Antzinaroa

Paleolitoa

43,000 BCE

Axlorreko harria

Paleolitoa

37,000 BCE

Altxerriko pinturak

Paleolitoa

14,000 BCE

Santimamiñe eta Ekaingo pinturak

TIGRIS eta Eufrates ibaiak

6000 BCE

Tigris eta Eúfrates ibaiak dauden Ekialde Hurbileko herrialde batean gizateriaren lehen kultura garatzen hasi zen.

Neolitoa

5500 BCE

Neolitoa hazi zen k.a 8.000 urtean, eta k.a 5500 urtean egon ziren lehen herrixka eta amaitu zen k.a 5000 urtean.

Nilo ibaia

5000 BCE

Afrikako lautadetatik zetorren giza taldeak Nilo Bailaran lurra lantzen eta abereak hezten hasi zen.

Afrikako erdialdeko lautadetik

5000 BCE

K.a. 5000. urte inguruan, Afrikako Erdialdeko lautadetatik zetorren giza talde bat Nilo bailaran lurra lantzen eta abereak hezten hasi zen eta herri txikiak eraikitzen hasi ziren.

Metal aroa

3400 BCE

Metal aro ahasi zen k.a 5000. urtean eta k.a 3400. urtean Dolmenak hasi ziren eraikitzen.

Erlijio

3300 BCE

Apaizak jainkoak gurtzeaz arduratzen ziren eta herriarentzako babesa eta laguntza eskatzen zieten. Jai erlijiosoak antolatzen zituzten; nekazariek egindako eskaintzak bildu eta administratzeaz ere arduratzen ziren.

Nermer Erregea

3100 BCE

Menes edo Nermer erregeak K.a. 3100 urte inguruan iparraldea konkistatu eta bereganatu zuen arte.

Erresumak sortu zirenean

3100 BCE

Bi erresuma sortu ziren orduan, Egipto Garaia, hegoaldean, eta Egipto Beherea, iparraldean, eta etengabe borrokan ibili ziren, hegoaldeko Menes edo Nermer erregeak K.a. 3100. urte inguruan iparraldea konkistatu eta bereganatu zuen arte.

Minostar Kultura

3000 BCE

Minostar kultura orain dela 5000 urte sortu zela.K.a. 3000. urte inguruan, Kretako biztanleek kobrea erabiltzen hasi ziren, eta itsasontziak eraikitzen zituzten.

Politikaren eboluzioa

2380 BCE

Mesopotamiako zibilizazioaren hasierako garaietan, hiri-estatuak landu gabeko lurrez bereizita zeuden eta beren artean ez zegoen arazorik. Etsai bakarrak beren herriak arpilatu nahi zituzten herri nomadak ziren.

Akad Herria

2370 BCE

Kristo aurreko 2.370 urte inguruan, Akad herriko Sargon erregeak inguruko herriak konkistatu eta batu zituen, eta Mesopotamian lehenengo inperioa hedatu zuen.

Zigurata

2120 BCE

Ur dinastia sortu zuen, eta garai horretan lehenengo zigurata eraiki zuen.

Moriko gobernua

2100 BCE

Eskulturan, errege-erreginei, jainkoei, goi-mailako funtzionarioei eta horrelakoei, hau da, boterearen eta fedearen ordezkariei, estatuak egin zitzaizkien.

Kretatzarrek eta Minostarrek hartu zuten Minoz erregea

2000 BCE

K.a. 2000. urte inguruan, kretatzarrek edo minostarrek, Zeus jainkoaren semearen kondairaren arabera, Minos erregearen omenez hartu zuten izena, indar handia izan zuten uharteetan eta Egeo itsasoaren kostaldean, eta Egiptoko beste lurralde batzuekin harremanak ezarri zituzten. Idazten bazekiten eta nekazaritza, abeltzaintza eta merkataritza zituzten bizibide.

Egiptoko Rossetta

1799 BCE

Egiptoko Rosetta herritik hurbil, hiru alfabeto desberdin (hieroglifikoa, demotikoa eta grekoa) erabiliz garbatutako basaltozko harri bat aurkitzea -oinarrizkoa izan zen Egiptoko idazketa hieroglifikoa deszifratu ahal izateko. Rosettako harria (K.a. 196) Napoleonen armadaren soldaduek aurkitu zuten 1799an.

