-
Montesquieuk botere banaketaren kontzeptua garatu zuen. Hiru botere nagusi zeudela defendatzen zuen, legegilea, betearazlea eta judiziala.
-
Burdinazko goldea erabiltzen hasi ziren eta zurezkoa alde batera utzi zuten.
-
Russeauk azaldu zuen kontzeptu hau, eta bere ustez, boterea nazionala zen, hau da, herritar guztiena, herritarrek itun bat egiten dute estatuarekin eta itun hori konstituzioa da.
-
Jurgi erregea zenbait lege indarrean sartzen saiatu zen koloniek Britania Handiari zergak ordaintz baina kolonek protestatuz eta Ingalaterrako produktuei boikota egiten erantzu zuten.
-
Ingalaterrako gobernuak Tea Acts legeak aldarrikatu zituen Tearen Merkataritzaren monopolioa berenganatzeko. Merkatariek natiboz jantzita Tea zeramaten Ingalaterrako itsasontzi batzuei eraso egin zieten Tearen Bostongo matxinadan.
-
13 kolonietako ordezkariak, Filadelfiako Lehen Biltzarrean bildu ziren, bertan eskubideen aldarrikapena idatzi zuten eta lehen arma mugimenduak hasi ziren
-
Thomas Jeffersonek, Amerikako iraultzaren ideologoak Virginiako eskubideen aldarrikapena idatzi zuen , eta bertan, subiranotasun nazionalaren, botere banaketaren eta sufragioaren printzipioak azaldu ziren.
-
Yorktownen gerra irebazi zuten kolonek Espaina eta Frantziaren laguntzaz
-
Vesallesko Bakea sinatu zuten, non Britaniar Handiak AEB-ren independentzia aitortu zuen
-
Ekonomia-krisia geldiarazten saiatu ziren Luis XVI-ren ogasun-ministroak eta erreforma sakona behar zela aitortu zuten.
-
- urtean politika-orden berria antolatzen hasi ziren. Estatu berriak egitura federala zuen. Botere betearazlea; Pesidenteak Botere legegilea: Kongresuak, bi ganberatan bananduta; ordezkarien ganbera eta senatua. Botere judiziala: Auzitegi gorenak.
-
Erregea pribilegiatuak konbentzitzen saiatu zen, hau da, zergak ordaintzeko, baina pribilegiatuak uko egin zioten zergak ordaintzeari.
-
Ogasunaren egoera gero eta larriagoa zenez, 1788an porrota jaso zuten eta erregeak ez zuen beste irtenbiderik izan, Estatu Orokorretara baino, Frantziako estatuzko gorteetara deitzea.
-
Abuztuaren 4an eskubide feudalen aboliziorako dekretua idatzi zuten, bertan, hamarrena eta pribilegiatuen jurisdikzioa kendu zituzten. Abuztuaren 26 an, Gizakiaren eta Herritarren Eskubideen adierazpena idatzi zuten, non, askatasun pertsonalak, legegiko bardintasuna eta jabetza bermatu ziren. Bi dekretu horiei esker absolutismoa amaitu zen eta iraultza liberalak arrakasta lortu zuten-
-
Herrialdeak arazo larriak izan zituen:
Estamenduzko gizartea zegoen.
Ekonomia krisi-egoera zegoen
Ogasunaren defizitak gora egin zuen
Politikan krisia zegoen -
Uztailaren 14an, ogia garestitzen ari zelako eta errega Parisen tropak pilatzen ari zela entzun zutelako, Parisko herritarrek manifestazioa egin zuten eta Bastillari eraso zioten.
-
Bi urtez lanean jardun eta gero, 1791ko konstituzioan iraultzaren bukaera aldarrikatu zuten:
Politika erregimena parlamentuzko monarkia zen. Subirotasun nazionala eta herriaren oinarrizko eskubideak onartzen ziren.
Botereen banaketa berri bat zegoen; legegilea Asanblea Nazionalak, betearazlea, erregeak eta judiziala auzitegi gorenak.
Asanblea sufragio zentsitrarioaren bidez hautatuko zen eta boto emaileen 25 urtetik gorakoak izan behar ziren.
Administrazioaren deszentralizazioa -
Erepublikaren aldarrikapenak Iraultzaren fase barri bat abiarazi zuen. Politika sistema berriak eratzen ari zirenean sans-culottek Parisko espetxeei eraso egin zieten eta Frantziak Valmyko gudaria irabasteak tentsioa gutxiagotu egin zuen.
-
Abuztuaren 10 ean, herriak mehatxuari erantzun zion; Tuileries jauregiari, errege-familia egoitzari eraso egin zioten. Erasoak berekin ekarri zuen monarkiaren amaiera eta errepublikaren hasiera.
