-
2700 BCE
Teokrazia (Antzinan)
Gobernu modu bat da, eta bere buruzagiek jainkotasun batek gidatzen dituela uste dute. Teokraziaren jatorria antzinako tribuetan aurkitzen da. Bertan, tribuko xamana, jakintsuena, jainkozko irudien enkarnaziotzat hartzen zen, zeinen patua jainkoak asetzea eta tribua bere biziraupenean gidatzea zen. Adibidez, Egipton jainkoen kontua oso esanguratzua izan da Antzinako Egiptoko erlijioak jainko eta dotrina ugari zituen. -
753 BCE
Monarkia (Antzinan)
Pertsona edo agintari bakar baten esku eta boterea familia berean mantentzen den (oinordekotasunez) dagoen gobernua edo aginte modua. Gainera aginte horretan herritarrek ez dute agintaria aukeratzen. -
556 BCE
Oligarkia (Antzinan)
Familia aberatzek soilik parte hartzen duten eta Herritarrek agintariak aukeratzeko, hau da,Oligarkia, "gutxi, eskasa, murriztua" esan nahi duena, eta ἄρχω (archo) esan nahi duena, zientzia politikoan boterea duen gobernu forma bat da. pertsona gutxi batzuen eskuak, orokorrean klase sozial berekoak. Antzinako Greziako idazle politikoek aristokraziaren forma endekatu eta negatiboa (etimologikoki, onenen gobernua) izendatzeko erabili zuten terminoa. -
556 BCE
Ariztokrazia (Antzinan)
Grekoz aristos = onena + kratos = boterea) onenen gobernua esan nahi du. Oso antzinako jatorriko terminoa da, zeinarekin noblezia (erregeak, printzeak, dukeak, etab.) -
509 BCE
Errepublika (Antzinan)
Erregerik gabeko aginte modua zen. ADIBIDEZ; erroman BOTERE JUDIZIALA: pretoreak BOTERE LEGEGILEA: SENATUAK AGINTE POLITIKOA: Junio Bruto AGINTARIA: KONTSULAK (2) -
508 BCE
Democrazia (Antzinan)
Herritarrak, bozken bitartez ordezkaria bozkatzeko aukera duten aginte modua da, hau da, herriak aukeratzen du agintaria.
Antzinako demokrazia askatasunean eta berdintasunean oinarritzen zen eta partaidetza zuzenekoa zen, hau da, herriak zuzenean parte hartzen zuen erabaki politikoetarako batzarretan. Atenasko gurasoen semeek eta gizonezko helduek soilik eman ahal zuten botoa. ADIBIDEZ; Espainia (adibidez) estatu demokratikoa zen, legez eta ongizatez gobernatua, merkatu-ekonomia zuena. -
506 BCE
Tirania (Antzinan)
Pertsona bakar batek lortutako boterea da eta herritarren agintaria aukeratzen ez dituzten aginte modua. -
Oligarkia (gaur egun)
Gaur egun ez da oligarkia terminoa erabiltzen. Espartan (adibidez) Greziako Lakoniako prefeturaren hiriburu administratiboa da. Likurgoren sistemak sinbiosi bat bilatzen du, non greziar esparruan ezagutzen diren hainbat sistema politiko elkarrekin bizi diren: diarkia (bi errege dauden tokian), oligarkia ("gerousia" edo zaharren kontseilua ezartzen da), tirania (" eforoak") eta demokrazia (herri batzarra dago). -
Ariztokrazia (gaur egun)
Aristokrazia hitzarekin, gaur egun, edozein gizartetako noblezia eta goi-klaseak (hereditarioak edo tradizionalak) izendatzen ditugu. Erromak (adibidez) 244 urteko gobernu monarkikoa izan zuen, hasieran latin eta sabino jatorriko subiranoekin, eta gero etruskoekin. Gaur egun, erroma aginte modu errepublikoa du. -
Teokrazia (gaur egun)
Sistema teokratiko zaharrenak tribu-gizarte primitiboak izango ziren. Kasu askotan, xamanak buruzagiak ordezkatu zituen edo buruzagi espiritual eta tribu-buru gisa funtzio bikoitza betetzen zuen, beraz, egipton boterea, itxuraz, alderdi anitzeko sisteman antolatua badago ere, praktikan 50 urte baino gehiago daramatzate presidentea hautagai bakarrarekin hautatua izan dira. Bertan (egipton) presidentetzarako eskumenak handitzea onartu zen. -
Errepublika
Erregerik gabeko aginte modua zen eta da eta agintaria herriak aukeratzen zuen. ADIBIDEZ: Frantzian gaur egungo gobernu forma errepublika da, estatuburua ez da erregea herriak aukeratutako pertsona bat baizik, horregatik demokrazia bat ere baita. -
Tirania (gaur egun DIKTADURA)
Gaur egungo tiraniari dictadura deritzo. Atenasen estatu kolpe baten bidez iritsi zen boterea, 35 urtez tirania iraunaraziz. Horretan Eupatride boterea pulverizatuko da eta aurka dagoen edonor erail edo erbesteratuko da.
DIKTADURA: Diktadura izeneko gobernu sisteman persona batek (edo talde batek) dauka botere guztia, eta kontrolik gabe gobernatzen du. Pertsona horri diktadore izena ematen zaio. Adibidez Francoren garaian egon zen Espainian, eta hainbat daude oraindik Afrikan eta Asian. -
Demokrazia (errepublika) gaur egun.
DEMOKRAZIA (ERREPUBLIKA): Erregerik gabeko aginte modua eta agintaria herriak aukeratzen du.
ADIBIDEZ: Gaur egun, leku ugaritan gertatzen da (AEB, Frantzia…).
BERAZ: Frantzian errepublika erdi-presidentziala da, eta bere sistema legegilea Frantziako V. Errepublikaren arabera mugitzen da. Nazioak bere burua «Errepublika zatiezin, sekular, demokratiko eta sozial» gisa izendatzen du. Frantziako sistema politikoan botere exekutiboa, botere legislatiboa eta botere judiziala existitzen dira. -
DEMOKRAZIA (MONARKIA PARLAMENTARIOA) Gaur egun
DEMOKRAZIA (MONARKIA PARLAMENTARIOA): Herriak parlamentua osatzen duten ordezkariak hautatzen dituen aginte modua da, naiz eta estatuburua erregea izan, herriak ez du hautatzen erregea, boterea oinordekotzat. ADIBIDEZ: Australia eta ipar amerika aldetik dago, oraindik oso hedatua dago Europan (Espainian, Erresuma Batua…). Espainia bere forma politikoa monarkia parlamentarioa duen Estatua da. Gobernu sistema nazio subiranotasunean, botereen banaketan eta sistema parlamentarioan oinarritzen da. -
Monarkia gaur egun.
MONARKIA GAUR EGUN: Vatikano Hiria gaur egungo munduko azken monarkia absolutua da. Gaur egun monarkak ez du botere politikorik Lesothon, Marokon eta Swazilandian bezala.Vatikano Hiria gaur egungo munduko azken monarkia absolutua da.