ANTZINAROA

Lehen kulturaren hasiera

6000 BCE

Mesopotamian gizateriaren lehen kultura garatzen hasi zen.
-Sumertarrak hegoaldean
-Akadiarrak iparraldean

Afikako lautada taldea

5000 BCE

Afrikako lautadetatik zetorren giza taldeak Nilo Bailaran lurra lantzen eta abereak hezten.

Idazkera Mesopotamian

3300 BCE

Kuneiformea zen

Idazkera Egipto

3150 BCE

Hieroglifikoa

Menes edo Nermer Erregea

3100 BCE

-Bi erresuma sortu ziren orduan:
Egipto Garaia, hegoaldean
Egipto Beherea, iparraldean
borrokan ibili ziren etengabe,
Menes erregeak, (Hegoaldekoa) K.a. 3100 urte inguruan iparraldea konkistatu eta bereganatu zuen arte.

Egipto

Period: 3100 BCE to 100 BCE

Egiptoko kulturaren iraupena

Minostar Kultura

3000 BCE

Minostar kultura orain dela 5000 bat urte sortu zen. K.a. 3000. urte inguruan, Kretako biztanleek kobrea erabiltzen hasi ziren, eta itsasontziak eraikitzen zituzten; horiekin, inguruko herriekin merkataritza-harremanak ezarri zituzten.

KRETARRAK

3000 BCE

kretako biztanleak kobrea erabiltzen hasi ziren.

Egiptoko Inperio zaharra

Period: 2686 BCE to 2181 BCE

Indo Bailaren zibilizazioa

2500 BCE

Indo Bailaren zibilizazioa, gaur egungo Pakistanen garatu zen, eta k.a. 2500 eta 1700 urte inguruetan goieneko unea lortu zuen.

Indo Baila

Period: 2500 BCE to 1700 BCE

Zibilizazioren iraupena

Sumer herrialdearen batuketa

2380 BCE

Lugalzagesik, Umma herriko printzeak Sumer herrialdea batzea lortu zuen.

Lehenengo inperioa(MESOPOTAMIAN)

2370 BCE

Sargon erregeak (Akadiarra) inguruko herriak konkistatu eta batu zituen
Mesopotamian lehenengo inperioa hedatu zuen.

Ur-Namuk III. Ur dinastia

2120 BCE

Hiri-estatu batzuetako agintariek gutiak botatzea lortu zuten. Ur-Namuk III. Ur dinastia sortu zuen.
lehenengo zigurata eraiki zuen.

Egiptoko Erdiko Inperioa

Period: 2050 BCE to 1750 BCE

Kretarrek eta minostarrek

2000 BCE

Kretatzarrek edo minostarrek, Zeus jainkoaren semearen kondairaren arabera, Minos erregearen omenez hartu zuten izena, indar handia izan zuten uharteetan eta Egeo itsasoaren kostaldean, eta Egiptoko beste lurralde batzuekin harremanak ezarri zituzten. Idazten bazekiten eta nekazaritza, abeltzaintza eta merkataritza zituzten bizibide.

Mizenastar kultura

2000 BCE

Duela 4.000 urte garatu zen lurralde kontinentalaren hegoaldean (Peloponeso), akeoak heldu eta batera. Izena Mizenas, bere herri nagusitik hartu du

MINOIKOEN LORATEA

2000 BCE

kretatzarrek edo minostarrek, Zeus jainkoaren semearen kondairaren arabera, Minos erregearen omenez hartu zuten izena, indar handia izan zuten uharteetan eta Egeo itsasoaren kostaldean, eta Egiptoko beste lurralde batzuekin harremanak ezarri zituzten.

Hammurabi kodea

1700 BCE

Mesopotamiarrek kodeetan biltzen zituzten legeak ezagunena Hammurabiren kodea da.
Hammurabi Babiloniako erregea izan zen.

