DNA historian zehar

Gregor Johann Mendel

1866

Monje hau izan zen lehengoa genetika mundua ikertzen. Berak ez zekien baina ilarrekin egindako esperimentuak lagundu izan zuen gero geneak ondorioztatzeko.
https://youtu.be/Mehz7tCxjSE

Frierich Miescher

1869

Lehengo aldiz historian, biologo honek DNA aislatu zuen. Berak leukozitoen egitura ondorioztatzen saiatzen ari zen honekin topatu zenean. Bazekien ez zela proteina bat ezta lipido bat ere. Beraz, “nukleina” izena eman zion. Gero, ikusi zuten azidoa zela eta handik azido nukleikoa sortu zen. 1871n argitaratu zen bere lana.
https://es.m.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Miescher

Walther Flemming

1882

Alemaniar zientifiko honek izan zen zitogenetikaren aita. Berak ikusi zuen kromosen zatiketa mitosi zelularraen bitartez.

Oscar Hertwig

1885

Alemania zoologo honek ondorioztatu zuen "nucleina"-k parte hartzen zuen bai fertiizazioan bai karaktere hereditarioen transmisioan.

Mugimendu eugenesikoa

1900

DNAren historian, mugimendu honek gai honen inguruanzegoen ezjakintasun nabaria zegoela adierazten zuen. Hortaz, DNA ikertzen zuten zientzialari asko agertu ziren. “Eugenesia” terminoa estreinakoz erabili zen 1883 eta herentziaren zientzia esateko erabiltzen zuten, baina ez zen izan 1900 garaira arte gaiak garrantzia hartu zuen.

Wilson eta Stevens

1905

Bi zientzialari hauek aurkitu zuten XX (emakume) eta XY (gizon) kromosoma pareen erlazioa sexuarekin.

Robert Feulgen

1914

Kimiko eta irakasle alemaniarra, DNAren tinztioa egitea lortu zuen, fucsina tintearen bitartez.

Phoebus Levene

1920

Egiaztatu zuen DNA eta RNA existitzen zirela. Gainera, haren lau base nitrogenatu ondorioztatu zituen: Timina, Adenina, Guanina eta Zitosina. Bestetik, ikusi zuen DNAren oinarrizko egiturak fosfato-azukre-base nitrogenatuaz osatuta zegoela. Horri “nukleotido” izena eman zion.

Frederick Griffith

1928

Biologo genetista britaniar honek egindako esperimentua biologia mundu osoan ezaguna da. Haren helburua neumoniaren aurkako sendagilea aurkitzea zen. Horretarako neumoniaren S (neumoonia sortu) eta R (neumonia ez sortu) anduaiak hartu zituen. Ikusi zuen S hildak arratoi batean ez zutela neumonia sortzen. Dena den, S hildak gehi R anduaia hilgarria zen. Horrekin bakterioen transformazioa ondoriozta dezakegu.
Bideo honetan esperimentua azaltzen da: (https://youtu.be/4LU71ubTCZA)

Oswald Avery

1944

Mediku kanadiar honek Griffithen esperimentutik abiatuta beste froga bat egin zuen. Honetan neumoniako anduai bat hartu eta polisakarido, lipido, RNA, proteina eta DNA suntsitzen zituen entzimak gehituz, bost lagun desberdin lortu zituen. Gero, bigarren anduai bat gehitu zion. Horren ostean, ondorioztatu zuen herentzia genetikoak DNA deituriko molekulan oinarria zuela, DNA suntsitua zegoen laginean bakarrik bugarren anduaia agertu zen .

Gene bat, entzima bat.

1948

George Beadle eta Edward Tattumek proposatuko hipotesi honen bitartez jakin zen DNAk parte hartzen zuela entzimen sintesian. Hau lortu zen bi zientzalari hauek egindako esperimentu baten bitartez. Honetan Nurospora crassa onddoaren anduai bat X izpien eraginpean jarri zuten bide metaboliko bat jaaraitzen zuten gene batzuetan mutazioak sorrarazteko.
Urte honetan nobel saria eman zieten.

Gene batek proteina bat kodeatzen du.

1949

Linus Pauling-en ikerketen ostean aurreko hipotesia orokortu zen.

Gene batek kate polipeptidiko bat kodeatzen du.

1950

Ondoren, frogatu zen hemoglobinak hainbat kate polipieptidiko dituela.

