Ιστορία της Χαλκίδας

Οι πρώτοι άνθρωποι έρχονται στην ευρύτερη περιοχή της Χαλκίδας

110,000 BCE

Διάφορα εργαλεία από την παλαιολιθική εποχή ανακαλύφθηκαν μετά από επιφανειακές έρευνες στην Αρτάκη και τη Μάνικα, βόρεια της Χαλκίδας. Οι πληροφορίες που έχουμε για την παλαιολιθική εποχή παραμένουν ελάχιστες.

Μικροί μόνιμοι οικισμοί αναπτύσσονται κατά μήκος τ των ακτών της Χαλκίδας

8000 BCE

Κατά τη νεολιθική εποχή εγκαταλείπεται η νομαδική ζωή και υιοθετείται η γεωργική. Έτσι, μικροί μόνιμοι οικισμοί αναπτύσσονται κατά μήκος των ακτών της χερσονήσου της Χαλκίδας. Επιφανειακές έρευνες επιβεβαιώνουν την κατοίκηση κατά την Αρχαιότερη Νεολιθική (6.500 – 5.800 π.Χ.) στους πρόποδες του Βαθροβουνίου, στην Καλογρίτσα, στην περιοχή Ταψή Βρύση, και τον Άγιο Στέφανο.

Δημιουργείται ο πορθμός του Ευρίπου.

3000 BCE

Γύρω στο 3.000 π.Χ. ενώνεται ο βόρειος με το νότιο Ευβοϊκό κόλπο και η Εύβοια μετατρέπεται οριστικά σε νησί.

Ακμάζει η προϊστορική Χαλκίδα, η Μάνικα

3000 BCE

Οι Ευβοϊκοί κόλποι αποκτούν πλέον πρωταγωνιστικό ρόλο στη διακίνηση προϊόντων, καθώς προσφέρουν στους ναυτικούς πλεύση χωρίς τους κινδύνους της ανοιχτής θάλασσας του Αιγαίου. Οικιστικός πρωταγωνιστής ολόκληρης της 3η χιλιετίας π.Χ. είναι η προϊστορική Χαλκίδα, η Μάνικα δηλαδή (ευρύτερη περιοχή σημερινής έξω Παναγίτσας), καθώς αποτελεί την μεγαλύτερη οργανωμένη πόλη όχι μόνο της περιοχής αλλά και της Ευρώπης ολόκληρης

Παρακμή και μείωση του πληθυσμού

2000 BCE

Κατά τη Μέση εποχή του χαλκού παρατηρείται μείωση του πληθυσμού, όπως και στην ηπειρωτική Ελλάδα. Στην περιοχή της Χαλκίδας, η Μάνικα εξακολουθεί να κατοικείται, ενώ μικρότεροι οικισμοί αναπτύσσονται στην Αγία Ελεούσα, το Πέι Δοκού, το Αφράτι, την Κακή Κεφαλή και το λόφο του Μπαταριά.

Πρόσφυγες από τη Σμύρνη καταφθάνουν στη Χαλκίδα.

1922 BCE

Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922, έφτασαν στην Εύβοια περίπου 5.000 πρόσφυγες, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν σε πρόχειρα καταλύματα στη Χαλκίδα, δημιουργώντας νέες συνοικίες όπως η Καναπίτσα και η Νεάπολη. Ακολούθησαν κι άλλοι 4.000 πρόσφυγες ως το 1924, με νέους οικισμούς να ιδρύονται και εκτός πόλης, όπως η Νέα Λάμψακος.

Η Χαλκίδα συμμετέχει στον Τρωικό πόλεμο

1194 BCE

Στα μέσα της 2ης χιλιετίας π.Χ. αναπτύσσονται στην Εύβοια ισχυρές πόλεις. Καμιά όμως για την ώρα δεν μπορεί να ταυτιστεί ως έδρα του ισχυρότερου βασιλιά στο νησί. Λίγα είναι τα στοιχεία που έχουμε για την οικιστική κατάσταση στη χερσόνησο της Χαλκίδας. Ενδείξεις κατοίκησης έχουμε στην Καλογρίτσα, στην περιοχή του Αγίου Στεφάνου, στην Κακή Κεφαλή, στη Μάνικα, στην περιοχή Βροντού και στο Πέι Δοκού.

