-
Karlos IIgarren heriotza izan zen eta gainera ondorengobarik hil zen -
Europako potentzia handien arteko nazioarteko gerra izan zen, 1701etik 1714an Utrechteko Ituna sinatu zen arte iraun zuena. -
Karlos Artxidukea inperio santuko emperadore bihurtu zen -
1714an Utrechteko Ituna sinatu zen eta Gerra amaitu zan. -
Trafalgarreko guduan (1805), Espainia eta Frantziako ontzidiek bat egin zuten Britainia Handiari aurre egiteko. Britainiarrek, Nelsonen gidaritzapean, garaipen erabakigarria lortu dute euren taktikei esker. Honek britainiar itsas nagusitasuna sendotu zuen, Nelson borrokan hil zen arren. -
Fontainebleauko Itunak (1807) Frantzia eta Espainiari Portugal inbaditu eta banatzea ahalbidetu zien. Frantziak akordioa baliatu zuen Espainia okupatzeko, eta horrek Espainiako Independentzia Gerra eragin zuen. -
1808ko Aranjuezko Matxinada Manuel Godoyren dimisioa behartu zuen altxamendu herrikoi eta politikoa izan zen (Karlos IV .aren ministroa) eta Karlos IV .ak bere seme Fernando VII .aren abdikazioa.
Gertaera horrek Espainiako monarkia ahuldu zuen, eta Napoleon. -
Espainiako Independentzia Gerrak (1808-1814) Napoleonen tropa frantsesen aurka borrokatu zuen Espainia, herrialdea okupatu ondoren. Erresistentzia-gerra bat izan zen, britainiarren laguntzarekin, espainiar gerrillak eta armadak protagonista zituena. Frantziar erretiratzearekin eta Fernando VII .a errege bezala berrezartzearekin amaitu zen.
-
1812ko Cadizko Konstituzioa, "La Pepa" bezala ezaguna, Espainiako lehen konstituzioa izan zen
Subiranotasun nazionala, botere-banaketa, zeharkako sufragio maskulinoa eta prentsa-askatasuna bezalako eskubideak ezarri zituen. Liberalismoaren sinboloa izan zen, nahiz eta Fernando VII .aren zaharberritze absolutistaren ondorioz bakarrik egon zen indarrean. -
Fernando VII .a tronura itzuli zen 1814an, Independentzia Gerra amaitu ondoren. Sektore absolutisten laguntzarekin, Cadizeko Konstituzioa indargabetu eta absolutismoa berrezarri zuen, erreforma liberalei amaiera emanez. -
Hirurteko Liberala (1820-1823) Riegok gidatutako erabaki militar batek Fernando VII .a Cadizko Konstituzioa berrezartzera behartu zuenean hasi zen. Garai honetan, Espainiak erreforma liberalak bizi izan zituen, baina 1823an absolutismoa berrezarri zuen Aliantza Santuaren esku-hartzearekin amaitu zen.
-
Fernando VII .aren erregealdiaren azken aldia izan zen, Hirurteko Liberalaren ondoren absolutismoaren itzulerak markatutakoa.
Liberalak jazarri ziren, krisi ekonomikoak eta tentsio politikoak izan ziren, batez ere Gerrak eragingo zituen tronurako oinordekotzagatik.
Karlistak hil ondoren. -
Fernando VII .aren erregealdiaren azken aldia izan zen, Hirurteko Liberalaren ondoren absolutismoaren itzulerak markatutakoa.
Liberalak jazarri ziren, krisi ekonomikoak eta tentsio politikoak izan ziren, batez ere Gerrak eragingo zituen tronurako oinordekotzagatik.
Karlistak hil ondoren. -
1837ko Konstituzioa Isabel Ilen erregealdian aldarrikatu zen moderatuak eta aurrerakoiak adiskidetzeko. Monarkia konstituzional bat ezarri zuen, erregearen eta Gorteen artean partekatutako subiranotasunarekin, eta hainbat eskubide aitortu zituen, hala nola prentsa-askatasuna eta egoitzaren bortxaezintasuna. Funtsezkoa izan zen liberalismoa sendotzeko Espainian. -
1859ko ekainaren 3an inauguratu zen Bartzelonan Espainiako lehen tranbia, hiria eta portua lotzen zituena.
-
Seiurteko Demokratikoa (1868-1875) ezegonkortasun garaia izan zen Espainian. 1868ko Iraultzarekin hasi zen, Isabel II .a boteretik kendu zuena. 1870. urtean, Amadeo I.a errege izendatu zuten, baina 1873an abdikatu zuen, kaotikoa eta laburra izan zen Lehen Errepublikari bide emanez. 1874an, kolpe militar batek monarkia berrezarri zuen Alfontso XII .arekin, saiakera demokratikoari amaiera emanez. Oso interesgarri ikuzi nuen hau bideoa beste batzuk ikusten egon nahien bitartean https://n9.cl/izops -
La Gloriosa 1868ko irailaren 19an hasi zen, Prim jeneralak eta Topete almiranteak gidatutako erabaki militar batek Isabel II .a erregina boteretik kendu zuenean. Honek bere erregealdia amaitu eta Seiurteko Demokratikoari hasiera eman zion. -
Espainiako Lehen Errepublika 1873ko otsailaren 11n aldarrikatu zen, Amadeo I.aren abdikazioaren ondoren. Garai ezegonkorra izan zen, barne gatazkekin, gerra karlistak eta kantonamendu mugimenduak kasu, eta urtebete baino ez zuen iraun, 1874an borboien berrezarpena gertatu zen arte.