Egiptoko Inperio Berria

Period: 1550 BCE to 1070 BCE

Hegemonia kulturala eta komertziala

1500 BCE

Mizenarrek, Kretak K.a. 1500 urte inguruan pairatu zuen suntsiketa orokorra aprobetxatu egin zuten, Mediterraneoan eta hiru mendetan zehar, hegemonia kultural eta komertziala inposatzeko.

Homero

1200 BCE

Beste batzuk, Homerok kontatu zituen bi poematan: Iliada (Ilion izenetik, hori baita Troia hiriaren beste izen bat), eta Odisea.

Borrokak eta gatazkak

1200 BCE

Gerrek eta barneko gatazkek eragindako krisiak horren gainbeheraren hasiera izan zen, eta joniar, eoliar eta doriarren finkapena erraztu zuen.

KRETAKO GERRA

1200 BCE

Herri horiek Kretaren kontra altxatu ziren eta, pixkanaka, kretatarrek garatutako merkataritza berenganatu zuten; uhartea indarrez hartzera ere iritsi ziren. Mizenestarrak Egeo itsasoan zehar zabaldu ziren salerosketak egiteko, Zipreko uhartean ezarri ziren eta Itsaso Beltzean sartu ziren. Orduan, Egeo itsasoaren Asiako kostaldean zegoen eta lurralde hura menpean zuen hiri batekin, Troia hiriarekin, hainbat gatazka izan zituzten. K.a. 1200. urte inguruan, setiatu eta suntsitu egin zuten.

mizenestar zibilizazioa

1200 BCE

K.a. 1200. urtetik aurrera, gerrek, goseteak, gainpopulazioak, uzta txarrak eta beste hainbat arrazoik eraginda, krisialdi ugari izan ziren, eta burdinazko armak erabiltzen zituzten iparralderagoko herriak, garai horiez baliatu ziren lurraldean indarrean zibilizazio mizenikoa desagerrarazteko.

Mizenastarren desagerpena

1199 BCE

K.a. 1200. urtetik aurrera, gerrek, goseteek, gainpopulazioak, uzta txarrek eta beste hainbat arrazoik eraginda, krisialdi ugari izan zen, eta burdinazko armak erabiltzen zituzten iparralderagoko herriak, garai horiez baliatu ziren lurraldean indarrean sartzeko eta zibilizazio mizenikoa desagerrarazteko.

Garaia Arkaikoaren Hasiera

900 BCE

Herri batez eta zenbait herrixka, zelai eta basoz osatutako estatu txikiak sortzen hasi ziren, K.a 900 aurrera. Polis izena

ipini zitzaien.

Atenas

508 BCE

Emakumeak etxeko gauzen ardurarekin geratzen ziren.
Dibortzioa eta prostituzioa legala zen. Gizonak ziren gehien eskubideak zutenak eta gizonak ziren emakumeen defendatzaileak. Gobernu mota asko zuten,Aristokrazia, timokrazia, aristokrazia, demokrazia…
Emakume garratzitsuak zeuden adibidez, Aspazia.

Garai Klasikoa

500 BCE

Asia Txikian, gaur egungo Turkian, kokatuta zeuden polis helenikoak Persiarren atzean zeuden denbora guztian. Horietako batzuk altxatu egin ziren, eta laguntza eskatu zieten gainerako polisei, baita Atenasek eta beste polis batzuek erantzun ere. Hori izan zen, Mediar gerren hasiera.

Greziak Egipto konkistatu

332 BCE

Alexandro Handia hil eta gero, Ptolomeok dinastia bat fundatu zuen, erromatarrek bere inperioko probintzia bihurtu arte, 300 urtez gobernatuko zuena.

Garai helenistikoa

323 BCE

Alejandro Magnoren heriotzarekin hasi zen garai helenistikoa.

Erromatarren lehenengo konkista

272 BCE

Erromak italiar penintsula guztia konkistatzea lortu zuen.

kartago gerrak

264 BCE

K.a 264. urtean, Kartagoren kontrako Gerra Punikoak hasi ziren.