Η γέννηση της πόλης – κράτους της Χαλκίδας.

1100 BCE

Από τον 11ο ως τον 9ο αι. π.Χ. πραγματοποιείται ο Α΄ Αποικισμός. Η Χαλκίδα εκείνη την εποχή αποτελείται από διάσπαρτους οικισμούς σε χαμηλούς λόφους. Τον 9ο αιώνα γνωρίζει πολιτιστική άνθηση και αναφέρεται από τον Όμηρο. Μετά τον θάνατο του βασιλιά Αμφιδάμαντα, την εξουσία αναλαμβάνουν οι Ιπποβότες, μια αριστοκρατική τάξη πλουσίων. Στον 8ο αιώνα οι οικισμοί ενώνονται και σχηματίζουν την πόλη-κράτος της Χαλκίδας, πιθανότατα στην περιοχή βόρεια του Αγίου Στεφάνου.

Ιδρύεται η πρώτη αποικία της Χαλκίδας στη Δύση, η Πιθηκούσα.

770 BCE

Οι πληροφορίες για τη Χαλκίδα του 8ου αι. π.Χ. είναι λίγες, αλλά η οικονομική και στρατιωτική της ισχύς φαίνεται από τον πρωταγωνιστικό της ρόλο στον Β΄ Αποικισμό. Το πολίτευμα αλλάζει από αριστοκρατία σε ολιγαρχία και τελικά σε τυραννία (6ος αι. π.Χ.), με αποτέλεσμα τον εκτοπισμό πολιτικών αντιπάλων. Η πρώτη αποικία ήταν η Πιθηκούσα (770 π.Χ.), ενώ ακολούθησαν πολλές ακόμη στη Μεσόγειο, κυρίως σε Κάτω Ιταλία, Σικελία και Βόρεια Ελλάδα.

Οι «Ληλάντιοι» πόλεµοι.

710 BCE

Οι Ληλάντιοι πόλεμοι ήταν η πρώτη σύγκρουση μεταξύ ελληνικών πόλεων, της Χαλκίδας και της Ερέτριας, για τον έλεγχο του Ληλάντιου πεδίου. Διήρκεσαν περίπου 60 χρόνια και απέκτησαν πανελλήνιες διαστάσεις, καθώς συμμάχησαν και άλλες πόλεις. Οι μάχες γίνονταν σώμα με σώμα, χωρίς τη χρήση τηλεβόλων όπλων. Σκοτώθηκαν σημαντικά πρόσωπα, όπως ο Κλεόμαχος και ο βασιλιάς Αμφιδάμας. Παρά τη νίκη της Χαλκίδας, ακολούθησε παρακμή, ενώ η Ερέτρια συνέχισε να ακμάζει.

Η εποχή των αριστοκρατών

700 BCE

Για τη Χαλκίδα των αρχαϊκών χρόνων τα στοιχεία που έχουμε είναι πενιχρά. Τον 7ο αιώνα π.Χ. η πόλη αναπτύσσει σχέσεις με τις Κυκλάδες και το Ανατολικό Αιγαίο. Τον 6ο αιώνα π.Χ. οι γνώσεις μας είναι σαφώς περισσότερες: Η Χαλκίδα εκείνη την περίοδο δημιουργεί ισχυρές επαφές με την ηπειρωτική Ελλάδα, κυρίως με την Αττική και τη Βοιωτία και ευημερεί οικονομικά.

Η Χαλκίδα κόβει το πρώτο της νόμισμα, τον Χαλκιδικό στατήρα.

530 BCE

Στα 530–520 π.Χ. κόβονται τα πρώτα νομίσματα της Χαλκίδας, με αετό και τον Χαλκιδικό τροχό. Ο αετός, σύμβολο του Δία, δείχνει τη σημασία της λατρείας του στην πόλη, πιθανόν ως πολιούχου θεού. Σε ορισμένα νομίσματα εμφανίζονται και τα γράμματα ΨΑΛ, συντομογραφία της πόλης.

