-
Konstytucja dyrektorialna
Trzecia francuska konstytucja została uchwalona przez Konwent Narodowy 5 fructidora roku III, stad francuski odpowiednik: Constitution de l’an III. Jej przyjęcie było związane z obaleniem władzy jakobinów w wyniku przewrotu 9 thermidora oraz stabilizacji sytuacji wewnętrznej. Nie zmieniała ona ustroju republiki,ale wprowadzała nowe instytucje. Władza wykonawcza należała do dwuizbowego parlamentu ( Rada Pięciuset i Rada Starszych), władza wykonawcza do Dyrektoriatu. -
Bitwa pod Rivoli
Starcie zbrojne, pomiędzy armią francuską dowodzoną przez Napoleona Bonaparte a wojskami austriackimi pod dowództwem Józefa Alvinczy'ego. Zakończyła się zwycięstwem Bonapartego i była kluczowa w całej kampanii włoskiej. -
Przejęcje dowództwa we Włoszech przez Bonapartego
W latach 1796–97 walczył z I koalicją jako naczelny dowódca wojsk francuskich we Włoszech, gdzie odniósł szereg sukcesów militarnych i zmusił Austriaków do podpisania pokoju w Campo Formio (1797). -
Bitwa pod Mondovi
Siły Bonapartego liczące około 17 500 żołnierzy rozbiły liczącą 13 000 żołnierzy sabaudzką armię generała Collego.Początkowo Sabaudczykom udało się zahamować pochód wojsk francuskich, lecz w końcu opór ich został złamany i wojska Bonapartego ruszyły dalej. Z powodu przegranej bitwy król Wiktor Amadeusz III zmuszony został 26 kwietnia do zawarcia separatystycznego rozejmu, wycofując się z wojny z Francją. -
Bitwa pod Lodi
Po pokonaniu Sardyńczyków francuska Armia Włoch zwróciła się przeciw drugiemu wrogowi – Austrii, której wojskami na terenie Italii dowodził marszałek Johann Beaulieu. Bitwa zakończyła się zwycięstwem Bonapartego, który stracił około 500 ludzi, natomiast przegrana armia austriacka ponad 2000. -
Utworzenie Legionów Polskich we Włoszech
Aby wzmocnić szeregi swoich wojsk, Bonaparte zgodził się na utworzenie ochotniczego legionu, gromadzącego polskich emigrantów oraz byłych jeńców wojennych narodowości polskiej, pragnacych walczyć u boku Francji. -
Pokój w Campo Formio
Traktat pokojowy pomiędzy Napoleonem Bonaparte a hrabią Ludwigiem von Cobenzlem (reprezentującym stronę austriacką). Wskutek zwycięskiej kampanii Napoleona Bonaparte nastąpił rozpad Pierwszej Koalicji Antyfrancuskiej. Traktat przyniósł podporządkowanie Paryżowi znacznej części państw włoskich jako "republik siostrzanych", których ustrój wzorowany był na francuskim.
Traktat uznaje się za zakończenie I etapu wojen napoleońskich. -
Wyprawa Napoleona do Egiptu
Wyprawa egipska, mająca na celu głównie odcięcie Anglii od jej kolonii w Afryce i Azji. Do Afryki Napoleon zabrał także 187 naukowców, którzy mieli wzbogacić stan badań naukowych.
