Wojny polsko-rosyjskie w XVII wieku

Dwie dymitriady 1604-1609

1604

Na początku XVII w. na dworze magnata Wiśniowieckiego pojawił się człowiek podający się za syna Iwana IV Groźnego – Dymitra, by uzyskać pomoc w zdobyciu tronu rosyjskiego. Magnaci polscy, poparli go. Wyprawa Dymitra I Samozwańca ruszyła na Moskwę w 1604 r. W 1605 r. został koronowany na cara. Opozycja oskarżano go o zbytnią przyjaźń z Polakami i rozdawanie urzędów.W 1606 r. wybuchł bunt – Dymitr został zamordowany. Na tronie zasiada Wasal Szujski. W Polsce pojawił się II Dymitr Samozwaniec.

Wojna z Rosją 1609 – 1619

1609

Zygmunt III Waza uderzył na twierdzę Smoleńsk i rozpoczął jej oblężenie. Część wojsk, pod wodzą hetmana Stanisława Żółkiewskiego wyruszyła w kierunku Moskwy. W 1610 r. Żółkiewski pokonał wojska Wasyla Szujskiego pod Kłuszynem. Wasal Szujski został zdetronizowany. W lipcu Żółkiewski podpisał traktat o sukcesji tronu dla Władysława Wazy. Wojsko polskie zajęło Kreml. Zygmunt III nie uznał układu. W Rosji wybuchło powstanie. Polacy opuszczają Kreml. Tronie rosyjski w 1613 r. objął Michał Romanow.

Rozejm w Dywilinie

1619

Rozjem zawarty 3 stycznia 1619r.. Porozumienie miało trwać do 3 lipca w roku 1633 – czternaście i pół roku.
Rzeczpospolita uzyskała ziemię smoleńską, czernichowską oraz siewierską. Od tego momentu państwo polsko – litewskie aż do roku 1622 (utrata Inflant na rzecz Szwecji) osiągnęło największą powierzchnie (990 tys. km.) w swojej historii.
Car Michał I Romanow zrzekł się tytułów księcia obszarów uzyskanych przez Rzeczpospolitą oraz pretensji do Inflant.

Wojna smoleńska 1632 – 1634

1632

Po śmierci Zygmunta III Rosjanie podjęli próbę odzyskania ziem utraconych na mocy rozejmu w Dywilinie, a w szczególności Smoleńska. Dzięki odsieczy poprowadzonej przez Władysława IV Wazę Smoleńsk pozostał w polskich rękach.

Wojna 1654-1667

1654

Wojska rosyjskie wkroczyły na Litwę i zajęły znaczną jej część z Wilnem, Smoleńskiem, Grodnem. Rosjanie mieli szansę opanowania większego terytorium. Kampania została powstrzymana w chwili najazdu szwedzkiego na Rzeczypospolitą w 1655 r. Rosjanie nie chcieli wzrostu potęgi Szwecji. Rozejm trwał do końca „potopu” szwedzkiego – do 1660 r. Działania wznowiono po zakończeniu wojny ze Szwecją. Tym razem wojska polskie pokonały Rosjan w bitwie pod Cudnowem i odzyskały część Ukrainy.

Rozejm w Andruszowie

1667

Zakończył on wieloletnie, trwające prawie 13 lat, zmagania między stroną polską a moskiewską. Dokonano podziału Ukrainy na lewobrzeżną – zadnieprzańską wraz z Kijowem, która przypadła Rosji i prawobrzeżną, która przypadła Polsce. Do Rosji przyłączono również ziemie smoleńską, siewierską oraz czernichowską. Traktat ten oznaczał załamanie się ekspansji wschodniej a zapoczątkował parcie strony rosyjskiej w kierunku zachodnim. Stabilizował stosunki polsko – rosyjskie na niemal sto kolejnych lat.

Pokój Grzymułtowskiego

1686

Zawarty w Andruszowie rozejm miał być tylko chwilowy, Rzeczypospolita traktowała go jako koniunkturalny, czyli konieczny ze względu na tymczasową słabość państwa polskiego. Okazał się on jednak trwały, a potwierdzono go w 1686 r. traktatem Grzymułtowskiego. Ustalone granice przetrwały aż do pierwszego rozbioru Polski w 1772 r.