-
Period: to
Verlichting
Het rationele denken stond centraal in de Verlichting. -
Period: to
Alessandro Manzoni
'I promessi sposi': belangrijk voor de eenheid van de taal.
Romantiek, voor eenheid, questione della lingua, proza.
Wetenschapper, met die optiek heeft hij 'i promessi sposi' ook geschreven. -
Period: to
Romantiek
De Romantiek was een reactie op de Verlichting. I.p.v. dat de rede centraal stond, stond nu het gevoel, emotie en subjectiviteit centraal. Nationale eenheid. Het sublieme. Escapisme en natuurverlangen. Mystieke elementen. -
Period: to
Giacomo Leopardi
Italiaanse dichter en schrijver. Heeft een bochel. Grootste dichter van Italië in de 19e eeuw en één van de belangrijkste literaire figuren ter wereld.
Schrijver van de dichtbundel 'Canti'; een van de meest invloedrijke werken. Het was Leopardi's versie van Petrarca's 'Canzoniere'.
Zijn centrale thema's zijn de oneindigheid, angst voor de dood en
melancholie.
Hij schreef ook kookboeken en hij was gek op ijsjes. -
L'infinito
Leopardi uit de bundel Canti.
Meest bekende werk. Het is een Idylle, het is een lyrische tekst met een landelijke setting.
Het oneindige als filosofisch begrip wordt omschreven.
Tijdens zijn jeugd in Le Marche geschreven.
Stroming: Romantiek -
Period: to
Idylli
Giacomo Leopardi scrive gli idylli: "een uitdrukking van gevoelens, genegenheden, historische avonturen van zijn ziel".
Bundel. -
Period: to
Carlo Collodi
Hij schreef eerst satirische politieke brieven, daardoor mocht hij geen boeken voor volwassenen schrijven. Daardoor ging hij kinderboeken schrijven.
Pinocchio. In 240 talen vertaald.
Pseudoniem van Carlo Lorenzini, zijn moeder was geboren in Collodi. -
I Promessi Sposi
Prima edizione, Alessandro Manzoni.
Origineel in 1821?
Herschreven in 1827 (la ventisettana) & 1840 (la quarantana). Historische roman.
Gevonden manuscript uit 17e eeuw. - om authenticiteit te geven.
Stroming: Romantiek
veranderingen: Fermo wordt Renzo; taal wordt toegankelijker.
Meest representatieve werk ten tijden van het Risorgimento en het is de eerste roman in de italiaanse literatuur geschiedenis. -
Period: to
Realisme
verisme + naturalisme -
Period: to
Giosuè Carducci
Italiaans dichter. Voorstander eenheid van Italië; eerst republiekein, later voor de monarchie. Nobelprijswinnaar 1906. Hij hield van granaatappels. Hij hoorde niet echt bij een literaire stroming. Zijn werk had zowel een realistische als classicistische inslag, later werd zijn werk meer decadentistisch. Hij is docent geweest van Pascoli. Bekend werk: 'Le rime nuove' 'A la regina d'Italia' -
Period: to
Giovanni Verga
Siciliaanse schrijver.
Ook letteratura rusticale geschreven, wat later verisme is geworden.
Determinisme. Je kunt niet van arm naar rijk.
'I malavoglia' -
Period: to
Nietzsche
Teoria estetica
Zal niet worden gevraagd in tentamen. -
Period: to
Ontwikkelingen na Manzoni
Letteratura rusticale; voorstanders de Romantiek, Guiseppe Verdi, voorbeeld: Caterina Percoto, opvoeding van het volk, volk staat centraal, inleiding verisme, voor Manzoni - Letteratura pedagogica: Cuore, Pinocchio. Letteratura scapigliata; tegenstanders van de Romantiek, anti-manzoniaans (anti-eenheid), schoonheid in het lelijke, geen sentimentaliteiten, maledettismo (minachting morele normen en gangbare overtuigingen), voorlopers decadentisme, Giosuè Carducci. -
Eenmaking van Italie
-
Period: to
Italo Svevo (pseudoniem van Aron Hector Schmitz)
Bijnaam: 'La Crazzola' (kaasrasp), want hij speelde zo slecht viool.
Bevriend met James Joyce (engels docent), waardoor hij bekend werd. Psychoanalyse had een beslissende invloed op zijn romans.
