ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΙΣ: πίνακες ζωγραφικής που αναφέρονται στον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό (18ος αι) και στις Μεγάλες Επαναστάσεις (Αμερικανική, Γαλλική, Ελληνική, Επαναστάσεις του 1830, του 1848 και Ρώσικη Επανάσταση)
-
Period: to
ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ
Η απόρριψη κάθε αυθεντίας, η κριτική κάθε υφιστάμενης γνώσης, η αποδοχή της λογικής ως του μόνου ασφαλούς τρόπου ερμηνείας του κόσμου και η πεποίθηση ότι ο άνθρωπος μπορεί να προοδεύει διαρκώς ήταν θέσεις που συμμερίζονταν πολλοί Ευρωπαίοι διανοούμενοι. Έτσι, διαμορφώθηκε βαθμιαία, το 18ο αιώνα, ένα πνευματικό κίνημα που ονομάστηκε Διαφωτισμός. Οι εκπρόσωποί του ονομάστηκαν φιλόσοφοι ή διαφωτιστές. Κορυφαίοι ανάμεσά τους υπήρξαν οι Ρουσό, Βολτέρος, Ντιντερό, Μοντεσκιέ και Ντ’ Αλαμπέρ. -
Adolph Menzel, Ένα κονσέρτο φλάουτου από τον Μεγάλο Φρειδερίκο στο Σενσουσί , με συμμετοχή του Μπαχ - έργο του 1852, αναφέρεται στα μέσα του 18ου αι (ο «Φωτισμένος Δεσπότης» επιδεικνύει τη μουσική του καλλιέργεια και ευαισθησία)
Ο «πεφωτισμένος» δεσπότης Φρειδερίκος (1712-1786) παίζει φλάουτο για συγγενείς και φίλους στο παλάτι του. Βαθιά αριστοκρατικών αντιλήψεων, μισάνθρωπος-μισογύνης, είχε μέτριο μουσικό γούστο και ταλέντο, αλλά θεωρούσε σημαντική τη μουσική διαπαιδαγώγηση. Είχε φιλική σχέση με Διαφωτιστές, μεταξύ των οποίων με τον Βολταίρο. Θεωρούσε εαυτόν υπηρέτη του λαού
Η εικόνα του στον πίνακα (έντονη κοινωνικότητα, παρουσία γυναικών) εξιδανικευμένη, παραπλανητική. Συνοδεύει στο αψίχορδο, απαθής, ο Κ.Μπαχ. -
Period: to
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ (1750-1821)
Ο Ελληνισμός ήρθε σε επαφή με τις ιδέες του Διαφωτισμού. Καλλιεργήθηκε, λοιπόν, η αντίληψη ότι η λογική μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Η εκπαίδευση συνδέθηκε με τον αγώνα για ελευθερία.
Έτσι, διαμορφώθηκε (1750-1821) ένα κίνημα, ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός, που, μέσω των διαφωτιστικών ιδεών , αποσκοπούσε στην ιδεολογική προετοιμασία του αγώνα για την ελευθερία.
Ο ΝΕΔ μαζί με τη Φιλική Εταιρεία οδήγησαν στο ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης και στη δημιουργία ανεξάρτητου ελληνικού κράτους. -
Anicet Charles Gabriel Lemonnier, Το σαλόνι της Madame Geoffrin στα 1755 (1812) Τα πρόσωπα του πίνακα στο: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Salon_de_Madame_Geoffrin.jpg
Στο σαλόνι γίνεται ανάγνωση τραγωδίας του Βολταίρου. Η προτομή στο κέντρο είναι του Βολταίρου. (Η αστική τάξη εκπαιδεύεται από τους Διαφωτιστές)
Πολλοί Διαφωτιστές και διανοούμενοι συγκεντρώθηκαν στο σαλόνι της Madame Geoffrin γύρω από αυτή την προτομή.
Τα σαλόνια διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην πολιτιστική ζωή του 18ου αιώνα. Σε αυτή την εποχή της έντονης κοινωνικής ζωής, τα σαλόνια που φιλοξένησαν οι Deffand και Madame Geoffrin, χαρακτήριζαν τον Διαφωτισμό. -
Joseph Wright of Derby, Ένας Φιλόσοφος δίνει διάλεξη στο Orrery (περίπου 1765)
Επιστημονικά πειράματα όπως αυτό συνάρπαζαν το κοινό στα μέσα του 18ου αιώνα. Στο πίνακα βλέπουμε την επίδειξη ενός μηχανικού μοντέλου του ηλιακού συστήματος, που χρησιμοποιήθηκε για να αποτυπώσει τις κινήσεις των πλανητών γύρω από τον ήλιο κάνοντας το σύμπαν μοιάζει σχεδόν σαν ένα ρολόι. Στο κέντρο ένα φως αερίου πιθανόν αντιπροσωπεύει τον ήλιο, ενώ τα τόξα τις τροχιές των πλανητών.