Η Χαλκίδα καταλαμβάνεται από τους Αθηναίους.

506 BCE

Προς τα τέλη του 6ου αι. π.Χ. οι Χαλκιδαίοι, αποδυναμωμένοι από το μακροχρόνιο Ληλάντιο πόλεμο, συμμαχούν με τους Βοιωτούς κατά των Αθηναίων. Σε μάχη που έγινε κοντά στον Εύριπο η Αθήνα νικάει και πολλοί Χαλκιδαίοι αιχμαλωτίζονται. Η Χαλκίδα καταλαμβάνεται το 506 π.X. και ακολουθεί η εγκατάσταση 4.000 Αθηναίων κληρούχων στην ευρύτερη περιοχή.

Η Χαλκίδα συμμετέχει στους περσικούς πολέμους.

480 BCE

Οι Ευβοϊκές πόλεις συμμετέχουν στο Δεύτερο Περσικό πόλεμο (480 – 479 π.Χ.) στο πλευρό των Ελλήνων. Η Χαλκίδα επανδρώνει είκοσι Αθηναϊκές τριήρεις στις ναυμαχίες του Αρτεμισίου (Αύγουστος – Σεπτέμβριος 480 π.Χ.) και της Σαλαμίνας (22 Σεπτεμβρίου 480 π.Χ.), ενώ λαμβάνει μέρος και στη μάχη των Πλαταιών (479 π.Χ.). Το όνομα της πόλης αναγράφεται στο χάλκινο τρίποδα που αφιερώνεται στον ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς, μετά την ήττα των Περσών.

Η Χαλκίδα στην Α’ Αθηναϊκή Συμμαχία.

478 BCE

Μετά τους Περσικούς πολέμους, οι ελληνικές πόλεις αναζητούν συμμαχίες και το 478–477 π.Χ. ιδρύεται η Α’ Αθηναϊκή Συμμαχία, με συμμετοχή και των Ευβοϊκών πόλεων. Μετά τη μάχη της Κορώνειας (447 π.Χ.) και την ήττα των Αθηναίων, η Εύβοια αποστατεί. Ο Περικλής επεμβαίνει, οι πόλεις συνθηκολογούν, και εξορίζονται οι Χαλκιδαίοι ολιγαρχικοί, ενώ Αθηναίοι κληρούχοι εγκαθίστανται στο Ληλάντιο πεδίο.

Η Χαλκίδα απελευθερώνεται πρόσκαιρα από την Αθηναϊκή ηγεμονία.

413 BCE

Στον Πελοποννησιακό Πόλεμο, η Χαλκίδα γίνεται βάση των Αθηναίων, ενώ οι Ευβοϊκές πόλεις συμμετέχουν στη Σικελική Εκστρατεία. Μετά την αθηναϊκή ήττα, οι πόλεις εξεγείρονται και, το 411 π.Χ., μετά τη μάχη της Ερέτριας, αποκτούν ανεξαρτησία και ιδρύουν το Κοινό των Ευβοέων.

Ο Εύριπος γεφυρώνεται για πρώτη φορά.

410 BCE

Οι πληροφορίες για τη Χαλκίδα στα τέλη του 6ου και 5ου αιώνα π.Χ. είναι λίγες. Η πόλη εκτείνεται γύρω από την Καλογρίτσα και διαθέτει Βουλή και Εκκλησία του Δήμου, με εντάσεις μεταξύ δημοκρατικών και ολιγαρχικών. Το 410 π.Χ. οχυρώνεται ο Εύριπος για να αντιμετωπιστεί πιθανή αθηναϊκή επίθεση, ενώ ενδείξεις οχύρωσης υπάρχουν και στον λόφο του σημερινού κάστρου του Καράμπαμπα.

Οι συντηρητικοί της Χαλκίδας παίρνουν την εξουσία, υπό την προστασία Σπαρτιατικής φρουράς στην πόλη.