2 lipca 1798 Napoleon zajął Aleksandrię, 21 lipca wygrał bitwę pod piramidami, następnie wkroczył do Kairu i opanował cały kraj. Flota angielska w zwycięskiej bitwie morskiej pod Abukirem zniweczyła jednak nadzieje na trwałe opanowanie Egiptu i odcięcie Wielkiej Brytanii od Indii. -
Bitwa pod piramidami
Bitwa rozegrana pod wioską Embabeh, 15 kilometrów na północ od Kairu pomiędzy armią francuską, dowodzoną przez generała Napoleona Bonaparte a mamelukami Murada Beja i Ibrahima Paszy wspartymi piechotą arabską. Bitwa zakończyła się klęską mameluków. Ten sukces pozwolił Francuzom na opanowanie znacznych obszarów kraju. -
Bitwa morska pod Abukirem
Starcie zbrojne, które miało miejsce podczas wyprawy egipskiej Bonapartego, zakańczając się zwycięstwem Brytyjczyków. Flotą brytyjską dowodził kontradmirał Horatio Nelson, flotą francuską wiceadmirał François Paul de Brueys d'Aigalliers. Brytyjczycy zadali Francuzom ciężkie straty i zmusiły ich do odwetu. Spowodowało to izolację wojsk Napoleona na Bliskim Wschodzie. -
Napoleon Bonaparte przejmuje władzę we Francji
W 1799 pozostawił swą armię w Egipcie, powrócił do Francji i dokonał zamachu stanu 18 brumeire'a (9 listopada) obalając Dyrektoriat i ogłaszając się pierwszym konsulem. Władzę sprawowało trzech konsuli: Roger Ducos, Sieyés i Napoleon Bonaparte oraz Dwuizbowy Senat: Trybunat i Ciało Ustawodawcze. -
Konstytucja konsularna
Celem tej konstytucji było zapewnienie Bonapartemu jak najszerszej i jak najtrwalszej władzy przy jednoczesnym zachowaniu pozorów ustroju republikańskiego. -
Bitwa pod Marengo
Decydująca bitwa drugiej kampanii włoskiej Napoleona, stoczona w dniu 14 czerwca 1800 z armią austriacką pod wodzą generała Michaela von Melasa. Bitwa zakończyła się zwycięstwem Francuzów, a jej następstwem było wycofanie się Austriaków z Włoch. Zwycięski wynik bitwy utrwalił pozycję Napoleona we Francji, porażka mogła oznaczać jego całkowitą klęskę. -
Bitwa pod Hohenlinden
Starcie zbrojne, które miało miejsce podczas wojny Francji z drugą koalicją.
W okolicach miasta Hohenlinden leżącego blisko Monachium armia francuska dowodzona przez generała Jeana Moreau pobiła armię austriacko-bawarską dowodzona przez arcyksięcia Jana. Skutkiem tej bitwy było zmuszenie Austrii do podpisania rozejmu. -
Pokój w Lunéville
traktat pokojowy kończący wojnę Republiki Francuskiej ze Świętym Cesarstwem Rzymskim. Podpisany 9 lutego 1801 w Lunéville w Lotaryngii.
Oznaczał faktyczny rozpad II koalicji antyfrancuskiej. Armia austriacka po serii porażek we Włoszech nie była w stanie stawiać dłużej oporu armii francuskiej. W stanie wojny z Francją pozostała tylko Wielka Brytania. -
Konkordat
Traktat z papiestwem, kończący okres walki z religią katolicką we Francji. -
Pokój w Amiens
Pokój między Francją a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii, w wyniku którego Francja odzyskała kilka kolonii. Wielka Brytania uzyskała Cejlon (kosztem Republiki Batawskiej), Trynidad (kosztem Hiszpanii), miała zwrócić Maltę zakonowi joannitów. Francja zrzekała się praw do Egiptu i zobowiązywała się wycofać z Państwa Kościelnego i Królestwa Neapolu. -
Bonaparte dożywotnim konsulem
We Francji odbył się plebiscyt, w którym większość głosujących opowiedziała się za przyznaniem Napoleonowi Bonaparte dożywotnio urzędu konsula. -
Kodeks cywilny Napoleona
Zespół przepisów i norm prawnych prawa cywilnego. Była to pierwsza wielka kodyfikacja prawa francuskiego, po upadku ancien régime'u w wyniku rewolucji francuskiej.Zbiór ten wywarł wpływ na ustawodawstwo w innych krajach europejskich. -
Napoleon koronował się na cesarza Francuzów
Koronacja odbyła się w paryskiej katedrze Notre Dame w obecności papieża Piusa VII.
Ogłoszony został cesarzem Francuzów, Napoleonem I -
I Cesarstwo Francuskie
Państwo w okresie panowania cesarza Francuzów Napoleona I z rodu Bonaparte w latach 1804-1814 i 1815. W czasie największego rozwoju terytorialnego cesarstwo obejmowało rozmaite protektoraty i posiadało wiele państw zależnych. Francja zmuszona była wówczas prowadzić wojny z prawie wszystkimi krajami Europy, łączącymi się przeciwko niej w kolejnych koalicjach. Kres cesarstwu położyła abdykacja Napoleona na rzecz Napoleona II, ten jednak nie został dopuszczony do władzy, a tron francuski zwrócono -
Koronacja Napoleona na króla Włoch
-
Bitwa pod Ulm
Bitwa stoczona pod Ulm w dniach 8 do 15 października 1805 pomiędzy oddziałami francuskiej Wielkiej Armii dowodzonej przez Cesarza Napoleona I a silami austriackimi dowodzonymi przez generała Karla Macka von Leiberich.