Δημιουργείται νέο θέμα ζωγραφικής: σκηνές πειραμάτων, νέων μηχανημάτων και αρχές της Βιομηχανικής Επανάστασης. -
Joseph Wright of Derby, Ένα πείραμα πάνω σε ένα πουλί σε αντλία κενού (1768) Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου
Μία από τις πολλές σκηνές με κεριά που ζωγράφισε ο Wright κατά τη δεκαετία του 1760. Ο πίνακας απεικονίζει έναν φυσικό φιλόσοφο, πρόδρομο του σύγχρονου επιστήμονα, με ένα πουλί σε μία αντλία κενού, ενώπιον θεατών. Φαίνεται πως η επιστημονική τους περιέργεια ξεπερνά την ανησυχία για το πουλί. Ο πίνακας είναι σαν να προσκαλεί τη συμμετοχή του θεατή στο αποτέλεσμα.
Απεικονίζει ένα επιστημονικό θέμα με εκλεπτυσμένο τρόπο που ως τότε προοριζόταν για σκηνές ιστορικής ή θρησκευτικής σημασίας -
Jean Huber, Το ξύπνημα του Voltaire στο Ferney, (περ. 1772)
Ο Βολταίρος βάζοντας τα παντελόνια του, ενώ υπαγόρευε στο γραμματέα του, στο σπίτι του στο Ferney της Γαλλίας ».
Ο Βολταίρος δείχνει να προσπαθεί να συλλάβει τις φρέσκες σκέψεις του πρωινού, υπαγορεύοντας συνεχώς στον γραμματέα του.
ο οποίος γράφει γαάμματα σε ένα τραπέζι κοντά στο κρεβάτι.
Δείτε και https://www.arthermitage.org/Series-of-paintings-devoted-to-Voltaire.html -
Jean Huber (1721-1786), Το δείπνο των Φιλοσόφων στο Ferney, στο σπίτι του Βολταίρου (Μια σκηνή μυθοπλασίας: στο μέσον αγορεύει ο Βολτέρος, ο σημαντικότερος των παρισταμένων) http://www.stanislasurbietorbi.com/stanislas/repas-votaire.htm
Γύρω από το Βολταίρο οι Diderot (δεξιά), Condorcet (αριστερά), πατήρ Adam, d'Alembert, La Harpe. Ο Βολταίρος είναι ο πιο διάσημος άνθρωπος της εποχής του, ένας μύθος!.
Όλοι αυτοί, οι Διαφωτιστές, είναι μια θαρραλέα ελίτ διανοουμένων που εργάζονται για έναν κόσμο προόδου, υπερβαίνοντας αιώνες ανορθολογισμού, δεισιδαιμονίας, τυραννίας και κοινωνικών ανισοτήτων. Παλεύουν για την επικράτηση της λογικής, του
«φωτισμένου λόγου» στον άνθρωπο. -
Period: to
ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Είναι μια ένοπλη εξέγερση που εκδηλώθηκε από τις 13 αγγλικές αποικίες της Αμερικής ενάντια στην μητρόπολη Αγγλία. Η εξέγερση κατέληξε στον «Πόλεμο της Ανεξαρτησίας» (1774-1783), στον οποίο οι αποικίες νίκησαν και κέρδισαν την ανεξαρτησία τους. Έτσι έγινε το κράτος των ΗΠΑ. Η Ανεξαρτησία γιορτάζεται στις 4 Ιουλίου. -
John Trumbull, Η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας, 1819 http://www.history.com/topics/american-revolution/declaration-of-independence
Η αμερικανική Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας, 4 Ιουλίου 1776, ψηφισμένη από το Κογκρέσο της Φιλαδέλφειας, ήταν ένα κείμενο που απηχούσε τις ιδέες του Διαφωτισμού και είχε συνταχθεί από τους Τόμας Τζέφερσον και Βενιαμίν Φραγκλίνο. Το γεγονός αυτό έλαβε χώρα στα πλαίσια του Πολέμου της Ανεξαρτησίας (1774-1783) των αμερικανών αποίκων απέναντι στους Άγγλους. Η 4η Ιουλίου έκτοτε αποτελεί εθνική γιορτή των ΗΠΑ. -
Emanuel Gottlieb Leutze, Ο Ουάσινγκτον διασχίζει τον Ποταμό Ντελαγουέαρ , 1851
Ο Γερμανός καλλιτέχνης θέλησε να ενθαρρύνει τους επαναστάτες του 1848, μέσω του παραδείγματος του αγώνα για Ανεξαρτησία των Αμερικανών. Οι άνθρωποι στη βάρκα αντιπροσωπεύουν όλες τις αμερικανικές αποικίες, για να τονίσει ότι όλοι οι άνθρωποι στις νέες Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής εκπροσωπούνταν ως παρόντες στο σκάφος του Ουάσινγκτον, στην πορεία του προς τη νίκη.