377 BCE

Σύμφωνα με την Ανταλκίδειο συνθήκη (387 π.Χ.) που επέβαλε η Σπάρτη με τη λήξη του Βοιωτικού (ή Κορινθιακού) πολέμου, οι ελληνικές πόλεις απέκτησαν μια επίπλαστη αυτονομία. Στη Χαλκίδα ανέλαβε την εξουσία η συντηρητική μερίδα της πόλης, υπό την προστασία Σπαρτιατικής φρουράς, στα 377

Οι Ρωμαίοι εγκαθιστούν για πρώτη φορά φρουρά στη Χαλκίδα.

197 BCE

Η ήττα του Φιλίππου Ε’ από τις Ρωμαϊκές λεγεώνες στη μάχη των Κυνός Κεφαλών (197 π.Χ.) επιβάλει την αλλαγή της κυριαρχικής σκυτάλης στην Εύβοια, με αποτέλεσμα την εγκατάσταση ρωμαϊκής φρουράς στη Χαλκίδα.

Πρώτη αναφορά της Χαλκίδας ως «Εύριπος».

867

Τον 9ο αιώνα, η Χαλκίδα αρχίζει να ονομάζεται «Εύριπος». Η πρώτη γραπτή αναφορά στο βυζαντινό Εύριπο ως έδρα επισκόπου είναι το 867. Την ίδια περίοδο, η πόλη αναπτύσσεται σε ναυτική και εμπορική βάση, προσελκύοντας νέους πληθυσμούς. Ανήκει στο Θέμα της Ελλάδος, με σημαντικό στρατιωτικό και εμπορικό λιμάνι, όπου ελλιμενίζεται ο βυζαντινός στόλος.

Φράγκοι και Ενετοί καταλαµβάνουν την Εύβοια – αρχή λατινοκρατούμενης περιόδου της Χαλκίδας. Η πόλη μετονομάζεται σε Νεγροπόντε (Negroponte).

1204

Με την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204, οι σταυροφόροι καταλαμβάνουν την Εύβοια. Ο Φλαμανδός Ζακ Ντ΄ Αβέσνες αναλαμβάνει την εξουσία, αλλά πεθαίνει το 1208. Η Εύβοια περνά στον μαρκήσιο Βονιφάτιο και χωρίζεται σε τρία φέουδα, που παραχωρούνται σε Λομβαρδούς φεουδάρχες. Η πρωτεύουσα, ο Εύριπος, μετονομάζεται σε Νεγροπόντε και γίνεται κοινό διοικητικό κέντρο των τριάρχων.

Χτίσιμο του κάστρου στο λόφο Καράμπαμπα.

1686

Το 1686 η Οθωμανική διοίκηση της πόλης αποφασίζει να οχυρώσει τον απέναντι του κάστρου λόφο, αναθέτοντας το έργο στον ενετό εξωμότη Τζιρόλαμο Γκάλοπο, πού είχε καταφύγει στους Τούρκους, μετατρέποντας έτσι το Εγριμπόζ σε απόρθητη πόλη.

Έναρξη επανάστασης στην Εύβοια.

May 8, 1821

Στις 8-5-1821 ξεσπά η Ελληνική Επανάσταση στο Ξηροχώρι (Ιστιαία) της βόρειας Εύβοιας. Καθ’ όλη τη διάρκεια της το Εγριμπόζ δεν απειλείται σοβαρά, καθώς οι ισχυρές οθωμανικές δυνάμεις που βρίσκονται εντός των τειχών του απομακρύνουν έγκαιρα κάθε πιθανό κίνδυνο.

Απελευθέρωση του Εγριμπόζ. Η πόλη ονομάζεται ξανά Χαλκίδα.

Apr 7, 1833

Μετά την αποτυχία της Επανάστασης και διπλωματικές περιπέτειες, ο Χατζή Ισμαήλ μπέης παραδίδει τα κλειδιά του Εγριμπόζ στον Ιάκωβο Ρίζο Νερουλό, σηματοδοτώντας την προσάρτηση της Εύβοιας στο νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος. Η πόλη επανέρχεται στην ονομασία Χαλκίδα.

Γεννιέται ο Δήμος Χαλκιδέων.

