ARGIZTATZEAREN HISTORIA

By Aratz_Elizegi
  • 14 BCE

    SUA, ARGIZTATZEAREN HASIERA

    SUA, ARGIZTATZEAREN HASIERA
    Historiaurrean gizakiak sua aurkitu zuen eta beroa lortzeko eta janaria berotzeko erabiltzen zuten, eta ez zuten asko tardatu argiztapenean erabiltzeko.
    Orain dela 4.500 bat urte, Ur zonaldean, moluskuen gaineko zati gogorra erabili zituzten lanpara modura. Mendeak aurrera, egur errea erabiltzen hasi ziren eta egipziarrak hobetuz joan ziren urteak pasa ahala lastoz bilduz edota erleen argizariarekin.
    Kandela Egipton sortu zen XIV.mendea ka-an.
  • 10 BCE

    OLIO LANPARA

    OLIO LANPARA
    Cártago eta Fenician olio lanparak aurkitu ziren non zeramikaz eginda zeuden ka. X.mendean, eta berehala sakabanatu ziren Mediterraneo guztian.
    beranduago Erdi Aroan, beste argiztatze mota batzuk azaldu ziren, linternak. Kandelak ere hobetu ziren eta ke gutxiago egiten zuten.
    1859an Estatu Batuetan kerosenozko lanparak gauzatu ziren, destilazioarengatik petroleoaren deribatua.

  • GASAREN BIDEZKO ARGIZTAPENA

    GASAREN BIDEZKO ARGIZTAPENA
    1795 EAN William Murdochek gasaren bidezko argiztapen sistema bat ezarri zuen huilazkoa Ingalaterrako fabrika baterako. Hala ere, Freidrich Winzer alemaniar asmakaria izan zen huilazko gasaren argiztapena patentatzen 1804.urtean eta baita ere termolanpara bat egurrezkoa gas deliatua erabiliz 1799.urtean patentatu zen.
    Gas bidezko argiztapenak sodio bidezko presio baxuzko argiztapena sortu zuen eta presio altuko merkurioa 1930.urtean. Honekin batera etxebizitzetan argi elektrikoa hedatu zen.

  • ARGIZTAPEN ELEKTRIKOA

    ARGIZTAPEN ELEKTRIKOA
    Sir Humphry Davy kimikari ingelesak lehen lanpara elektrikoa asmatu zuen, horrela lanpararen bi hertzeetan tentsioa aplikatuz platinozko hari mehe baten goritasuna eragiten.
    1870.urtean, Sir Joseph Swan eta Thomas Edisonek lehenengo lanpara elektriko gori bat asmatu zuten. Ondoren, 1879.urtean, karbonozko filamentua zuen lehenengo lanpara piztu zuen, non 2 egun egon zen piztuta funtzionamentu jarraiean. Azkenean 1927an lanpara fluoreszentea patentatu zen.

  • LED-a

    LED-a
    XX.mendearen amaieran LEDa asmatu zen. Bere izena ingeleseko "Light-Emitting Diode" tik dator, boltaia baxuan funtzionatzen du.
    Fluoreszenteak baino efikazia handiagoa du baina bere produkzioa garbiagoa da kompoente kimiko oso gutxi dituelako.
    Gaur egun, bonbila tradizionalera egokitzea lortu da erabiltzen ziren lanparak erabiltzen jarraitzeko. Oraingo lanpara berriak LEDa dute inkorporatuta eta horren abantaila da argiztapen gehiago, iraupen gehiago eta lanpara konpaktuagoak.