Υπάρχουν πολλές ιστορικές ανακρίβειες (η σημαία, οι καιρικές συνθήκες, η αντοχή της βάρκας κλπ) που ηρωοποιούν τους συμμετέχοντες -
Jean-Simon, Berthelemy, Νέος άνδρας θαυμάζοντας την προτομή του Ντιντερό (1784)
Οι Φιλόσοφοι, άρα και ο Ντιντερό, συνδημιουργός της "Εγκυκλοπαίδειας", αποτελούν πηγή έμπνευσης για τη ν καλλιεργημένη νεολαία του 18ου αιώνα. -
Nicolas-André Monsiau, Ο Λουδοβίκος 16ος δίνει οδηγίες στον de Lapérouse ,(1817)
Ο βασιλιάς Λουδοβίκος XVI (1774-1791) ήταν παθιασμένος με τη γεωγραφία, την πλοήγηση και την ανακάλυψη νέων εδαφών. Έδωσε προσωπικά οδηγίες στον εξερευνητή Jean-François de Lapérouse στις 26 Ιουνίου 1785. Ο Λουδοβίκος ενδιαφέρθηκε πολύ για την οργάνωση - πρόοδο του ταξιδιού του, ενός περίπλου της Γης. Ο εξερευνητής και οι άνδρες του χάθηκαν στην Ωκεανία και δεν επέστρεψαν ποτέ.
Πίσω από τον βασιλιά βρίσκεται ο Maréchal de Castries, Γραμματέας του Πολεμικού Ναυτικού και ο πλοίαρχος Fleurieu. -
Period: to
ΓΑΛΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Είναι η ένοπλη εξέγερση του γαλλικού λαού (Τρίτης Τάξης) απέναντι στο βασιλιά Λουδοβίκο ΙΣΤ¨ και τους ευγενείς. Διήρκεσε από το 1789 ως το 1799. Η έκβασή της έχει τεράστια σημασία για την ευρωπαϊκή και την παγκόσμια ιστορία γιατί:
a. Δίνει για πρώτη φορά εξουσία στην αστική τάξη, καταργώντας τα προνόμια των ευγενών
b. Γκρεμίζεται η απόλυτη Μοναρχία στη Γαλλία και κλονίζεται στην υπόλοιπη Ευρώπη
c. Οι θεωρίες του Διαφωτισμού γίνονται αιτήματα των λαών όλης της Ευρώπης -
Jacques-Louis David, Ο όρκος του Σφαιριστηρίου, πίνακας του 1791
Το 1789 η κακή κατάσταση της Γαλλίας (πείνα, ανισότητες, θεομηνίες κλπ) έκανε τον βασιλιά Λουδοβίκο ΙΣΤ’ να συγκαλέσει συνέλευση των τάξεων, αλλά εκεί ο βασιλιάς ζήτησε να επιβληθούν νέοι φόροι που θα πλήρωναν αποκλειστικά τα μέλη της τρίτης τάξης.
Οι αντιπρόσωποι της τρίτης τάξης, αντιδρώντας, συγκεντρώθηκαν στην αίθουσα του σφαιριστηρίου, όπου ορκίστηκαν ότι θα συντάξουν Σύνταγμα (20 Ιουνίου 1789). Στο πλευρό τους τάχθηκαν ορισμένοι κληρικοί και ευγενείς. Ο βασιλιάς αναγκάστηκε να υποχωρήσει. -
Οι κατακτητές της Βαστίλης μπροστά από το Hotel de Ville (1789)
Αποτυπώνεται η Άλωση της Βαστίλης, τόπου φυλάκισης και βασανιστηρίων, παλαιότερα μισητό σύμβολο της απολυταρχίας, από τον εξεγερμένο λαό του Παρισιού. Η ενέργεια αυτή σήμανε τον κλονισμό της παντοδυναμίας του Λουδοβίκου 16ου. Η 14η Ιουλίου ορίστηκε ως η εθνική γιορτή της Γαλλίας. Δείτε: https://gr.ambafrance.org/%CE%97-14%CE%B7-%CE%99%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%AF%CE%BF%CF%85 -
Θεόφιλος Χατζημιχαήλ, Ο Ρήγας κι ο Κοραής ανασηκώνουν την Ελλάδα (1911)
-
2. Paul - Jacques-Aimé Baudry, Charlotte Corday, 1860
Η δολοφονία του δημοσιογράφου Μαρά, από την Σαρλότ Κορντέ, σε μια εκδοχή αντίθετη από αυτή του Νταβίντ. Εδώ η Κορντέ αναδεικνύεται εθνική ηρωίδα, με τη Γαλλία πίσω της και ίχνη πάλης στο χώρο. Αντίθετα, ο Μαρά είναι δευτερεύον στοιχείο της σύνθεσης. Ο πίνακας είναι πολύ μεταγενέστερος της Γαλλικής Επανάστασης και στέκεται κριτικά απέναντί της, ενώ ο πίνακας του Νταβίντ φιλοτεχνήθηκε αμέσως μετά τη δολοφονία, μέσα σε έντονα συγκινησιακό κλίμα. -