Anti-helden (inetto) als protagonisten.
Thema: stoppen met roken, willen maar niet kunnen.
Gelijkenissen met Pirandello: roman centraal, geen alwetende verteller, chaotisch, inetto, waarheid - niet waarheid, totaliteit maatschappij. -
Period: to
Gabriele D'Annunzio
Dandy, verwaand en excentriek schrijver/dichter/redenaar/journalist/politicus.
Motto: 'Maak van je leven een kunstwerk'
Fiume, fascist.
Decadentisme.
Il piacere, il fuoco, teoria del superuomo, la pioggia del pineto.
1,64. -
Period: to
Luigi Pirandello
Met de jaren psychologischer.
Veel voorkomend thema: verlies van eigen identiteit, masker, dus identiteitspolitiek.
Mondo di carta: 3x verdienmodel. Krant+boek+toneelstuk.
Motto: 'c'è una maschera per la famiglia, una per la società, una per il lavoro. E quando stai solo, resti nessuno.'
Gelijkenissen met Svevo: roman centraal, geen alwetende verteller, chaotisch, inetto, waarheid-niet waarheid, totaliteit maatschappij. Nobelprijs 1934
humorisme
pirandelliano: tegenstrijdig, absurd -
Period: to
Verisme
- pessimistisch
- regionalismo - couleur locale
- realiteit laten zien, maar zonder commentaar/interpretatie
- gebruik van nationale taal, gemengd met termen uit dialecten. Belangrijke schrijvers: Verga, Luigi Capuana, De Roberto. Voorloper: Letteratura rusticale. Realisme. In grote lijnen sluit proza hierop aan, maar het is niet zwart wit. Wetenschappelijk schrijven, op een precieze manier de werkelijkheid weergeven, heteronomistisch. feuilleton in de krant.
-
Period: to
Decadentisme
.'Teoria del Superuomo' (D'Annunzio) en 'Teoria del fanciullino' (Pascoli).
Voorloper: Letteratura scapigliata
In grote lijnen sluit poëzie hierop aan, het is niet zwart wit.
De werkelijkheid valt niet te meten d.m.v. wetenschap, schrijver gaat uit van zijn intuïtie, geloof in het irrationele/mysterie, esthetisch, superuomo, leven als een kunstwerk.
streven naar de ziel (niet kennis) van de werkelijkheid.
poëzie is het instrument van kennis
hoogste ideaal is samensmelting van kunsten -
Pinocchio
Van Carlo Collodi. Opvoedende functie; kinderen normen en waarden bijbrengen. Als eerst verschenen als feuilleton in de krant. In satirische stijl geschreven, duidelijke taal.
Letteratura pedagogica. -
I Malavoglia
Geschreven door Giovanni Verga. Belangrijkste schrijver van het verisme. Zijn magnum opus.
Vissersfamilie, die haar oudste zoon, een boot en haar huis door een mislukte speculatie verliest.
Eerste boek uit een niet voltooide vijfdelige cyclus (Ciclo dei vinti). Hij heeft er maar twee geschreven.
Coralità: stem van het volk; meerstemmigheid.
Deterministisch
Stroming: Verisme
Verfilmd: La terra trema -
La Roba
Geschreven door Verga.
Novelle rusticane.
Coralità: stem van het volk, meerstemmigheid.
Mazzaro krijgt eigendommen van zijn meester in handen. Hij wordt rijk, maar is gierig. Als hij denkt dat de dood nabij is, dood hij als zijn dieren.
Determinisme.
Stroming: Verisme -
Cuore
Van Edmondo De Amicis. Letteratura pedagogica (italiaanse identiteit), duidelijke taal. In de vorm van een fictief dagboek. Basisschoolleerlingen. Enrico uit Calabrië naar Piemonte. In de klas met open armen ontvangen. -
Period: to
Guiseppe Ungaretti
Voorloper hermetisme.
Gevochten in WO1 in loopgraven. Dit komt als thema terug in zijn poëzie. Bewustwording van het menselijk bestaan. Zijn oeuvre paradox: gevoel van menselijke verbondenheid, omringd weet door een wanhopige leegte.
Voelt zich beïnvloedt door Petrarca en Leopardi.
