar zen.
a) Jesuitak
b) Hegoaldeko herrialdeen inkisizioa
1) Espainarra (1478)
2) Portugesa (1536)
3) Erromanikoa (1542)
c) Fedearen doltrinarentzako kongregazioa (1542) -
1555.urtean, Augusborko bakea sinatu zen. Carlos V. aren inperioa zatituta geratu zen, kristau bi konfesiotan: Luteranoak eta Katolikoak. Printzipe Alemaniarrek aukeratu ahal zuten praktikatutako konfesioa, haien estatuen barnean. Printzipe baikotzaren subditoak, behartuta zeuden honek aukeratutako konfesioa praktikatzen. Intoleratzia erlijiosoa estatu protestanteen barnean egitate bat izan zen. -
-Jesuiten eginkisunak zaurituei laguntzen, lortu zuen hainbat protestante berriz katoliko bihurtzea.- Berrikuntza mugimenduak, ordena erlijiosoen aszetismoa areagotu nahi izan zuen.
- Karitatezko kongragazioak. Aipagarriena:
a) Babeseko anaiena madrilen (1615) - Baliosko karitate misioak Paulenak Parisen (1617)