Indo Bailaren

1700 BCE

Indo Bailaren zibilizazioa, gaur egungo Pakistanen garatu zen, eta k.a. 2500 eta 1700 urte inguruetan goieneko unea lortu zuen. Indo lautada emankorretan lortzen zituzten uztak izan ziren bere oparotasunaren oinarri.

Ediko imperioa

1700 BCE

ezegonkortasuna nabarmena izan zen; ondoren, Erdiko Inperioa sortu zen (XI. dinastiatik XIII.era ). Garai hartan ureztatzeko lan handiak egin ziren. Hicso Asiako herriaren inbasioarekin batera, K.a. 1700 urte inguruan, bukatu zen garai hau.

Antzinako Grezian emakumeak ezin zuten Olinpiar Jokoetan parte hartu

1200 BCE

Antzinako Grazian nola K.a 1200.urtea 146.urtera Emakumeek ezin zuten Olinpiar Jokoetan parte hartu eta estatu-hiri batzuetan ezin zuten ia lau urte kirola egiten.

Minoiko kultura

1200 BCE

K.a. 1200. urtetik aurrera, gerrek, goseteek, gainpopulazioak, uzta txarrek eta beste hainbat arrazoik eraginda, krisialdi ugari izan zen, eta burdinazko armak erabiltzen zituzten iparralderagoko herriak, garai horiez baliatu ziren lurraldean indarrean sartzeko eta zibilizazio mizenikoa desagerrarazteko.

Faraoiaren zerbitxuak

500 BCE

Faraoiaren zerbitzura funtzionario eta administratzaile ugarik lan egiten zuten eta horiek faraoiaren aginduak betetzen zituzten, bakoitzak zituen arduren arabera.

Zeltak Iberriarak Baskoiak

500 BCE

Hasi zen k.a 500.urtean eta 400.urtean La hoya herrixkak hasi ziren garapenarekin.

Zinizka lehenengo emakumezko txapeldun Olinpikoa

396 BCE

K.a 396.urtea Zinizka printzesa irabazi zuen Olinpiar Jokoa, eta ere, K.a 392.urtea.
Eta jolas olinpiar modernoan bilatzen ari ziren emakumeak garaileen koroa ipintzeko

Erromatarre lehorreratzea Emporionen

218 BCE

Hispaniaren konkista lehen fasea

218 BCE

Mediterraneoko itsasertza

Kartago novaren konkista

209 BCE

Urte horiek erromaren koskistan zeuden

Hispaniaren konkista bigarren fasea

201 BCE

Ekialdeko goi-lautada eta iberiar sistema

Hispaniaren konkista hirugarren fasea

154 BCE

arevakoen, bakzeoen eta lusitaniaren aurkakoak

Numantzia

133 BCE

Justu Kristo lehen eta jaio

Hispaniaren konkista Laugarren fasea

29 BCE

kantabriarrak, asturiarrak eta galaikoak garaitu

Erromatarren konkista

19 BCE

Zel euskal erromataren mendea

Erromatar konkista K.o 1.urtean

1 CE

Kristo jaio zenean ba zen Oiaorenssonen une gunea

Iparraldeko herrien konkista

19

Justu kristoren jaiotzan

K.o 14.urtean Garai horretan zehar, hainbat enperadore izan ziren

235

Goiz Inperio izenez ezagutzen dena. Garai horretan zehar, hainbat enperadore izan ziren, dinastietan sailkatuta. Erromak lurraldea hedatzen jarraitu zuen: Hispania, Britainia, Mediterraneoko ekialdeko lurraldeak etab.

Tolosako erresumatik Bisigodoen erresumara

409

1. urtetik aurrera, herri barbaro batzuek (sueboak, bandaloak eta alanoak) Pirinioak zeharkatu eta Hispanian sartu ziren. Sueboak eta bandalo asdingoak Galizian ezarri ziren; alanoak, Lusitanian eta Kartagoko zati batean, eta bandalo silingoak, aldiz, Betikan.

Bisigodoen iritsiera

411

kristo ondoren

Egiptoko inbaditzaileileak

1501

K.a. XVI. mendearen erdialdean, Egiptoarrek inbaditzaileak botatzea lortu zuten, eta inperioa berrezarri egin zuten.

Sumertarrak eta Akadiarrak

8000

Duela 8.000 urte inguru, giza taldeak ibaien ertzetako lurrak lantzen hasi ziren.

Ekain aitzuloa

14,000

Duela 14000 urte daudela pinturak Ekain haitzuloan, eta nabarbantzen da animali-mota asko daudela.