3. Jean - Jospeh Weerts, Marat assassiné! 13 juillet 1793, 8 h du soir !, (1880)
Τρίτη εκδοχή της δολοφονίας του Μαρά από την Σαρλότ Κορντέ. Σχεδόν έναν αιώνα μετά το γεγονός, ο ζωγράφος δείχνει την Κορντέ, με το ματωμένο μαχαίρι ακόμα, να αντιμετωπίζει, μάλλον ψύχραιμα, ένα ποικίλο πλήθος του γαλλικού λαού που φαίνεται να την προπηλακίζει. Ο πίνακας χαρακτηρίζεται από θεατρικότητα, υπερβολή και ασαφή ιδεολογική τοποθέτηση. Φιλοτεχνήθηκε σε μεταγενέστερη της Γαλλικής Επανάστασης εποχή. -
1. Jacques Louis David, Η δολοφονία του Μαρά (1793) Ο Μαρά, μέλος των Γιακωβίνων και δημοσιογράφος, δολοφονείται στο μπάνιο του από την Σαρλότ Κορντέ, μέλος των Γιρονδίνων
Ο Νταβίντ, επαναστάτης και φίλος του Μαρά, μέσα από έναν προπαγανδιστικό πίνακα, καταγγέλλει τη δόλια πράξη της Κορντέ: ο διανοούμενος Μαρά, εξιδανικευμένος και ηρωοποιημένος σύμφωνα με τα πρότυπα του κλασικισμού, έχει ακόμα στα χέρια του το γράμμα με το οποίο τον εξαπάτησε η Κορντέ για να τον πλησιάσει. Το μαχαίρι του φόνου, δίπλα στο χέρι του Μαρά, και το άδειο φόντο αναδεικνύουν τον Μαρά-θύμα στο όνομα της Επανάστασης, ενώ στο ξύλινο κουτί κάνει αφιέρωση ο ίδιος ο ζωγράφος στο νεκρό φίλο του. -
Χαράλαμπου Παχή (1871), Ο Ρήγας Φεραίος . Αναφορά στον τόπο φυλάκισης του Ρήγα και στη γενναία στάση του απέναντι στους Οθωμανούς δεσμοφύλακες
Ο Ρήγας Βελεστινλής (1757-1798) ήταν Διαφωτιστής και επαναστάτης.Πίστευε στη δημιουργία μιας «Ελληνικής Δημοκρατίας» που θα απλωνόταν σε όλη τη Βαλκανική αντικαθιστώντας την Οθωμανική αυτ/ρία και εξασφαλίζοντας ισονομία και ισοπολιτεία στους κατοίκους της. Ο Ρήγας δοκίμασε να εφαρμόσει τα σχέδιά του, αλλά προδόθηκε. Συνελήφθη με τους συντρόφους του στην Τεργέστη (1/12/97) φυλακίστηκαν σε πύργο του Βελιγραδίου, βασανίστηκαν και στις 12/6/98 στραγγαλίστηκαν και τα σώματά τους ρίχτηκαν στονΔούναβη. -
Period: to
Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΝΑΠΟΛΕΟΝΤΑ
O Ναπολέων Βοναπάρτης, υποστηρικτής της Γαλλικής Επανάστασης, λαοφιλής, ικανός, αλλά και φιλόδοξος Γάλλος στρατηγός, κατέλαβε την εξουσία, αυτοανακηρύχτηκε Αυτοκράτορας και εφάρμοσε σειρά μεταρρυθμίσεων στη διοίκηση, στην εκπαίδευση και στην οικονομία, θεσπίζοντας και το Ναπολεόντειο Κώδικα.
Ως το 1812 κατόρθωσε να θέσει υπό τον έλεγχό του, ένα μεγάλο μέρος της Ευρώπης και επιχείρησε ανεπιτυχώςεισβολή στη Ρωσία. Ηττήθηκετο 1815 στο Βατερλό του Βελγίου και πέθανε στην εξορία. -
Jacques Louis David, Ο Ναπολέων διασχίζει τις Άλπεις, 1801-1805 ( μία από τις 5 εκδοχές )
Tο 1800 ο Nαπολέων πέρασε σε μόλις έξι ημέρες, μαζί με 40.000 άνδρες και πυροβολικό, μέσα από τις δύσβατες και χιονισμένες διαδρομές των Aλπεων και νίκησε τους Aυστριακούς στο Mαρένγκο (60km από το Mιλάνο). Aπό την εποχή του Kαρχηδόνιου στρατηγού Aννίβα είχε στρατός να αποτολμήσει μία τόσο επικίνδυνη πορεία.
(http://www.militaryhistory.gr/articles/view/23)
Στον προπαγανδιστικό αυτό πίνακα, ο Ναπολέων ζήτησε από τον Νταβιντ να τον παρουσιάσει «ήρεμο, τοποθετημένο πάνω σε ένα φλογερό άλογο». -
Jacques-Louis David, Η στέψη του Ναπολέοντα (1806): αυτοανακηρύσσεται "Αυτοκράτορας των Γάλλων" και στέφεται στην Παναγία των Παρισίων, αφού ορκιστεί να τηρήσει τις αρχές της Γαλλικής Γαλλικής Επανάστασης.
