Antzinako astronomia ereduak

ANTZINAKO ZIBILIZAZIOA

Jan 1, 1000

Gure oraingo pentsamendu zientifikoa ez dator bat lehenangoko garaietan gertatzen zenarekin, ordukoek beste itxarropen batzuk eduki eta gauza beste modu batera ulertzen baitzituzten.
antzinako zibilizazioek uste zuten astoak jainkoak zirela, gaur egun astrologia eta hortik eratorritako horoskopoak oraindik ere erabiltzen dira.

ANAXAGORAS(k.a VI. mendea)

Jan 2, 1000

UsTe zuen eguzkia metal goriz osaturik zegoela, luura esferikoa zela zioen, eta ilargiaren faseen eta eklipseen zergatiak azaldu zituen.

TALES MILETOKOAK

Jan 3, 1000

K.a 505 urteko eguzki eklipsearen aurreikuspena egin zuen, Saros zikloa ezagutzen baitzuen; ziklo horren arabera, Eguzkiaren eta ilagiaren eklipseak aldian behin errepikatzen dira.

ARISTOTELES

Jan 4, 1000

Aristotelen uste zuen bi mundu zeuden:
Ilargiz gaindiko mundua: Mundu honetan, unibertzoaren barruko esfera zentrokideek astro ezagun guztiak zituen. Kanpoaldeko esfera, finkoak zituena, lehenengo motorrak.
Ilargi azpiko mundua: Mundu hau ostera imperfektua zen: lurrak betetzen zuen guztia, eta hori ez zen higitzen eta unibertzoaren zentroa zen

PTOLOMEO

Jan 5, 1000

Beraren ustes lurra unibertzoaren zentroan zegoen, izarrak lurraren inguruan bira egiten duen esfera handi bateanfinkatuta daude, eguzkiak ilargiak eta gainerako planetek orbita zirkularretan egiten dute bira lurraren inguruan; eta planetek orbita konplexuak direla, lurrarekiko eszentrikoa den zirkunferentzia baten inguruko zirkuluak egiten dituzte.

KOPERNIKO

Jan 6, 1000

Bera uste zuen: eguzkia geldi zegoela sistemaren erdian, lurrak bi higidurak zituela. errotaziokoa eta translazioakoa, ilargia lurraren inguruan egiten zuela bira, planetek distantzia desberdinetan egiten dute zuela bira eguzkiaren inguruan eta izarren esfera geldi eta oso urrun zegoela.

GALILEO

Jan 7, 1000

Bera esaten zuen.ilargiak mendiak eta haranak zituela, jupiterrek sateliteak zituela, artzitarrak aldiak diuela, ilargiak bezala baina desberdinak.

KEPLER

Jan 8, 1000

Keplerren legeak: Planetek eguzkiearekiko ibilbede eliptikoak egiten dituzte, fokuetarekiko, batean. Eguzkia planeta bakoitzarekin lotzen duen erradioak eremu berdinak betetzen ditu aldi berdinetan. Bi planetaren eboluzi-aldiak proportzionalak dira eguzkiarekiko distantzien kuboekin.

NEWTON

Jan 9, 1000

Newtonek argi ulertu zuen planeten higiduren azalpen matematikoa, natura arautzen duten indarren jokabidea ulertzeko, indar horien eginpeko gorputzen higidura aztertu behar zuela.

EINSTEN

Jan 10, 1000

Berak diozkunez: Espazio-ontzi batean argiaren abiaduratik hurbil dauden abiaduraretan bidaiatuz gero, ezpazioa uzkurtu egiten da hiduraren norabidean.
Abiadura handiagoetan higitu ahala, denbora gelditzen doa.
Materia eta energia ulertzeko modu berria, gauzen higidura handiagotuz gero horien inertzia ere handiagotzen da.

ERLATIBITATEAREN TEORIA OROKORRA

Jan 11, 1000

Grabitateak eta azelerazioak efektu berberak sortzen dituzte.
Gorputzek deformatu egiten dute Inguruko espazio-denbora, eta horien masa zenbat eta handiagoa izan, deformazioa ere handiagoa da.

GAUR EGUNGO EREDU KOSMOLOGIKOA

Jan 12, 1000

Nebulosa batzuk izarrez osaturiko galaxiak ziren, geurea beazalakoak.
Unibertzeoa ez da estatikoa, etengabe hedatzen ari baita.