Wynik: zwycięstwo armii francuskiej -
Bitwa pod Trafalgarem
21 października 1805 pod Trafalgarem rozegrała się jedna z największych bitew morskich podczas wojen napoleońskich. Eskadra brytyjska adm.Horatio Nelsona (zginął podczas bitwy), rozgromiła połączone siły francusko-hiszpańskie, niwecząc plany Napoleona inwazji Wysp Brytyjskich. Zwycięstwo zaowocowało także zdobyciem morskiej hegemonii i położyło podwaliny pod budowę Imperium Brytyjskiego w XIX wieku. -
Bitwa pod Austerlitz
„Bitwa trzech cesarzy”- jedna z najważniejszych bitew wojen napoleońskich i decydująca bitwa wojny z III koalicją antyfrancuską, stoczona 2 grudnia 1805 między francuską Wielką Armią a połączonymi armiami, austriacką i rosyjską.
Zwycięzca: Armia Francuska pod dowództwem generała Napoleona Bonaparte -
Pokój w Preszburgu
Zawarty 26 grudnia 1805 roku w Preszburgu (Pressburg, obecnie Bratysława), po przegranej przez Cesarstwo Austrii wojnie III koalicji z Cesarstwem Francji. Po klęsce wojsk austriacko-rosyjskich w bitwie pod Austerlitz, Monarchia Habsburgów wycofała się z wojny i rozpoczęła starania o zawarcie pokoju. -
Utworzenie przez Napoleona Związku Reńskiego
Związek Reński - konfederacja państw niemieckich, zależnych od I Cesarstwa Francuskiego, istniejąca w latach 1806-1813. -
Ultimatum
Fryderyk Wilhelm III wystosował do Napoleona ultimatum, żądając wycofania jego wojsk za Ren i zapowiadając utworzenie pod protektoratem Prus konfederacji północnoniemieckiej. Decyzja ta nie była zaskoczeniem dla sztabu francuskiej armii, który miał już przygotowany plan działania przeciwko Prusakom. -
Bitwa pod Jeną-Auerstedt
Seria dwóch bitew, stoczonych przez wojska napoleońskie pod wodzą cesarza Napoleona Bonaparte z siłami pruskimi króla Fryderyka Wilhelma III w czasie kampanii pruskiej. W jej wyniku wojska francuskie rozbiły armię pruską, a całe Królestwo Prus dostało się pod panowanie Francji. -
Napoleon wkroczył do Berlina.
-
Napoleon ogłosił blokadę kontynentalną Wielkiej Brytanii
Oznaczało to zakaz handlu z nią, zamierzając w ten sposób osłabić jej gospodarkę i zmusić do zawarcia pokoju. Zdawał sobie bowiem sprawę, że swego największego wroga nie pokona militarnie. -
Napoleon wjechał do Warszawy
Został tam przywitany z wielkim entuzjazmem. Polacy mieli nadzieję, że przy jego pomocy Polska stanie się na powrót państwem niepodległym. W pierwszej połowie 1807 r. wojska francuskie wraz z oddziałami polskimi wyzwoliły ziemie polskie zaboru pruskiego, jednakże Napoleon nie kwapił się, by tworzyć suwerenne państwo polskie. -
Bitwa pod Pruską Iławą
Bitwa stoczona między Wielką Armią francuską pod dowództwem Bonaparte a połączonymi armiami Rosji i Prus pod dowództwem Bennigsena. Bitwa ta była częścią kampanii przeciw IV Koalicji Antyfrancuskiej. Sama bitwa toczyła się w zawiejach śnieżnych i kilkustopniowym mrozie, a podczas jej trwania miały miejsce jedne z największych szarż kawalerii w historii wojen. Była to jedna z najkrwawszych bitew epoki napoleońskiej. Zakończyła się taktycznym nierozstrzygnięciem i odwrotem wojsk rosyjsko-pruskich. -
Bitwa pod Frydlandem
Była to jedna z najważniejszych bitew wojen napoleońskich, która bezpośrednio doprowadziła do zakończenia wojny z IV Koalicją. Została stoczona pomiędzy siłami Imperium Francji a Imperium Rosji. Po prawie 23 godzinach walki francuskie oddziały dowodzone przez Napoleona zdołały odnieść decydujące zwycięstwo nad armią rosyjską generała Bennigsena. W wyniku tej klęski cesarz Aleksander I został zmuszony do podpisania pokoju.
