euskeraren historia

  • 100

    euskararen lurraldea oraingoa baino zabalagoa zen

    Iparraldean Baionatik gora, ipar-ekialdean Paue alderaino, ekialdean Ilerdaraino (gaur egungo Lleida), hegoaldean Nafarroako erribera eta Errioxako iparralderaino eta mendebaldean Kantabriako ekialde eta Burgosko iparralderaino.
  • 106

    euskarazko lehen esaldi idatziak

    Susoko monasterioan gordeta daudenak, Donemiliaga Kukulan, Errioxan.
  • Oct 19, 1140

    euskarazko hitzak agertzen dira

    Donejakue bidea egiten zuten erromesentzako hiztegitxo gisa
  • Oct 19, 1545

    Bernart Etxepare baxenafarrak "Linguae vasconum primitiae" liburua argitaratu zuen Bordelen

    euskararen historiako lehenengoa, 15 poemek osatzen dutena eta gai gehienak erlijiozkoak ez direlarik
  • Oct 19, 1562

    Nicolao Landuchio italiarrak Gasteizen idatzi zuen euskarazko lehen hiztegi handia

    6.000 termino inguru bilduz. Denborarekin Arabako euskalkia ikertzeko tresna erabilgarria bihurtu da
  • atsotitz edo esaera zaharren lehenengo bilduma argitaratu zuten Iruñean

    Ahozko herri kulturaren lehendabiziko lagina da eta bizkaieraz idatzita dago, kurioski.
  • Joan Perez de Lazarraga arabarrak bere eskuizkribua idatzi zuen

    Hego Euskal Herriko testurik zaharrena dena eta Arabako euskararen lekukotza berriz ere ematen duena.
  • Pedro Agerre "Axular" apaiz nafar-lapurtarrak argitara eman zuen

    euskarazko literaturaren historian gakoa izan den lana, "Gero" alegia, hizkuntza jasoaren eredu klasikoa dena eta morala irakasteko idatzitakoa
  • Arnaut Oihenart idazle zuberotarrak "Les Proverbes Basques" izeneko lana karrikaratu zuen

    hainbat atsotitz eta errefrau jasotzen dituena.
  • Zuberoan ere Joan Tartas apaizak 1666an "Onsa hilceco bidia" idatzi zuen.

  • Aita Larramendi gipuzkoarrak "El imposible vencido" argitaratu zuen

    euskarazko lehenengo gramatika izan zena, eta 1745ean Larramendik berak hiztegi elehirudun erraldoia argitaratu zuen
  • erregistratu zen lehen testimonio idatzia "eraztuna"ri buruzkoa, Beasaingo eskolan.

    erregistratu zen lehen testimonio idatzia "eraztuna"ri buruzkoa, Beasaingo eskolan.
  • Xabier Munibe kondeak eta "Azkoitiako zalduntxoek" "Euskalerriaren Adiskideen Elkartea " ("Sociedad Bascongada de Amigos del País" sortu zuten

    agian garai hartako argiunerik handiena. Izan ere, Koldo Mitxelenaren arabera hauxe izan zen "euskal kulturaren historiako gertaerarik garrantzitsuena".
  • azaroaren 1ean Agustin Kardaberaz idazle eta teologoak idatzitako San Inaziori buruzko lanak argitaratzea debekatu zuten gaztelaniaz idatzita ez zegoelako.

    Karlos III.a Espainiakoaren garaiak ziren, eta bestelako debekuak ere bata besteraen atzetik etorri ziren: eskolan euskara irakastekoa eta kontabilitate liburuetan erabiltzekoa besteak beste.
  • martxoaren 11an antzerkian gaztelania ez zen beste hizkuntza batean aritzea debekatu zuten Espainian

    martxoaren 11an antzerkian gaztelania ez zen beste hizkuntza batean aritzea debekatu zuten Espainian
  • 1848an argitaratu zuten lehenengo egunkaria euskaraz

  • Anton Abbadiak abiatu zituen Urruñan (Lapurdi) "Euskal Lore Jokoak", Europako beste antzeko ekitaldi batzuei jarraituz

  • Euskal Herrian bitartean 1881ean Juan Antonio Mogel eibartarrak "Peru Abarka" liburu ezaguna argitaratu zuen

  • 1884an Arturo Campion iruindarrak "Gramática de los cuatro dialectos literarios de la lengua euskara".

  • Euskal Lore Jokoak kultura ekitaldiaren barruan, hitzaldi ezaguna egin zuen Bilbon

  • Resurreccion Maria Azkue hizkuntzalariak Diccionario Vasco-Español-Francés lan mardularen lehenengo liburukia plazaratu zuen

  • maiatzaren 21ean Jose Maria Usanditzagak Bilboko Campos Eliseos Antzokian arrakastaz estreinatu zuen

  • Euskaltzaindia sortu zuten

  • "Galeusca" sortu zuten Bartzelonan Galizia, Euskal Herria eta Kataluniako idazle eta kulturagile batzuk

  • "Euskaltzaleak" euskal poeten elkartea fundatu zuten

  • "Galeusca" sortu zuten Bartzelonan Galizia, Euskal Herria eta Kataluniako idazle eta kulturagile batzuk

  • lehen aldiz jokatu zen Euskal Herriko Bertsolari Txapelketa Nagusia; Inazio Eizmendi "Basarri" bertsolariak irabazi zuen

  • lehen aldiz jokatu zen Euskal Herriko Bertsolari Txapelketa Nagusia; Inazio Eizmendi "Basarri" bertsolariak irabazi zuen

  • Garai hartan hasi zen Euskal Pizkundearen bigarren erdialdea