-
Benito Amilcare Andrea Mussolini (Dovia di Predappio, Forlì-Cesenako probintzia, Emilia-Romagna, 1883ko uztailaren 29a - Giulino di Mezzegra, Comoko probintzia, Lombardia, 1945eko apirilaren 28an) italiar politikari, kazetari, eta Alderdi Nazional Faxistaren burua izan zen. 1922-1943 bitartean Italiako Erresumako lehen ministroa izan zen.
-
Benito Mussolinik langileen atsekabea erabili zuen indar paramilitar batzuk (fasci di combattimento) sortzeko, burgesiaren klaseko gazteekin eta gudari ohiekin bat eginez. Indar horiek ezker abertzaleko elkarteen aurka jokatu zuten 1919tik aurrera: kolpe latzak, hilketak eta abar.
-
Mussolinik Alderdi Nazional Faxista (PNF) sortu zuen. Programa populista prestatu zuen gizarte-gaietan, baina jabetza pribatua defendatzen zuen eta oso nacionalista eta militarista zen. Berezko sinbologia zuen: alkandora beltza zen uniformea.
-
Faxistek Erromarako Ibilaldia antolatu zen, funtsean estau-kolpe baten parekoa zena, bai eta zenbait manifestazio eta indar-agerraldi ere herrialdeko zenbait lekutan.
Alkandora beltzak Erromara abiatu dira Mussoliniren gidaritzapean gobernuari boterea entregatzeko eskatuz. -
Viktor Emanuel III.a erregeak, enpresa-buruen konfederazioaren, militarren eta nazionalisten presioek eraginda, Mussoliniri gobernu berria osatzeko agindua eman zionean amaitu zen ibilaldia.
Mussolinik Erromako gobernuaren botere osoa hartzen du. -
Mussolini hauteskunde-lege berria egin zuen, eta ondoren, hauteskondeak antolatu zituen, eta PNFk gehiengo absolutua lortu zuen. Oposizioak, hauteskundeetan iruzurra eta datuen manipulazioa izan zela salatu zuen, eta horri aurre egiteko, faxistek Matteotti diputatu socialista bahitu eta erail zuten. 1925ean, Musolini diktadura faxista ezartzen hasi zen.
-
Estatu korporatiboa sortu zen. Mussolini alderdi eta erakunde sindikalak kendu zituen, izaera faxista dutenak izan ezik. Klase borroka bertan behera uzteko eta langileen eta enpresaburuen arteko harmonia nagusi zen gizartea eratzeko ahalegina egin zen.
-
Vatikanorekin harremanak ezarri ziren, Laterango Itunen bidez .Itun horietan, elkarrekiko aitorpena jasotzen zen, eta Elizari estatus pribilegiatua ematen zitzaion gizartean eta erakundeetan.
-
Kanpo-politika espantsionistaren hasiera, inperio bat eratzeko helburua izanik. Mussolinik Abisinia konkistatu zuen 1936an, eta Libiak, Eritreako eta Somaliako erresistentzia indigena desagerrarazi zuen.
-
Lege horien bidez,debekatu egin zen zurien eta beltzen arteko ezkontza, eta antisemitismoa sartu zen. Neurri horiek Alemaniarekiko harremanen ondorioz hartu ziren batez ere, ez baitzen sentimendu orokortua Italian.
-
Mussoliniren espetxeratzea eta italiar faxismoaren amaiera.
Mussolini eraitsi eta espetxeratu egiten dute eta, beraz, italiar faxismoa erortzen da.