Jednym ze skutków tej bitwy było bowiem utworzenie Księstwa Warszawskiego. -
Pokój w Tylży
Dwa porozumienia zawarte przez I Cesarstwo Francuskie z Imperium Rosyjskim i królestwem Prus.
Z ziem odebranych Prusom (poza okręgiem białostockim, który otrzymała Rosja) utworzone zostało, podporządkowane Francji, Księstwo Warszawskie. -
Rozpoczęcie wojny na Półwyspie Iberyjskim (okupacja Portugalii)
Wojna na Półwyspie Iberyjskim 1807-1814 wybuchła wkrótce po zawarciu trójprzymierza Wielkiej Brytanii z Hiszpanią i Portugalią przeciw Francji. Toczyła się na Półwyspie Iberyjskim w czasie wojen napoleońskich. Konflikt zapoczątkowała okupacja Portugalii przez armię francuską w roku 1807 i Hiszpanii w 1808; trwał on aż do pokonania Napoleona w roku 1814. -
Hiszpańskie powstanie przeciw rządom francuskim
W V 1808 r. w Hiszpanii, gdzie na tronie Napoleon osadził swego brata Józefa, wybuchło powstanie przeciw rządom francuskim. W XI 1808 r. Napoleon osobiście interweniował w Hiszpanii, a towarzyszący mu oddział polskich szwoleżerów, pod dowództwem Jana Kozietulskiego, brawurowym atakiem zdobył broniony przez 13-tysięczną armię hiszpańskich powstańców wąwóz Somosierra, co otworzyło armii francuskiej drogę na Madryt. Walki w Hiszpanii trwały do 1814 r. -
Uderzenie austriackie
-
Bitwa pod Aspern-Essling
W dniach 21–22 maja 1809 roku w pobliżu wsi Essling pod Wiedniem rozegrała się krwawa bitwa pomiędzy głównymi siłami napoleońskiej Wielkiej Armii a armią austriacką arcyksięcia Karola. W historiografii niemieckiej i anglosaskiej nazywana została bitwą pod Aspern, podczas gdy w literaturze francuskiej preferowana jest nazwa: bitwa pod Essling. Bitwa pod Aspern/Essling zakończyła się porażką napoleońskiej Wielkiej Armii, -
Bitwa pod Wagram
Jedna z największych bitew w kampaniach napoleońskich, która miała miejsce w dniach 5-6 lipca 1809 r. wokół wyspy Lobau na Dunaju i w pobliżu wsi Wagram, 15 km na północny wschód od Wiednia. W bitwie wojska francuskie pod dowództwem cesarza Napoleona Bonaparte pokonały wojska austriackie dowodzone przez arcyksięcia Karola Ludwika, w wyniku czego Księstwo Warszawskie powiększone zostało o ziemie trzeciego zaboru austriackiego. -
Pokój w Schönbrunn
Pokój podpisany pomiędzy Cesarstwem Francuskim a Cesarstwem Austrii w pałacu Schönbrunn w Wiedniu. Kończył wojnę Francji z V koalicją i będącą jej częścią wojnę polsko-austriacką. Do jego postanowień należało oddanie przez Austrię części Galicji Księstwu Warszawskiemu, przekazanie Francji kolejnych posiadłości na południu (Triest) oraz wypłatę konttrybucji wojennych. -
Rozpoczęcie inwazji na Rosję
Kres zwycięstw i potęgi Napoleona stanowiła nieudana wyprawa na Rosję. Na czele 600-tysięcznej Wielkiej Armii, której ponad połowę stanowili Włosi, Polacy, Niemcy i Holendrzy, Napoleon wkroczył na terytorium rosyjskie 24 VI 1812 r. Od początku armia ta borykała się z utrudnieniami komunikacyjnymi i surowym klimatem, niesprzyjającym działaniom wojennym. -
Bitwa pod Borodino
Bitwa stoczona w dniach 5–7 września 1812 roku pomiędzy armią francuską dowodzoną przez Napoleona Bonaparte, a rosyjską, dowodzoną przez Michaiła Kutuzowa. W jej wyniku Kutuzow wycofał wojska z pola walki, otwierając tym samym Napoleonowi drogę do Moskwy. -
