-
Dec 9, 1500
Testuinguru historikoa
XVI.mendea Berpizkunde garaia, gizarte hierarkizatua hautsi eta bizitza ulertzako modu berri bat zabalduko da. Mende honetan; gizakiaren birbalorazioa eta arrazoia aurkituko dira. Arrazoia da gizaki egiten gaituena. Erdi Aroko balore guztien ukapena ematen da.
Erreferentzia natura da beti, eta gizartea aberasteko antzinateko ohituretara joko dute.
Teknologia berriez baliatuko dira, Gutenbergek inprenta asmatu zuen, liburuen demokratizazioa eta alfabetizazioa bultzatu zituen. -
Dec 9, 1500
XVI.mendeko testuingurua
Kultura: Errenazimendua, zientzian: Leonardo da Vinci, Galileo Galilei…
Kulturan: Miguel Angel, Boticcelli
Letren mundua: latinean eta beste hizkuntzak indartzen hasi.
Euskal gizartean: Herri xeheak zientziak -
Period: Dec 9, 1506 to
Joannes Leizarraga
1599.urtean Leizarraga higanot bihurtu zen. Pabeko Kontzilioan erreginak Itun Berriaren itzulpena egitea eskatu zion, dotrina zabaldu ahal izateko 1564.urtean.
Honetarako Biarnoko sindoaik lau laguntzaile izendatu zizkion lan hinetarako. Leizarragak hiru lan itzuli zituen eta 1571.uretan izan ziren argitaratuak Arroxelan. Lanen helburua erreforma sustatzea eta hedatzea zen. Hizkera bateratu bat erabili zuen, euskaldun guztiok ulertzeko modukoa. Euskara prosan erabili zuen lehen idazlea izan zen -
Period: Dec 11, 1533 to Dec 11, 1571
ESTEBAN DE GARIBAY
Arrasaten jaio zen 1533ko martxoaren 9an eta Madrilen hil zen. Historialaria eta errege kronikaria izan zen. Lehendabiziko euskoiberistatzat du Julio Caro Barojak. Bere lana idazteko Espainatik eta Portugaletik bidaiatu zuen:
-ilustraciones genealogicas
-Liburutegi Nazionalekoak
-Grandezas de España
-Errefraunak
-Erromantzeak -
Dec 11, 1545
BERNARD ETXEPARE
Euskaraz lehengo liburua idatzi zuen, Euskal literaturak ezagutzen duen lehenengo idazlea.
1545. urtean Linguae Vasconum Primitae liburua argitaratu zuen hau da euskaraz lehenengo liburu idatzi zena. Atal desberdinak ditu:
-Hitzaurre bat
-Erlijioari buruz bi bertso
-Maitasunari buruzko hamaika bertso
-Bertso autografiko bat
-Euskarazko bi bertso -
Period: Dec 9, 1548 to
Joan Perez de Lazarraga
Euskal idazlea eta Larreako dorrearen jauna izan zen. Dianean eta koplak izena duen artzain nobela bat idatzi zuen. Nobela hau Hego Euskal Herrian gorde den testurik zaharrena da. 1567.urtean idatzi eta 1599.urtean argitaratu zuen. 102 orrialde eta 45 kopla osatzen dute nobela hau. Gaur egun Gipuzkoako Foru aldundian aurkitzen da. -
ERREFERENDUN BILDUMAK: Refranes y sentencias
Iruñean argitaratu zen liburua Pedro Porralis en inprentan Refranes y Sentencias comunes en Bascuence deituriko liburua topatu zen egile anonimoarekin. -
ERREFERENDUN BILDUMAK: Refranes y sentencias
Larramendik beranduago diccionario trilinguen deituriko kuadernotxo bat aurkitu zuen eta 1596. urtean argitaratutako bera zen. Julio Urquijok testu hauen aztertu aztertu eta berargitaratu zituen -
ERREFERENDUN BILDUMAK: Refranes y sentencias
Van eysek aurkitu zuen ale bakarra 64 orrialde eta 539 errefraurekin II.mundu gerran desagertu arte.
Baina ondoren ezagutuzen liburu horren atal bat bakarrik zegoela aurkituta, hau da guztira 3 kuadernotxo ( bi aurkitu gabe ) 759 errefrau eta 96 orri.