Dec 27, 1833

Στις 27-12-1833 , εκδόθηκε από την αντιβασιλεία ο νόμος «περί συστάσεως των δήμων» ο οποίος χώριζε την επικράτεια σε δήμους ανά πληθυσμό. Ο Δήμος Χαλκιδέων, της Διοίκησης Εύβοιας του Νομού Εύβοιας, ανήκε στην Β’ τάξη, καθώς τότε μετρούσε μόλις 7.174 κατοίκους

Ξεκινά τη δημαρχιακή του θητεία ο πρώτος διορισμένος δήμαρχος Χαλκιδέων, ο Αντώνιος Νίκας.

Oct 23, 1835

Ο πρώτος διοικητής της Εύβοιας, Γεώργιος Ψύλλας, επέτρεψε τη συμμετοχή παροίκων στις εκλογές λόγω του αναλφαβητισμού των ντόπιων. Απαιτούνταν όμως οι δήμαρχοι να γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση, γι’ αυτό πιθανόν διορίστηκε δήμαρχος ο μορφωμένος Υδραίος Αντώνης Νίκας, που υπηρέτησε ως το 1837.

Ο Γεώργιος Αποστολίδης γίνεται ο πρώτος ντόπιος δήμαρχος Χαλκιδέων.

Aug 12, 1838

Ο Χαλκιδαίος Γεώργιος Αποστολίδης γίνεται πρώτος διορισμένος ντόπιος δήμαρχος της πόλης. Παρέμεινε στη δημαρχιακή καρέκλα ως τη 1-3-1842. Επί ημερών του, το 1840, συντάχθηκε και εγκρίθηκε το πρώτο πολεοδομικό σχέδιο της Χαλκίδας

Εγκαίνια Οθωνικών γεφυρώσεων του Ευρίπου.

Jan 6, 1858

Στις 6-1-1858 εγκαινιάζονται από το Βασιλιά Όθωνα οι νέες γεφυρώσεις του Ευρίπου, που αντικαθιστούν της πεπαλαιωμένες Οθωμανικές. Ο κύριος πλεύσιμος πορθμός (καθώς τότε εξακολουθούσε να υφίσταται και ο αβαθής, δίπλα στη βοιωτική ακτή) διευρύνεται από τα 10 μέτρα στα 20 και εκβαθύνεται από τα δύο μέτρα στα έξι.

Ξεκινά το γκρέµισµα των τειχών της µεσαιωνικής Χαλκίδας.

1890

Το Μάρτιο του 1890 ξεκίνησε η εγκληματική –καθότι ανώφελη- κατεδάφιση του Κάστρου του Ευρίπου, σηματοδοτώντας την έναρξη καταστροφής των μεσαιωνικών τειχών της πόλης. Σύσσωμο το δημοτικό συμβούλιο εξέδωσε ευχαριστήριο ψήφισμα προς τον Πρωθυπουργό Χ. Τρικούπη για κάτι που περίμεναν οι Χαλκιδαίοι από τις πρώτες μέρες της απελευθέρωσης της πόλης. Το έργο ολοκληρώθηκε στα 1907.

Εγκαινιάζεται η νέα «Ιταλική» γέφυρα της Χαλκίδας.

Apr 17, 1896

Στις 17 Απριλίου 1896, μετά από έξι χρόνια χωρίς γέφυρα λόγω των εργασιών στον πορθμό, η Χαλκίδα εγκαινιάζει τη νέα «Ιταλική» της γέφυρα. Ο πορθμός αποκτά πλέον σχεδόν την εικόνα που έχει και σήμερα, καθώς διαπλατύνθηκε από τα 20 στα 40 μέτρα και εκβαθύνθηκε από τα έξι στα οκτώ μέτρα.

Οι Χαλκιδαίοι βλέπουν για πρώτη φορά κινηματογράφο.

Apr 29, 1900

Την είδηση φιλοξενεί η εφημερίδα «Εύριπος»: «Απόλαυσε η κοινωνία μας το θαυμάσιο κινηματογράφο του Ψυχούλη, ένα από τα θαύματα του αιώνα μας. Πέρασε, επιστρέφοντας στην Αθήνα και έμεινε στην πόλη μας, δίνοντας ορισμένες παραστάσεις. Το πρόγραμμα εκλεκτό και πλούσιο. Στις πανοραμικές εικόνες, η θαυμάσια εφεύρεση, δίνει κίνηση και ζωή».

