-
43,000 BCE
Paleolitoa
Axlorreko harria -
37,000 BCE
Paleolitoa
Altxerriko pinturak -
14,000 BCE
Paleolitoa
Santimamiñe eta Ekaingo pinturak -
6000 BCE
TIGRIS eta Eufrates ibaiak
Tigris eta Eúfrates ibaiak dauden Ekialde Hurbileko herrialde batean gizateriaren lehen kultura garatzen hasi zen. -
5500 BCE
Neolitoa
Neolitoa hazi zen k.a 8.000 urtean, eta k.a 5500 urtean egon ziren lehen herrixka eta amaitu zen k.a 5000 urtean. -
5000 BCE
Nilo ibaia
Afrikako lautadetatik zetorren giza taldeak Nilo Bailaran lurra lantzen eta abereak hezten hasi zen. -
5000 BCE
Afrikako erdialdeko lautadetik
K.a. 5000. urte inguruan, Afrikako Erdialdeko lautadetatik zetorren giza talde bat Nilo bailaran lurra lantzen eta abereak hezten hasi zen eta herri txikiak eraikitzen hasi ziren. -
3400 BCE
Metal aroa
Metal aro ahasi zen k.a 5000. urtean eta k.a 3400. urtean Dolmenak hasi ziren eraikitzen. -
3300 BCE
Erlijio
Apaizak jainkoak gurtzeaz arduratzen ziren eta herriarentzako babesa eta laguntza eskatzen zieten. Jai erlijiosoak antolatzen zituzten; nekazariek egindako eskaintzak bildu eta administratzeaz ere arduratzen ziren. -
3100 BCE
Nermer Erregea
Menes edo Nermer erregeak K.a. 3100 urte inguruan iparraldea konkistatu eta bereganatu zuen arte. -
3100 BCE
Erresumak sortu zirenean
Bi erresuma sortu ziren orduan, Egipto Garaia, hegoaldean, eta Egipto Beherea, iparraldean, eta etengabe borrokan ibili ziren, hegoaldeko Menes edo Nermer erregeak K.a. 3100. urte inguruan iparraldea konkistatu eta bereganatu zuen arte. -
3000 BCE
Minostar Kultura
Minostar kultura orain dela 5000 urte sortu zela.K.a. 3000. urte inguruan, Kretako biztanleek kobrea erabiltzen hasi ziren, eta itsasontziak eraikitzen zituzten. -
2380 BCE
Politikaren eboluzioa
Mesopotamiako zibilizazioaren hasierako garaietan, hiri-estatuak landu gabeko lurrez bereizita zeuden eta beren artean ez zegoen arazorik. Etsai bakarrak beren herriak arpilatu nahi zituzten herri nomadak ziren. -
2370 BCE
Akad Herria
Kristo aurreko 2.370 urte inguruan, Akad herriko Sargon erregeak inguruko herriak konkistatu eta batu zituen, eta Mesopotamian lehenengo inperioa hedatu zuen. -
2120 BCE
Zigurata
Ur dinastia sortu zuen, eta garai horretan lehenengo zigurata eraiki zuen. -
2100 BCE
Moriko gobernua
Eskulturan, errege-erreginei, jainkoei, goi-mailako funtzionarioei eta horrelakoei, hau da, boterearen eta fedearen ordezkariei, estatuak egin zitzaizkien. -
2000 BCE
Kretatzarrek eta Minostarrek hartu zuten Minoz erregea
K.a. 2000. urte inguruan, kretatzarrek edo minostarrek, Zeus jainkoaren semearen kondairaren arabera, Minos erregearen omenez hartu zuten izena, indar handia izan zuten uharteetan eta Egeo itsasoaren kostaldean, eta Egiptoko beste lurralde batzuekin harremanak ezarri zituzten. Idazten bazekiten eta nekazaritza, abeltzaintza eta merkataritza zituzten bizibide. -
1799 BCE
Egiptoko Rossetta
Egiptoko Rosetta herritik hurbil, hiru alfabeto desberdin (hieroglifikoa, demotikoa eta grekoa) erabiliz garbatutako basaltozko harri bat aurkitzea -oinarrizkoa izan zen Egiptoko idazketa hieroglifikoa deszifratu ahal izateko. Rosettako harria (K.a. 196) Napoleonen armadaren soldaduek aurkitu zuten 1799an. -
1700 BCE
Indo Bailaren