Ο Ναπολέων, μετά τη δική του στέψη, στέφει Αυτοκράτειρα την Ιωσηφίνα ντε Μπωαρναί. Μιμούμενος καρλομάγνεια πρότυπα, πέτυχε η στέψη του να γίνει σεβαστή από όλον τον κόσμο με το να χρισθεί στο αξίωμα από τον ίδιο τον Πάπα Πίο Ζ΄. Προκλητικά, δε, δεν πήγε στη Ρώμη αλλά "προσκάλεσε" τον Πίο στο Παρίσι. Επίσης τοποθέτησε ο ίδιος το στέμμα στο κεφάλι του για να συμβολίσει πώς ό,τι επιθυμούσε το κέρδιζε προσωπικά με το σπαθί και πως η εξουσία του είναι κοσμική, εν ονόματι των πολιτών και όχι του Θεού. -
Διονυσίου Τσόκου, Ο όρκος του Φιλικού (1849)
-
Period: to
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός (πνευματική προετοιμασία) μαζί με τη Φιλική Εταιρεία (ένοπλη προετοιμασία) οδήγησαν στο ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης που πέτυχε τη δημιουργία ανεξάρτητου ελληνικού κράτους. -
EUGENE DELACROIX, Η σφαγή της Χίου (1824). Αναφέρεται στην σφαγή δεκάδων χιλιάδων Ελλήνων της Χίου από τον Οθωμανικό στρατό.
Το γεγονός συνέβη τον Απρίλιο του 1822. Είχε προηγηθεί ο ξεσηκωμός του νησιού στις 11 Μαρτίου 1822. Οι Οθωμανοί κλείστηκαν αρχικά στο κάστρο. Στις 30 Μαρτίου έφθασε ο οθωμανικός στόλος ο οποίος έλυσε την πολιορκία και άρχισε τη σφαγή του ορθόδοξου πληθυσμού με τη συμμετοχή και ατάκτων μουσουλμάνων που κατέφθαναν από τις ακτές της Μ. Ασίας.
Οι Τούρκοι (Πάσχα 1822) κατέσφαξαν τον ελληνικό πληθυσμό της (23.000 νεκροί και 47.000 αιχμάλωτοι), γεγονός που προκάλεσε μεγάλη συγκίνηση στην Ευρώπη. -
Νικηφόρος Λύτρας, Η πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας από τον Κωνσταντίνο Κανάρη (περ.1866-70)
Ο Κανάρης πυρπολεί στη Χίο τη ναυαρχίδα του Καρά Αλή, του επικεφαλής του στρατού που έσφαξε τους κατοίκους και έκαψε το νησί. ο Κανάρης πέτυχε, με τα πυρπολικά του ίδιου και του Πιπίνου, να βάλει μπουρλότο. Στο κατάστρωμα βρίσκονται όλοι οι αξ/κοί του τουρκικού στόλου, γιορτάζοντας το Ραμαζάνι. Σκοτώνεται ο Καρά Αλής και περισσότεροι από 1000 παριστάμενοι.
Η πράξη αυτή εντυπωσίασε τους Ευρωπαίους και εκτίναξε το φιλελληνικό κίνημα. Ο Κανάρης πλέον θεωρείτο ήρωας. -
Joseph-Denis Odevaere, Οι τελευταίοι υπερασπιστές του Μεσολογγίου (1826) Αναφορά στην ανατίναξη της πυριτιδαποθήκης του μεσολογγίου από τον Χρήστο Καψάλη, στη διάρκεια της Εξόδου του Μεσολογγίου
Ο Καψάλης ήταν πρόκριτος και πολεμιστής του Μεσολογγίου. Διέθεσε την περιουσία του στον Αγώνα και στην πολιορκία του μεσολογγίου επισκεύαζε τους προμαχώνες. Τη νύχτα της Εξόδου κλείστηκαν στο σπίτι του 400 περίπου άτομα που δεν μπορούν να φύγουν (γυναικόπαιδα, γέροι τραυματίες) και τη στιγμή που οι Τουρκοαιγύπτιοι είχαν κυκλώσει το σπίτι και ήταν έτοιμοι να μπουν, ο Καψάλης έριξε έναν αναμμένο δαυλό στην πυρίτιδα και μαζί τους τινάχτηκαν στον αέρα και περί τους χίλιους άντρες του εχθρού. -
EUGENE DELACROIX, Η Ελλάδα θρηνεί στα ερείπια του Μεσολογγίου (1826)
Η ηρωική έξοδος των Μεσολογγιτών το 1826 και ο θάνατος του αγαπημένου του Λόρδου Μπάιρον στο Μεσολόγγι συγκλονίζουν τον Ντελακρουά. Εκθέτει τον πίνακα στη γκαλερί Λεμπρέν «προς όφελος των Ελλήνων». Εικονίζει την προσωποποίηση της ηρωικής Ελλάδας. Είναι στραμμένη προς τον θεατή με τα χέρια σε στάση αξιοπρεπούς, αλύγιστης απόγνωσης, Στέκει όρθια επάνω στα ερείπια του Μεσολογγίου. Ο ζωγράφος παρουσίαζε τους Έλληνες ως σύμβολο ελευθερίας και πολιτισμού, σε αντίθεση με τους Τούρκους. -