Γίνονται τα εγκαίνια της ηλεκτρικής εταιρείας.

Nov 4, 1901

Στις 16 Οκτώβρη 1900, γίνονται τα εγκαίνια της ηλεκτρικής εταιρείας, που βρισκόταν εκεί όπου σήμερα η πλατεία πίσω από τα δικαστήρια, στην αρχή της οδού Αβάντων. Στη συνέχεια, μπήκαν τα ηλεκτροφόρα σύρματα και οι λαμπτήρες σε στύλους που τοποθετήθηκαν κατά μήκος της παραλίας και στις 4 Νοέμβρη 1901 έγιναν τα εγκαίνια του ηλεκτροφωτισμού στην πόλη, παρουσία όλων των αρχών.

Εγκαίνια του Σιδηροδρομικού Σταθμού Χαλκίδας.

Mar 8, 1904

Στις 8-3-1904 έγιναν με λαμπρότητα τα εγκαίνια του σιδηροδρομικού σταθμού. Παρών ήταν ο Βασιλιάς Γεώργιος Α΄ και η βασιλική οικογένεια. Η λειτουργία του έθεσε σε νέα αναπτυξιακή τροχιά τη Χαλκίδα.

Οι Γερμανοί μπαίνουν στη Χαλκίδα.

Apr 25, 1941

Στις 6 Απριλίου 1941 οι Γερμανοί κήρυξαν πόλεμο στην Ελλάδα και βομβάρδισαν τη Χαλκίδα, με μεγάλες καταστροφές στη Νεάπολη και σε δημόσια κτίρια. Στις 25 Απριλίου εισήλθαν στην πόλη. Η γέφυρα του Ευρίπου δεν ανατινάχτηκε χάρη στην παρέμβαση του μητροπολίτη Γρηγορίου. Την 1η Οκτωβρίου, τη διοίκηση της Εύβοιας ανέλαβαν οι Ιταλοί.

Η Χαλκίδα απελευθερώνεται από τους Ναζί.

Oct 15, 1944

Στις 15 Οκτώβρη 1944, οι Γερμανοί αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη Χαλκίδα και στις 20 του ίδιου μήνα η πόλη απελευθερώνεται από τον ΕΛΑΣ.

Η συρταρωτή («παλιά») γέφυρα της Χαλκίδας μπαίνει σε λειτουργία.

1962

Η αμέσως μετά τον πόλεμο αλματώδης αύξηση των αυτοκινήτων οδήγησε στην ανάγκη απόφασης για κατασκευή νέας γέφυρας στον Εύριπο. Τα έργα στον πορθμό ξεκίνησαν το 1961 και συνεχίστηκαν και το 1962. Η κατασκευή της νέας γέφυρας είχε ολοκληρωθεί το Σεπτέμβριο του 1962 και χωρίς εγκαίνια παραδόθηκε στην κυκλοφορία.

Υπογράφτηκε η καταδίκη της νεοκλασσικής Χαλκίδας.

May 14, 1968

Στις 14-5-1968 υπεγράφη διάταγμα από τον τότε «αντιβασιλέα» Γεώργιο Ζωϊτάκη με το οποίο αυξήθηκαν ο συντελεστής δόμησης και το επιτρεπόμενο ύψος των οικοδομών σε περιοχές της Χαλκίδας με αυξημένη εμπορικότητα. Με το διάταγμα αυτό, προδιαγράφηκε η τύχη των περισσότερων νεοκλασικών κτιρίων της Χαλκίδας, που έδωσαν τη θέση τους στις σημερινές πολυκατοικίες της πόλης.

Εγκαινιάζεται η νέα «υψηλή» γέφυρα Γεωργίου Παπανικολάου.

Jul 9, 1993

Τα εγκαίνια τέλεσε ο τότε Πρωθυπουργός της Ελλάδας Κωνσταντίνος Μητσοτάκης. Η γέφυρα αποτελεί σήμερα ένα από τα πιο όμορφα τοπόσημα της πόλης.