La Voce & Lacerba. -
Il Piacere
Van Gabriele D'Annunzio (aka Dandy). 'De bijbel van het Europese decadentisme': zowel inhoudelijk als in de stijl wordt het esthetisme van het decadentisme naar boven gebracht.
Hoofdpersoon (Andrea) is een dandy.
Proza: een van de weinige proza werken die D'Annunzio ooit heeft geschreven.
Stroming: Decadentisme -
I Vicerè
Geschreven door Federico de Roberto.
Speelt zich af tegen de achtergrond van de zuidelijke risorgimento.
Historische roman. -
Period: to
Crepuscolari
Tegenhanger Futurisme.
Kenmerken: rustig, saaiheid, kleinburgerlijk milieu, alledaags, dichters zijn bescheiden, bruggen, de stad Brugge - een saaie zondag, Vlaanderen, verborgen schoonheid.
afwijzen van de poëzie van Carducci en de overdreven esthetiek van D'Annunzio.
Schrijvers: Guido Gazzano - signorina felicità, Sergio Corazzini, Marino Moretti
Palezzeschi en Govoni zijn eerst als crepuscolari begonnen, later werden ze futuristen.
Sub-stroming van Avant-Garde.
Periode: begin 20ste eeuw -
Il fuoco
In dit werk heeft D'Annunzio fictie en non-fictie met elkaar verweven. Deels auto-biografisch: een dandy dichter houdt een toespraak van zijn balkon. En zegt dat Venetië haar grootsheid moet terugwinnen.
Proza
Stroming: Decadentisme + Futurisme -
La cavalla storna
Geschreven door Giovanni Pascoli. Pascoli gebruikte, geïnspireerd door Dante's werk, in dit gedicht vaak versregels van 11 lettergrepen.
Stroming: Decadentisme (met fin de siècle) -
La pioggia nel pineto
Geschreven door D'Annunzio.
Het gedicht behoort tot de bundel 'Alcyone'. Het zijn feestelijke lofprijzingen van de natuur.
Stroming: Decadentisme -
Period: to
La Critica
Literair tijdschrift opgericht door Benedetto Croce.
Napels -
Il fu Mattia Pascal
Geschreven door Luigi Pirandello.
Het manuscript van Mattia Pascal na zijn derde dood, als hij dus écht dood is. Pirandello speelt met de literaire regels door een gevonden manuscript (topos) te gebruiken, maar de verteller is onbetrouwbaar.
1e dood: bericht in de krant.
2e dood: hij pleegt 'zelfmoord'. Hij wilt terug naar zijn vrouw, maar zij heeft een nieuw leven opgebouwd.
3e dood: zijn échte dood. -
Humorismo (filosofisch essay)
Geschreven door Luigi Pirandello. Humorismo heeft 2 fases; eerst de komische fase en daarna de humoristische fase. De eerste is grappig en de tweede is tragisch. 'La carriola' is een goed voorbeeld.
Het essay is opgedragen aan een fictief persoon, namelijk Mattia Pascale: intertekstuele verwijzing naar zijn eigen werk, Il fu Mattia Pascale is een heel duidelijk voorbeeld van humorismo. -
Period: to
La Voce
Opgericht door Guiseppe Prezzolino.
Firenze: 'Le giubbe rosse' = het literair café
I vociani
vóór WO1: biografisch proza
Wekelijks, zonder plaatjes, maatschappelijk doel.
Il mio carso: 1912, autobiografisch, dagboek niet om te lezen, zoektocht naar identiteit, Scipio Slataper.
Heteronomistisch: een ander doel dan alleen kunst/mooi zijn. - voorbeeld: Cuore - De Amicis -
Futuristisch manifest
Geschreven door Tommaso Marinetti in de Franse krant 'Le Figaro'. -
La Giara
geschreven door Luigi Pirandello
Gepubliceerd in de 'Corriere della Sera'
Artikel in de elzeviro: eerste 2 kolommen van 'la terza pagina'. Artikel in het cursief lettertype elsevier.
Alleen de grootste namen, iets prestigieus.
2% van de bevolking zijn lezers. -
Period: to
Primo Futurismo
Milaan -
Period: to
Futurisme
Filippo Tommaso Marinetti: futuristisch manifest in franse krant 'Le Figaro'. Parijs was toen belangrijk voor de literatuur en de kunst.