-
Luis XVI.a gillotinan exekutatu zuten eta horrek neurri bi edo ondorio bi ekarri zuten, alde batetik, gainerako potentziak Frantziari gerra deklaratu zioten eta horretako, Lehen koalizioa eratu zuten. Bestetik, matxinada piztu zen La Vendée eskualdean.
-
Menditarrek konstituzio demokrartiko berri bat egin zuten. Bertan herrialdearen subiranotasuna eta gizonen sufragio inibertsala onetsi zuten, eta botereen banaketa oso ahulduta geratu zenez Robespierrek diktadore gisa jokatu zuen, botere guztiak berengantu zituen.
-
Robespierre babesa galduz joan zen.Beste zenbait atxiloketa egiten saiatu zenean Thermidorraren 9ko estatu-kolpea gertatu zen, hau da, egutegi iraultzailea. Ondoren, Robespierre executatu egin zuten.
-
Diktadurarik berriro ez izateko gobernu moderatua eratu zutern. Gobernuak, beste konstituzio bat idatzi zuen.
Erregimen liberala ezarri zuen
Sufragio zentsitrarioko sistema ezarri zuen.
Botere betearazlea bost kideko Direktorio baten esku zegoen. -
1795ean, Vendimariako matxinada eragin zuten. Napoleon Bonapartek, Parisko goarnizioaren arduradunak, matxinada menderatu egin zuen, eta ekintza horren ondorioz oso ospetzu bihurtu zen.
-
1796ko kanpainan Napoleonek Lehen Koalizioa suntsitu zuen, geroago Europako potentziek Bigarren Koalizioa eratu zuten. Orduan Napoleonek Brumaireren 18ko estatu-kolpea eman zuen, eta bere burua kontsul izendatu direktorioa boteretik kenduz.
-
Bigarren Koalizioari aurre egiteko, Napoleon Italiara joan zen berriro eta garaipena lprtu zuen Marengon. Garaipen horretaz baliatu zen bere burua biziarterako kontsul izendatzeko.
-
Britariar Handiak, Frantziaren beldur, hirugarren koalizioa eratu zuen Austria eta Errusiarekin. Napoleonek Errepublica inperio bihurtu zuen eta beste kanpania militar bati ekin zion Espainaren laguntzaz.
-
Hispano-frantzesan Trafalgarren porrota izan, frantziarren Austerlitzeko garaipenak Germaniako Erromatar Inperio Santuaren amaiera eragin zuen.
-
Napoleonek Laugarren koalizioa garaitu zuen (Britania Handia, Prusia eta Errusia) eta ondorioz, Tilsit-eko bakea sinatu zuen. Hori izan zen Napoleonen imperioaren une gorena.
-
Napoleonen kanpo politikak bi helburu zituen, Errusiarekin aliatzea eta Britania Handiari blokeo kontinentala ezartzea. Baina portugalek ez zuen blokeo hori honartu, orduan Napoleonek Portugal inbaditzea erabaki zuen, eta bide batez, Espaina ere bai.
-
Errusiak Frantziarekiko aliantza bertan behera uztea erabaki zuen, eta Britania Handiarekin merkataritzan hastea erabaki zuen. Orduan Napoleones Errusia inbaditu zuen baina porrot egin zuen.
-
Seigarren koalizioa eratu zuten, (Britania Handia, Prusia, Errusia eta Austria). Koalizio horek frantziako tropak garaitu zituen Leipzigeko guduan eta urte horretan Napoleonek porrota izan zuen Espainian.
-
Napoleonek abdikatu egin behar zuen baina 100 egun eta gero boterea berriro berrezkuratu zuen. Baina behin betiko garaitu zuten Waterloon eta Santa Helena uhartetxora deportatu zuten. Bertan hil egin zen.
-
Napoleon garaitu eta gero, potentziek beste lurralde-antolaketa bat antolatzen saiatu ziren, horretarako, Vienako Biltzarreak batu ziren eta Europako mapa berri bat osatu zuten.
-
Mugimendua Espanian hasi zen , Riego komandantea Fernando VII.aren monarkia absolutistaren aurka matxinatu zen.
-
Mugimendua 1823an amaitu zen, Aliantza Santuaren esku-hartzearen ondorioz. Aliantzakoek Espainia inbaditu eta absolutismoa berrezarri zuten.
-
Frantzia izan zen gune nagusiena. Karlos X.a Luia XVIIIak aldarrikatutako gutun aitortua baliogabetzen saiatu egin zen. Luis Filipe Orleanskoa burgesia aberatsaren buruzagia jarri zuten tronoan.
-
Dena Frantzian hasi zen. 1848ko konstituzioan hauteskundetan Luis Napoleon Bonapartek Irabazi zuen.
Italiaren eta Alemaniaren bateratzeen abiapuntua eta demokraziak aurrera egitea eragin zuten .
langile-mugimenduaren antolaketa berri bat egin zen.