Zajęcia Moskwy przez Napoleona
Wbrew oczekiwaniom nie oznaczało to zwycięstwa, gdyż polityczną stolicą Rosji był Petersburg. Moskwa, podpalona na rozkaz gubernatora Fiodora Rostopczina, nie mogła zapewnić schronienia zmęczonym zdobywcom. Car tymczasem uchylał się od negocjacji. Po miesiącu okupacji Wielka Armia opuściła Moskwę, kierując się na zachód. Wyjątkowo mroźna i wczesna zima zamieniła odwrót w katastrofę. Głód i mróż dziesiątkowały siły francuskie. Prusacy i Austriacy wypowiedzieli posłuszeństwo Francuzom. -
Początek odwrotu Napoleona
-
Bitwa nad Berezyną
Bitwa, która miała miejsce w dniach od 25 do 29 listopada 1812 roku nad rzeką Berezyną Dnieprową koło Borysowa. Była to bitwa, w której z wielkim trudem udało się wojskom Napoleona przeprawić na zachodni brzeg rzeki. Cesarz opuścił przerzedzone szeregi swojej armii i pospieszył do Francji, aby tam jak najszybciej zorganizować nowe oddziały. -
Bitwa pod Lipskiem "bitwa narodów"
Bitwa stoczonaw dniach 16-19 października 1813 roku między wojskami francuskimi pod przywództwem Napoleona Bonaparte, a wojskami koalicji antyfrancuskiej (złożonej z Austrii, Prus, Rosji i Szwecji). Była to największa bitwa w kampaniach Napoleona, niezwykle zaciekła i krwawa. Napoleonowi nie udało się rozbić sił koalicyjnych przed ich koncentracją, co zadecydowało o jego klęsce. -
Obrona Paryża
Oblężenie, które miało miejsce w końcowym okresie wojen napoleońskich wiosną roku 1814. Francuska przegrana i w konsekwencji zajęcie stolicy Francji przez wojska VI koalicji, przyspieszyło abdykację cesarza Napoleona I. -
Abdykacja Napoleona
Napoleon został zmuszony do ustąpienia z tronu. Warunki abdykacji przewidywały osadzebue cesarza, któemu pozwolono doyżywotnio zachować ten tytuł, na włoskiej wyspie Elbie. Na wygnanie udał się wraz z nim przyboczny szwadron polskiego pułku szwoleżerów gwardii, przypieczętowując legendę o niezłomnej wierności ostatnich sprzymierzeńców Francji. -
"Sto dni" Napoleona
Okres od 1 marca (powrót Napoleona Bonaparte z wyspy Elby) do 22 czerwca 1815 (abdykacja Napoleona po przegranej bitwie pod Waterloo z tzw. VII koalicją antyfrancuską, czyli połączonymi siłami angielskimi oraz pruskimi), w którym Napoleon ponownie sięgnął po władzę we Francji. -
Kongres wiedeński
Konferencja międzynarodowa przedstawicieli szesnastu państw europejskich, trwająca od września 1814 do 9 czerwca 1815 roku w Wiedniu, zwołana w celu rewizji zmian terytorialnych i ustrojowych spowodowanych wybuchem rewolucji francuskiej i wojnami napoleońskimi oraz wypracowania nowych zasad ładu kontynentalnego. Głos decydujący mieli przedstawiciele 5 mocarstw: Anglii, Austrii, Rosji), Francji i Prus. Na Kongresie kierowano się trzegłównymi zasadami: legitymizmu, restauracji i równowagi sił. -
Bitwa pod Waterloo
Starcie zbrojne, które było ostatnią bitwą Napoleona Bonaparte. Wojska brytyjskie i pruskie zadały Napoleonowi druzgocącą klęskę, kłładąc ostatecznie kres jego władzy.
Bitwa, jedna z najważniejszych decydujących bitew w dziejach świata, legła u podstaw nowego porządku, który na podstawie postanowień kongresu wiedeńskiego miał panować w Europie przez całe następne stulecie. -
Powtórna abdykacja Napoleona