Giacomo Balla - cagnolino a guinzaglo.
Thema's: snelheid, mannelijkheid, oorlog, agressiviteit, geen regels + cultuur, anti-vrouw, geen orde, lawaai.
Element: drukke stad.
Sub-stroming van Avant Garde.
2 fases van het futurisme: voor WO1 en na WO2.
vrije vers (leestekens weg), woorden in vrijheid (woorden overal), interdisciplinair.
'bar magenta'. -
La domenica di Bruggia
Geschreven door Marino Moretti.
'saaie zondag in Brugge'
Stroming: Crepuscolari/Avant-Garde -
Period: to
Avant-Garde
crepuscolari + futuristen -
Signorina Felicità
Geschreven door Guido Gozzano in 'I colloqui'.
Het is heel narratief, geen rijm en meer een achterliggend verhaal. -
La verità
Geschreven door Pirandello in het Siciliaans.
Tararà wordt beschuldigd van moord op zijn vrouw vanwege overspel. Hij wist dat al langere tijd, haar minnaar was zijn baas. Hij besluit bij de rechter de waarheid te vertellen. Hij had alleen hoeven zeggen 'mijn vrouw heeft overspel gepleegd' dan was hij vrij geweest. Maar nu moet hij de gevangenis in.
Hij werd 'gedwongen' zijn vrouw te vermoorden om zijn eer.
Het kan complex worden als je de waarheid vertelt.
Stroming: humorismo/modernismo -
Il Palombaro
Geschreven door Corrado Govoni.
Futuristisch, rommelig, geen leestekens, woorden in vrijheid, mix van kunstvormen, paroliberisme.
Dit is geschreven tijdens de WO1, toen er onderzeeërs werden gebruikt in oorlogsvoering. -
La Veglia
Gedicht van Ungaretti.
Wakend.
Vermoorde kameraad.
Volta bij 'nel silenzio'. -
Il porto sepolto
Geschreven door Ungaretti. -
La carriola
Advocaat van Pirandello. Hij mag 5 minuutjes zijn masker af zetten en speelt kruiwagen met z'n hond. Vanuit perspectief van de hond geschreven. Is hilarisch, maar hierachter schuilt de tragiek van jet leven van de advocaat.
Stroming: humorismo/modernismo -
Period: to
Secondo Futurismo
1918-1928 (post-kubistisch, constructivistisch)
1929-1939 (surrealistisch)
Milaan -
Period: to
Hermetisme
Oorsprong in Frans decadentisme.
Essentie: alleen wat noodzakelijk is.
Catharsis: opwekken van krachtige emoties, emotionele zuivering.
Onstaan als reactie op fascistische propaganda van de jaren '30.
Dichter als ziener.
Manifesto in 1938.
Quasimodo, Luzi, Gatto. -
Period: to
Poesia pura
Absolutie zoektocht naar de essentie. - Sartre
Interbellum.
Poesia Pura heeft een onderliggende boodschap, zo kon zij bijvoorbeeld censuur omzeilen.
Zet zich af tegen D'Annunzio en Pascoli.
Montale, Ungaretti, maar ook de hermetisci. -
Period: to
La Ronda
I rondisti
Maandelijks, artistiek proza (proza d'arte), 'frammento' (kort proza), elzeviro, autonoom, terug naar het verleden.
I pesci rossi - Emilio Cecchi -
I Pesci Rossi
Geschreven door Emilio Cecchi.
Verschenen in La Ronda, verzameling van elzeviri.
Autonoom: kunst om de kunst, mooi, proza d'arte -
La Coscienza di Zeno
Geschreven door Italo Svevo. Het boek is niet gestructureerd, tijden lopen door elkaar (typisch modernisme), maar wel thematisch ingedeeld.
Incipit: voorwoord Dottor. S + Zeno (patiënt)
Patiënt gelooft niet in psychoanalyse en stelt schrijven in dagboek uit.
Combinatie van waarheid en leugens.
Nachträglichkeit: terugkijkende blik, Zeno nu vs. Zeno toen.
u.s. + datum: l'ultima sigaretta; muur vol met u.s.
Namen met beginletter A: held
" beginletter Z: anti-held
Stroming: modernismo -
Uno, nessuno, centomila
De vrouw van een man vindt zijn neus lelijk. De hoofdpersoon is een anti-held. -
Gli indifferenti
Geschreven door Alberto Moravia.