Indo Bailaren zibilizazioa, gaur egungo Pakistanen garatu zen, eta k.a. 2500 eta 1700 urte inguruetan goieneko unea lortu zuen. Indo lautada emankorretan lortzen zituzten uztak izan ziren bere oparotasunaren oinarri. -
1700 BCE
Ediko imperioa
ezegonkortasuna nabarmena izan zen; ondoren, Erdiko Inperioa sortu zen (XI. dinastiatik XIII.era ). Garai hartan ureztatzeko lan handiak egin ziren. Hicso Asiako herriaren inbasioarekin batera, K.a. 1700 urte inguruan, bukatu zen garai hau. -
1200 BCE
Antzinako Grezian emakumeak ezin zuten Olinpiar Jokoetan parte hartu
Antzinako Grazian nola K.a 1200.urtea 146.urtera Emakumeek ezin zuten Olinpiar Jokoetan parte hartu eta estatu-hiri batzuetan ezin zuten ia lau urte kirola egiten. -
1200 BCE
Minoiko kultura
K.a. 1200. urtetik aurrera, gerrek, goseteek, gainpopulazioak, uzta txarrek eta beste hainbat arrazoik eraginda, krisialdi ugari izan zen, eta burdinazko armak erabiltzen zituzten iparralderagoko herriak, garai horiez baliatu ziren lurraldean indarrean sartzeko eta zibilizazio mizenikoa desagerrarazteko. -
500 BCE
Faraoiaren zerbitxuak
Faraoiaren zerbitzura funtzionario eta administratzaile ugarik lan egiten zuten eta horiek faraoiaren aginduak betetzen zituzten, bakoitzak zituen arduren arabera. -
500 BCE
Zeltak Iberriarak Baskoiak
Hasi zen k.a 500.urtean eta 400.urtean La hoya herrixkak hasi ziren garapenarekin. -
396 BCE
Zinizka lehenengo emakumezko txapeldun Olinpikoa
K.a 396.urtea Zinizka printzesa irabazi zuen Olinpiar Jokoa, eta ere, K.a 392.urtea.
Eta jolas olinpiar modernoan bilatzen ari ziren emakumeak garaileen koroa ipintzeko -
218 BCE
Erromatarre lehorreratzea Emporionen
-
218 BCE
Hispaniaren konkista lehen fasea
Mediterraneoko itsasertza -
209 BCE
Kartago novaren konkista
Urte horiek erromaren koskistan zeuden -
201 BCE
Hispaniaren konkista bigarren fasea
Ekialdeko goi-lautada eta iberiar sistema -
154 BCE
Hispaniaren konkista hirugarren fasea
arevakoen, bakzeoen eta lusitaniaren aurkakoak -
133 BCE
Numantzia
Justu Kristo lehen eta jaio -
29 BCE
Hispaniaren konkista Laugarren fasea
kantabriarrak, asturiarrak eta galaikoak garaitu -
19 BCE
Erromatarren konkista
Zel euskal erromataren mendea -
1 CE
Erromatar konkista K.o 1.urtean
Kristo jaio zenean ba zen Oiaorenssonen une gunea -
19
Iparraldeko herrien konkista
Justu kristoren jaiotzan -
235
K.o 14.urtean Garai horretan zehar, hainbat enperadore izan ziren
Goiz Inperio izenez ezagutzen dena. Garai horretan zehar, hainbat enperadore izan ziren, dinastietan sailkatuta. Erromak lurraldea hedatzen jarraitu zuen: Hispania, Britainia, Mediterraneoko ekialdeko lurraldeak etab. -
409
Tolosako erresumatik Bisigodoen erresumara
- urtetik aurrera, herri barbaro batzuek (sueboak, bandaloak eta alanoak) Pirinioak zeharkatu eta Hispanian sartu ziren. Sueboak eta bandalo asdingoak Galizian ezarri ziren; alanoak, Lusitanian eta Kartagoko zati batean, eta bandalo silingoak, aldiz, Betikan.
-
411
Bisigodoen iritsiera
kristo ondoren -
1501
Egiptoko inbaditzaileileak
K.a. XVI. mendearen erdialdean, Egiptoarrek inbaditzaileak botatzea lortu zuten, eta inperioa berrezarri egin zuten. -
Sumertarrak eta Akadiarrak
Duela 8.000 urte inguru, giza taldeak ibaien ertzetako lurrak lantzen hasi ziren. -
Ekain aitzuloa
Duela 14000 urte daudela pinturak Ekain haitzuloan, eta nabarbantzen da animali-mota asko daudela.