Θεόδωρος Βρυζάκης, Η Έξοδος του Μεσολογγίου (1855)
Στις αρχές του 1825 ο Ιμπραήμ, θετός γιος του Μοχάμετ Άλι της Αιγύπτου, αποβιβάστηκε και ανακατέλαβε μεγάλο τμήμα της Πελοποννήσου. Παράλληλα, τουρκικές και αιγυπτιακές δυνάμεις είχαν αρχίσει την πολιορκία του Μεσολογγίου (Απρίλιος 1825-Απρίλιος 1826), η οποία τερματίστηκε τη νύχτα της 10ης προς την 11η Απριλίου 1826 με την ηρωική έξοδο των πολιορκημένων Ελλήνων, που κατέληξε σε σφαγή, γεγονός που προκάλεσε τεράστια συγκίνηση σε ολόκληρη την Ευρώπη, αναζωπυρώνοντας το φιλελληνικό κίνημα. -
Βουλή των Ελλήνων, τοιχογραφία Η Συνθήκη του Λονδίνου
Μετά το 1826 οι Δυνάμεις φαίνονταν αποφασισμένες να λύσουν το ελληνικό ζήτημα. Στη συνθήκη του Λονδίνου της 6 Ιουλίου 1827 (ιουλιανή συνθήκη) οι Μεγάλες Δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία), παρακινούμενες από την επιθυμία ενίσχυσης της επιρροής τους στα Βαλκάνια, αποφάσισαν την ειρήνευση στην Ελλάδα προτείνοντας στο Σουλτάνο Μαχμούτ Β΄ την ίδρυση αυτόνομου ελληνικού κράτους. Η οριστική ανεξαρτησία του νέου ελληνικού κράτους παγιώθηκε το 1830 με το Πρωτόκολλο της Ανεξαρτησίας. -
George Phillip Reinagle, Ναυμαχία του Ναβαρίνου (1828)
Οι Δυνάμεις συμφώνησαν με τη Συνθήκη του Λονδίνου (1827), να αναγκάσουν την οθωμανική κυβέρνηση να παραχωρήσει αυτονομία στους Έλληνες και έστειλαν στόλους στην Αν. Μεσόγειο για να επιβάλουν την πολιτική τους αλλά και να καταστείλουν την πειρατεία. Η άρνηση του σουλτάνου να αποδεχτεί αυτή τη ρύθμιση προκάλεσε την ένοπλη επέμβαση των Δυνάμεων: στη ναυμαχία του Ναβαρίνου (8 Οκτωβρίου 1827) οι στόλοι της Αγγλίας, της Ρωσίας και της Γαλλίας συνέτριψαν τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο. -
Period: to
ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ 1830 ΚΑΙ 1848
Γύρω στα 1830 σειρά επαναστάσεων συγκλόνισε την Ευρώπη δυτικά της Ρωσίας, σε Γαλλία, Βέλγιο και Πολωνία. Λίγα χρόνια αργότερα, στα 1848, ξέσπασαν νέες επαναστάσεις σε Γαλλία, Αυστρία, Ουγγαρία και Πρωσία. Τα αίτιά τους ήταν: οικονομικά, κοινωνικά, εθνικά ( ανάδυση των εθνικών ιδεών στην Ευρώπη και την επιδίωξη πολλών ευρωπαϊκών εθνών να δημιουργήσουν ανεξάρτητα κράτη) και πολιτικά. Τα επαναστατικά κινήματα του 1848, η άνοιξη των λαών όπως ονομάστηκαν, επηρέασαν ουσιαστικά το πολιτικό τοπίο. -
Eugene Delacroix, Η Ελευθερία οδηγεί το λαό (1830) Πίνακας εμπνευσμένος από τη γαλλική επανάσταση του 1830.
1830: σειρά επαναστάσεων συγκλονίζει την Ευρώπη. Η επανάσταση στη Γαλλία στρεφόταν εναντίον του βασιλιά Καρόλου Ι’, που διέλυσε τη Βουλή περιόρισε τα εκλογικά δικαιώματα των αστών και επέβαλε λογοκρισία. Ο λαός, έστησε οδοφράγματα στους δρόμους του Παρισιού εξαναγκάζοντας τον Κάρολο Ι’ σε παραίτηση και αξιώνοντας την εγκαθίδρυση αβασίλευτης δημοκρατίας. Οι φιλελεύθεροι αστοί, όμως, που έλεγχαν την κατάσταση, ευνόησαν την άνοδο στον θρόνο του μετριοπαθούς βασιλιά Λουδοβίκου-Φιλίππου. -
Gabé, Η Παρισινή Επανάσταση του 1830 (1852)
Τετάρτη 28 Ιουλίου 1830: Δεύτερη ημέρα της Ιουλιανής Επανάστασης. Η μάχη στο Παρίσι συνεχίστηκε όλη τη νύχτα.