Thema: egoïsme (Carla trouwt uit gemak met Leo, de vriend van haar moeder).
Stroming: neorealisme -
Flesh, Death and the Devil
Mario Praz
Is het beroemdste literaire kritiekessay van
de Italiaanse anglicist Mario Praz.
Behandelt enkele veelvoorkomende (decadente, erotische en morbide) thema's uit de
westerse literatuur van de
negentiende eeuw.
Vergelijkt auteurs en werken
(comparatief). Eindigt met hoofdstuk
over d’Annunzio en “decadentismo”. D'Annunzio is de laatste estheet van romantisisme tot decadentisme, want zijn schoonheid heeft te maken met zowel 'la carne' (het vleselijke) en 'la morte' (de dood). -
Period: to
Neo-realisme
Er waren 2 verschillende neorealismes:
de jaren '30; armoede, survival of the fittest, veel auteurs zijn noodgedwongen iets anders gaan doen.
Moravia en Vittorini zijn tijdens de oorlog blijven schrijven.
Jonge schrijvers geboren tussen 1900 en 1910.
de jaren '50; na oorlogse onderwerpen, nieuwverismo, hoopgevend einde, Umberto D (1952), dominant.
Debat vernieuwing roman.
Inspiratie: verisme + europees modernisme -
Period: to
Umberto Eco
Post-Modernisme
Het boek was niet meer van de schrijver, de lezer moet zelf interpreteren, geen labels, voetnoten (intertekstualiteit), hij vond popgenres (mickey mouse) ook literatuur. -
Ed è subito sera
Gedicht van Salvatore Quasimodo (Nobelprijs 1959).
Voor je het weet ben je dood.
Hermetisme. -
Ladri di Biciclette - film
Fiets gestolen. -
Il Gattopardo
Geschreven door Giuseppe Tomasi di Lampedusa.
Historische roman.
Veel personages
Het boek speelt zich af ten tijde van het Risorgimento, de wederopstanding van een Italiaanse staat, als Giuseppe Garibaldi Sicilië verovert op het koninkrijk der Beide Siciliën en beschrijft hoe dit door een Siciliaanse prins, loyaal aan de koning der beide Siciliën, wordt ervaren en hoe zijn loyaliteit langzaam en welbewust wordt omgebogen in trouw aan de nieuwe koning van Italië. -
Se una notte d’inverno un viaggiatore
Geschreven door Italo Calvino. -
Il nome della rosa
Geschreven door Umberto Eco.
Het boek is niet meer van de schrijver, de lezer moet het zelf interpreteren.
Historische roman.
Gevonden manuscript. -
Altri Libertini
Geschreven door Pier Vittorio Tondelli.
'Viaggio' en 'Autobahn' waren er onderdeel van, homoseksualiteit.
Postmodernisme. -
Period: to
Postmodernisme
Reactie op modernisme. Modernisme verscheurde de eenheid aan flarden en het postmodernisme geniet van de flarden/chaos.
Combinatie van oude en nieuwe elementen.
Intertekstualiteit.
Metatekstualiteit.
Open einde: gaat praten/denken over.
Geen originaliteit meer: alles is al een keer gedaan, je baseert je op wat je al weet. -
Il pensiero debole
Geschreven door Gianni Vattimo.
Stroming: post-modernisme -
Danubio
Geschreven door Claudio Magris. -
Microcosmi
Geschreven door Claudio Magris.
'Caffè San Marco' -
L'amica geniale
Geschreven door Elena Ferrante.
Historische roman: Lijst van personages, mix van verschillende genres.
kenmerk van bildungsroman: personages ontwikkelen zich
Intertekstualiteit (verwijzing Cuore - De Amicis), Metatekstualiteit.
Manuscript wordt geschreven door Lenù, die het verhaal in de eerste persoon vertelt. -
La grande bellezza
Stendhal syndroom: flauwvallen van schoonheid.
Eerbetoon aan de eeuwige schoonheid van de stad (Rome).
En een ode aan de film La Dolce Vita van Federico Fellini uit 1960. Over het decadente 'zoete leven' van de Romeinse jaren zestig. -
Maneskin all'Eurovision
Fuori di testa vince l'Eurovision Song Festival
