Aurkikuntza zientifikoak histoarian zehar

Anestesia

1275 BCE

Ramon Llull, Anestesia pertzepzioa blokeatzeko teknika da, mina kentzea barne, eta kirurgia-ebakuntzak egin baino lehen erabiltzen da.
Gure esperientzian oinarrituta: minak ekiditzeko

Heliozentrismoa

1543

Koperniko, turra eta eguzki-sisteman dauden planeta guztiak eguzkiaren inguruak biraka dabiltza.
Gure esperientzian oinarrituta: eguzki- sistema hobeto ulertzeko

Grabitatea

1687

Isaac Newton. Objektuen arrean sortzen den inder bat da.
Gure esperientzian oinarrituta: pisua duten objektu zein bestelakoak zergatik beti lurrean bukatzen duten ulertzeko balio izan digu.

Oxigenoa

1770

Joseph Priestley. Elementu kimikoa bat da.
Gure esperientzian oinarrituta: arnasteko balio digu.

Elektrizitatearen sorrera

1807

Karga elektrikoaren fluxuak sortzen dituen fenomeno fisikoen multzoari deritze.
Gure esperientzian oinarrituta: gauean argia izateko, hozkailua martxan jarri ahal izateko... bizitza errazteko.

Teoria atomikoa

1808

John Dalton. Kimika eta fisikan, materiaren izaeraren teoria zientifiko bat da, zeinak materia atomo izeneko unitate txikiz osatuta dagoela dioen.
Gure esperientzian oinarrituta: ura zerez osatuta dagoen jakiteko, esaterako.

Auto elektrikoa

1828

Anyos Jedik. Motor electrizo batek higiarazten duen auto mota, bateri elektrik batek elikatu.
Gure esperientzian oinarrituta: kutsaduraren inguruan kontzientzia izateko.

Nukleo zelularra

1831

Robert Brown. Zelula eukariotoetan gaineztadura mintzakaraz inguraturiko organulua.
Gure esperientzian oinarrituta: geure buruaren osaketaren parte garrantzitsu bat ulertzeko.

X izpiak

1845

Willhem Conrad. Erradizio ikusezina, gorputz opakoak zeharkatu eta argazkietako filmak inprimatu dezakena.
Gure esperientzian oinarrituta: adibidez, ikusteko zein hezur hautsi dugun.

Hautespen naturala

1860

Charles Darwin. Prozesu evolutibo bat da, zeinetan Darwinen arabera ingurumenera hobekien egokitutako espezieak biziraungu duen.
Gure esperiantzan oinarrituta: izaki bizidun guztien eboluzioa ulertzeko.

Tabla periodikoa

1869

Dimitri Mendelev. Elementu kimikoen antolaketa mota bat da. Taularen forman nabarmen agertzen da antolamendua: bertan elementu kimikoak beren atomo zenbakiaren, konéfigurazio elektronikoaren eta proiettate kimikoen arabera daude ordenaturik zazpi errenkada eta hemezortzi zutabean.
Gure esperientzian oinarrituta: bizitzan dauden elementu kimikoak kokatzen jakiteko.

Odol taldeak

1902

Karl Landsteiner. Sailkapen bat da oinarritua odolaren eritrozitoen gainazalean dauden edo falta diren antigenoetan. Antigeno hauek izan daitezke proteinak, karbohidratoak, glikoproteinak edo lipoproteinak, odol taldearen arabera.
Gure esperientzian oinarrituta: behar izanez gero odol transfusioak egin ahal izateko.

Erlatibitatea

1905

Albert Einstein. Erlatibitatearen printzipioak dio lege fisikoak ez direla aldatzen sistema inertzial baten barruan. Berdin dio kalean zauden edo ehun kilometro orduko abiaduran mugitzen den tren batean soasen, lege fisikoak berdinak dira.
Gure esperientzian oinarrituta: Einsteinek dioen bezala "Ezin da argiak hutsean daukan abiadura baino azkarrago joan" ulertzeko balio izan digu.

Mugikorra

1973

Martin Cooper. Haririk gabeko telefono eramangarria. Berari esker soarer sar gaitezke.
Gure esperientzian oinarrituta: milaka km-ra dauden pertsonekin komunikatzeko gaitasuna ematen digu.

Instagram

2010

Kevin Systrom eta Mike Krieger. Sare sozial bat da, non argazkiak, bideoak... igo daitezke.
Gure esperientzian oinarrituta: gure bizipenak konpartitzeko eta besteenak ikusteko baliagarria den app-a.

Bibliografia

2019

Denbora lerro hau osatzeko hainbat web orrialdetan bilatu dugu informazioa. Hemen haietako batzuk: https://amp-listas.20minutos.es/lista/los-100-mas-grandes-descubrimientos-cientificos-de-la-historia-3005856/ eta https://www.astrocosmo.cl/los-15-descubrimientos-cientificos-mas-importantes-de-la-historia/