Ένας αυτόπτης μάρτυρας έγραψε:
"Είναι σχεδόν ένα 8:15, και ήδη κραυγές και πυροβολισμοί ακούγονται. Οι επιχειρήσεις είναι σε πλήρη ακινησία ... Πλήθη ορμούν στους δρόμους ... ο ήχος των κανονιών και των πυροβολισμών γίνεται ολοένα και πιο δυνατός ... Κραυγές "À bas le roi !', 'À la guillotine!!" μπορούν να ακουστούν ..." -
Phillip Veit (πιθανόν), Germania, (1848)
Ο πίνακας "Γερμανία" είναι μια αλληγορία: αποτυπώνει τις επιδιώξεις των Γερμανών για μια δυνατή, αυτοκρατορική και ενωμένη Γερμανία.
Παρατηρούμε τη τρίχρωμη γερμανική σημαία (μαύρο, κόκκινο και χρυσό - αντιπροσωπεύει την ενότητα και τη συνοχή του γερμανικού έθνους).
Το σπαθί: τη δύναμη της Γερμανίας.
Το κλαδί : την αγάπη της Γερμανίας για ειρήνη.
Ο δικέφαλος αετός: ίσως διπλή εξουσία, «Αυτοκράτορας και βασιλιάς».
Η ανατολή του ηλίου: η αρχή μιας νέας εποχής για το γερμανικό λαό -
Adolph Menzel, Τα θύματα της Επανάστασης του Μαρτίου στο Βερολίνο κείτονται τοποθετημένα, 1848 (ημιτελής αλλά υπογεγραμμένος πίνακας)
Στις 22 Μαρτίου του 1848, κηδεύτηκαν στο Βερολίνο οι 189 εργάτες-θύματα της εξέγερσης της 18-19ης Μαρτίου, εν μέσω διαδήλωσης. Τα φέρετρά τους παρατάσσονται στα σκαλιά του καθεδρικού ναού στην πλατεία Gendarmenmarkt. Η κηδεία των θυμάτων έγινε με έξοδα του κόσμου, από όλες τις κοινωνικές τάξεις, που παρίστανται και που είχαν στηρίξει την εξέγερση. Οι κατώτερες τάξεις απεικονίζονται στα δεξιά. Ο Αυτ/ρας Φρειδερίκος Γουλιέλμος υποχρεώνεται επίσης να παραστεί . -
Henri Félix Emmanuel Philippoteaux, Ο Λαμαρτίνος μπροστά στο the Hôtel de Ville, Παρίσι 1848
Η Επανάσταση του 1848 στη Γαλλία: τα επαναστατικά γεγονότα τερμάτισαν την Ιουλιανή Μοναρχία (1830 με 1848) και οδήγησαν στη δημιουργία της Β΄Γαλλικής Δημοκρατίας.Ο Λαμαρτίνος ήταν Γάλλος ποιητής, μυθιστοριογράφος, ιστοριογράφος και πολιτικός, από τα μεγαλύτερα ονόματα του ρομαντισμού. Ήταν βουλευτής ως το 1848, διακρινόμενος για την ρητορική του δεινότητα. Μετά την επανάσταση του 1848 (22-25 Φεβρουαρίου) διετέλεσε υπουργός των Εξωτερικών και κεντρική μορφή της νέας κατάστασης πραγμάτων. -
Carl Steffeck, Η εκτέλεση του Robert Blum το 1848
Ο Robert Blum ήταν Γερμανός δημοκρατικός πολιτικός, δημοσιογράφος, ποιητής, εκδότης, επαναστάτης και μέλος της Εθνικής Συνέλευσης του 1848. Αγωνίστηκε για μια ισχυρή, ενοποιημένη Γερμανία, αλλά με την πεποίθηση ότι κανείς δεν πρέπει να κυριαρχήσει πάνω σε άλλον. Το 1848 συνελήφθη στη Βιέννη και εκτελέστηκε για το ρόλο του στις επαναστάσεις του 1848 στα γερμανικά κράτη. Ο θάνατός του έγινε σύμβολο για τη ματαιότητα της εξέγερσης της Γερμανίας το 1848. -
Period: to
Ρώσικη Επανάσταση και Εμφύλιος
Το 1917 οι Ρώσοι κομμουνιστές, οι μπολσεβίκοι, με ηγέτη τους τον Λένιν, επαναστάτησαν υποστηρίζοντας ότι έπρεπε όλη η εξουσία να περάσει στα σοβιέτ, η γη να μοιραστεί στους αγρότες και η Ρωσία να αποσυρθεί αμέσως από τον Α΄ Π.Πόλεμο. Οι μπολσεβίκοι επικράτησαν αλλά λίγο αργότερα ξέσπασε εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στους οπαδούς του τσάρου και τους υποστηρικτές της επανάστασης. Οι μπολσεβίκοι νίκησαν οριστικά το 1921.Έτσι δημιουργήθηκε η Σοβιετική Ένωση, το πρώτο σοσιαλιστικό κράτος του κόσμου. -
Boris Kustodiev, Ο Μπολσεβίκος (1920) Ο καλλιτέχνης είναι καθηλωμένος όταν ζωγραφίζει τον πίνακα. Φαίνεται σαν να βλέπει τα γεγονότα από ένα παράθυρο.