Alfred Hersey eta Martha Chase

1952

Bi zientifiko hauek fagoekin lan egin zuten DNA aztertzeko helburuarekin. Haien esperimentuak bi fase izan zituen:
Lehengoan fagoen alde proteikoa markatu zuten erreaktiboki S-35 isotopoarekin. Gero fago hauek bakterio batzuk infektatzea utzi zituzten. Ondorioetan ez zituzten bakterioak erreaktioki markatuta.
Bigarren fasean fagoen DNA markatu zuten P-32 isotopoarekin. Oraingo honetan bakterioen DNA erreaktiboki markatuta geratu zen.

Rosalind Franklin

1953

Rosalind kimikari eta kristalografa ingelesa zen. Zientzalari amorratua zen eta bere bizitza osoa eman zion ikerketari. Bera lan egiten ari zne bitartean, X izpien difrakzioa erabiliz, “51. argazki” famatua atera zuen. Horren ostean ondorioztatu zuen DNAk helize bikoitza zuela.
Hemen usten ikus ditzakezue erlazioa duten zenbait bideo
Rosalind Franklin: https://youtu.be/-kyXya6hS28
X izpiak: https://youtu.be/-SwJrOVjGXY

Watson eta Crick

1953

Watson (biologo estatubatuarra) eta Crick (biologo molekularra eta neurozientifiko ingelesa) DNArekin lan egiten ari ziren, edo, behintzat, haren egitura ikertzen. Orduan, Rosalindek argazki baten bidez egitura hori ondorioztatzea lortu zuenean, haien lana eta Rosalindena bateratu zituzten (Rosalinden baimenarik gabe). Horri esker, 1962an nobela irabazi zuten.

Meselson eta Stahl

1957

Haiek esperimentu bat egin zuten Watsonek eta Crickek propostauko DNAren bikoizketarako: DNA erdi-kontserbakorra zela. HAien esperimentuan Nitrogeno(15) ingurunan bakterioak heldu zituzten. Gero hauek Nitrogeno(14) ingurunera pasatu zituzten. Argazkian ikus ditzakegu ondorioak.

David Baltimore

1975

Informazio genetikoaren jarioan transkipziotik DNAra ailegatzeko aukera dago. Adibidez, hiesaren birusak alderantzizko transkiptasa ekoiztu dezake eta entzima horrek RNA molde erabilita DNA sortu ahal du. Entzima hori aurkitzeagatik nobel saria eman zioten.

Louise Brown

1978

Historian lehen aldiz, probeta bitarteko umea jaio zen Britania Handian.

Erwing Chargaff

1984

Erwing Chargaffek baseen baliokidetasuna ere bazegoela ondorioztatu zuen. Hau da, espezien berarako, bvase purikoen eta pirimidinikoen kopuru bera zegoela (adeninaren proportzioa timinarn prportzioaren berdina da, eta zitosinarena guaninaren berdina).
Urte honetan Johann-Heinrich-Merck-Preis saria eman zioten.
1949.ean Pasteur domina eman zioten.
1979.ean Zientziaren domina nazionala eman zioten.

Proiektu berria

1990

Urte honetan gizakion genoma ikertzeko konprometzitzen zen proiektua martxan jarri zen.
Hurrengo web-orrialdean zehazki zer den azaltzen da: https://www.genome.gov/breve-historia-del-proyecto-del-genoma-humano

Ian Wilmut y Keith Campbell

1996

Dolly izan zen Edimburgoko Roslin unibertsitatean (Eskozia) jaiotako lehengo ugaztuna. Izan zen zientziako hito garrantzitsuenetarikoa. Oso kritikatua izan zen askok pentsatu zutelako zientziaren limiteak zeharkatu zirelako. 2003.urtean hil zen osteoartritis aurreratu baten ondorioz hil zen. Dolly jaiotzeko erabili zituzten 6 urteko beste ardi bat.

Elizabeth Blackburn

2009

Emakume honek telomeroak ikerktzen ari zen eta telomerasa entzima aurkitu zuen. Telomerasak kromosometan dauden azken zatiak, telomeroak, sortzea eragiten du.
Urte honetan nobel saria irabazi zuen.
Hari buruz informazioa: https://mujeresconciencia.com/2014/11/26/elizabeth-helen-blackburn-bioquimica/
https://mujeresconciencia.com/2017/04/25/elizabeth-blackburn-carol-greider-la-excelente-colaboracion-dos-biologas-merecio-nobel-2009/