Inperioaren goreneko unea

235 BCE

Inperioaren goreneko unea K.o. 14. urtetik K.o. 235. urtera izan zen, Goiz Inperio izenez ezagutzen dena. Garai horretan zehar, hainbat enperadore izan ziren, dinastietan sailkatuta. Erromak lurraldea hedatzen jarraitu zuen: Hispania, Britainia, Mediterraneoko ekialdeko lurraldeak etab.

Rosettako harria

196 BCE

Egiptoko idazketa hieroglifikoa deszifratu ahal izateko. Rosettako harria
Napoleonen armadaren soldaduek aurkitu zuten 1799an.

ERROMATARREN KONKISTA EUSKADIN

179 BCE

Erromatarrak hegoaldetik sartu ziren euskal lurraldean erresistentzia handirik topatu gabe. Herri batzuetan, ez zen beligerantziarik egon eta beste batzuk, baskoiak, erromatarren armada osagarrien parte izan ziren. K.a. 179. Beobriga (Puente Larra), Vindeleia (Santa Maria Rivarredonda), Birovesca (Briviesca), etab.

NERON ENPERADOREA

64

Neron enperandorearen garaitik, kristauak preso hartu eta torturatu egiten zituzten.

BIGARREN GERRA PUNIKOA

218

Bigarren Gerra Punikoan, Kartagotarrak, Anibalen agintepean, Iberiar penintsulan sartu ziren eta Italiaraino heldu nahi izan zuten, Pirinioak eta Alpeak zeharkatuz. Kartagotarren armadaren hornidura-bideak eteteko, erromatarrek bi armada bidali zituzten Ampuriasera (Girona), K.a. 218. urtean. Hamabi urtez borrokatu ostean, erromatar armadak Mediterraneoko kostaldean nagusi izatea lortu zuen.

KONSTANTINO ENPERADOREA

313

Konstantino enperadorea tolerantzia erlijiosoa aldarrikatu zuen.Teodosia enperadorearekin batera, kristautasuna Inperio osoko erlijio ofizial bihurtu zen.

Tolosako erresumatik bisigodoen erresumara

409

1. urtetik aurrera, herri barbaro batzuek (sueboak, bandaloak eta alanoak) Pirinioak zeharkatu eta Hispanian sartu ziren. Sueboak eta bandalo asdingoak Galizian ezarri ziren; alanoak, Lusitanian eta Kartagoko zati batean, eta bandalo silingoak, aldiz, Betikan.

ERROMAKO ITUNA

418

Garai horretan, bisigodoek, Ataulforen gidaritzapean, Galiaren hegoaldean ziren. Urte batzuk geroago, 418.urtean, erromako ituna sinatu zuten.

ERROMATAR INPERIOAREN ERORIALDIA

476

Erromatar inperioa bi zatitan banandu zen gainbehera zuelako, baina geroago ez zen hobetu. Beste herriek inbaditzen eta ahultzen joan zuten azkenean bere botereak eta zeukaten menperatzea galdu zuten.

BISIGODOEK GALDU VOLULLEN

507

Sinatu zuten itun horretan ezarritakoa bete ondoren, galiar lurraldean, bisigodoek frankoei eta horien errege Klovisi egin zieten aurre. Volullen galdu eta gero, bisigodoek hasierako kokalekua utzi eta penintsulan sartu ziren, behin betiko. Bertan, erresuma berri bat sortu zuten, hiriburua Toledon zuena.

LEOGIVILDOREN ERREGEALDIA

Period: 568 to 586

RODRIGO ERREGEA

711

Arabiarren inbasioak Iberiar Penintsulako Erresuma Bisigodoaren 200 urteko historiari amaiera eman zion. Azken erregea, Rodrigo, Guadaleteko guduan hil zen, 711. urtean.

RODRIGOREN HERIOTZA

711

Arabiarren inbasioak Iberiar Penintsulako Erresuma Bisigodoaren 200 urteko historiari amaiera eman zion. Azken erregea, Rodrigo, Guadaleteko guduan hil zen.

AKROPOLIAREN IKUSPEGIA

1831

Akropoliak greziako polisetako zona altuenean zeuden jauregi modukoak ziren.