Οκτωβριανή επανάσταση – Πετρούπολη, 26 Οκτωβρίου 1917: οι επαναστάτες (οι Μπολσεβίκοι, με την καθοδήγηση του Λένιν) καταλαμβάνουν τα χειμερινά ανάκτορα (που ήταν έδρα της κυβέρνησης Κερένσκι και παλαιό ανάκτορο ττου Τσάρου).
Ενωμένοι πολίτες και στρατιώτες ξεχύνονται στους δρόμους – οπαδοί των σοβιέτ και ερυθροί φρουροί. Η ζωγραφική απόδοση είναι ενθουσιώδης και κυριαρχεί ο σουρεαλιστικός «γίγαντας» της επανάστασης, με το κόκκινο λάβαρο, που προστατεύει και οδηγεί το λαό. -
Vladimir Aleksandrovich Serov (1947) Ο Λένιν διακηρύσσει τη Σοβιετική δύναμη
Ο Λένιν μιλά στο 2ο συνέδριο των Σοβιέτ, Αγ. Πετρούπολη 7/11/1917) Διακρίνονται άλλα ηγετικά μέλη των Μπολσεβίκων: Stalin, Dzherzhinsky και Sverdlov. Στο κοινό, σε πρώτο πλάνο, διακρίνονται όλες οι κοινωνικές τάξεις, στρατιώτες, ναύτες, φτωχοί ηλικιωμένοι, αγρότες και γυναίκες, που συμμετέχουν στην επανάσταση και ακούν με προσοχή και ενθουσιασμό. Συμβολίζουν την ελπίδα ότι στο νέο κράτος θα επικρατεί δικαιοσύνη και κοινωνική ισότητα. (το 1954 η μορφή του Στάλιν θα αντικατασταθεί). -
Kuzma Petrov-Vodkin (1925), Fantasy
Ένας ονειρικός πίνακας, με έναν νεαρό καβαλάρη που, πετά στον ουρανό, πάνω σε ένα κόκκινο άλογο. Ίσως είναι η νέα γενιά του σοβιετικού λαού, που, μέσα στο νεοδημιουργημένο σοβιετικό κράτος, μπορεί να υψωθεί, να προοδεύσει, να πετάξει, ελεύθερη, χωρίς τους κοινωνικούς και ταξικούς φραγμούς του τσαρικού καθεστώτος. Το ύφος του έργου είναι ήρεμο και ειρηνικό, ανάμεσα στο γαλάζιο του τοπίου κυριαρχεί το κόκκινο χρώμα (σύμβολο της επανάστασης , του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού) του αλόγου. -
Konstantin Yuon (1921) , New Planet
Το 1921 η Ρώσικη (Οκτωβριανή) Επανάσταση έχει τελειώσει νικηφόρα για τους μπολσεβίκους. Δημιουργείται η Σοβιετική Ένωση, το πρώτο σοσιαλιστικό κράτος στον κόσμο, που θα παραδώσει τη διαχείριση των μεγάλων αγροκτημάτων και των εργοαστασίων στους αγρότες και τους εργάτες αντίστοιχα. Ο πίνακας Νέος Πλανήτης φαίνεται να δείχνει την ελπίδα για την αυγή μιας νέας εποχής, που ο κόκκινος ήλιος θα φωτίζει όλους τους λαούς, -
Isaak Brodsky (1932), Ένας Μοσχοβίτης Μιχσαήλ Άγγελος: Shock-worker από τον Δνείπερο
Στη Σοβιετική Ένωση, "Shock-worker" ήταν επίσημος τίτλος τιμής που απονεμεμήθηκε σε εργαζόμενους των οποίων η ομάδα υπερέβη τις ποσοστώσεις παραγωγής και διακρίθηκε σε ένα ιδιαίτερα επείγον ή επίπονο έργο. Οι εργαζόμενοι αυτοί υλοποιούσαν το πρότυπο του Νέου Άνθρωπου - του οδηγού της χώρας, που συνεχώς κοιτάζει μπροστά, τολμηρά και στοχαστικά.
Στον πίνακα, ο "Shock-worker", ηγετικός και μυώδης, ανεβασμένος σε σκαλωσιά, φαίνεται να δίνει οδηγίες στους άλλους εργάτες, οικοδομώντας τη νέα χώρα.