-
1876ko Konstituzioa Borboien Berrezarpenean aldarrikatu zen, Alfontso XII .a tronura itzuli ondoren. Monarkia parlamentarioa ezarri zuen, erregearen eta Gorteen artean partekatutako subiranotasunarekin, eta liberalen eta kontserbadoreen arteko txandakatze politikoa ahalbidetu zuen, zenbait hamarkadatan egonkortasuna bermatuz. -
Deskripzioa: Kolore biziak eta indartsuak erabiltzen zituen, naturaren adierazpen aske bat sortuz. Formak sinplifikatu egiten zituzten eta emozioa transmititzeko kolorearen indarra lehenesten zuten. Artista garrantzitsuenak: Henri Matisse, André Derain, Maurice de Vlaminck. Irudia: "La femme au chapeau" (1905) - Henri Matisse. Aukeratu dugu kolore bizien erabilera eta estilo askea fauvismoaren adierazgarri direlako. -
Deskripzioa: Errealitatea baino emozio eta barne sentimenduak adieraztea lehenesten zuen. Kolore ilunak eta lerro indartsuak erabiltzen zituen dramatismoa sortzeko. Artista garrantzitsuenak: Edvard Munch, Egon Schiele, Ernst Ludwig Kirchner. Irudia: "The Scream" (1893) - Edvard Munch. Aukeratu dugu gizakiaren barruko antsietatea eta sufrimendua adierazteko duen indarragatik. -
Deskripzioa: Perspektiba tradizionala alde batera utzi eta formak hainbat angeluetatik irudikatu zituen. Geometria eta abstrakzioa oinarri hartuta, natura desegituratu eta forma berriak sortu zituzten. Artista garrantzitsuenak: Pablo Picasso, Georges Braque, Juan Gris. Irudia: "Les Demoiselles d'Avignon" (1907) - Pablo Picasso. Aukeratu dugu kubismoaren hasierako fasearen adierazgarri delako eta formaren haustura erakusten duelako. -
Deskripzioa: Abiadura, teknologia eta modernitatearen gorazarrea egiten zuen. Mugimendua eta dinamismoa azpimarratzen zuen, eta subjektuak mekanizatutako forma bihurtzen zituen. Artista garrantzitsuenak: Umberto Boccioni, Giacomo Balla, Gino Severini. Irudia: "Unique Forms of Continuity in Space" (1913) - Umberto Boccioni. Aukeratu dugu futurismoaren mugimenduaren eta dinamismoaren kontzeptua ederki adierazten duelako. -
-
Deskripzioa: Lehen Mundu Gerran sortutako arte-mugimendua izan zen, kaosaren, zentzugabekeriaren eta irrazionaltasunaren adierazpen gisa. Arte konbentzionalaren aurka zegoen eta askotan collageak, objektu aurkituak eta hitzen jolasak erabiltzen zituen. Artista garrantzitsuenak: Marcel Duchamp, Tristan Tzara, Hans Arp. Irudia: "L.H.O.O.Q." (1919) - Marcel Duchamp. Aukeratu dugu dadaismoaren izaera burleskoa eta arte konbentzionalaren aurkako jarrera adierazten duelako. -
-
-Urriko Iraultza: Boltxebikeek boterea hartu zuten Errusian, Vladimir Lenin lider gisa. Iraultza sozialista honek tsarren monarkia erori zuen eta gobernu komunista ezarri zuen. -Gobernu komunista: Marxismo-Leninismoan oinarritutako lehen erregimen komunistak gizartearen eta ekonomiaren kontrol osoa bilatu zuen. Sobietar Batasuna 1922an eratu zen, Leninen zuzendaritzapean -
-Martxa Beltza: Urriaren 24an, Benito Mussolinik Napolin mitin bat egin zuen, bere jarraitzaileei Italia gobernatzeko asmoa azalduz. Urriaren 27-29 bitartean, milaka miliziano faxista Italiako iparraldeko eta erdialdeko hiriak hartu zituzten. -Boterearen hartzea: Urriaren 29an, erregeak Mussolini lehen ministro izendatu zuen, parlamentu-sistema amaituz eta faxismoaren hasiera markatuz. Mussolini gobernua osatu zuen urriaren 30ean, diktadura faxista ezarriz urte gutxiren buruan -
-
-Leninen heriotza: Vladimir Lenin hil ondoren, botere borroka hasi zen Sobietar Batasunean. Joseph Stalin garaile atera zen, Trotski eta beste aurkarien aurka maniobra politikoak eginez. -Diktadura totalitarioa: Stalinek purga politikoak hasi zituen eta "komunismoa herrialde bakarrean" politika ezarri zuen. Industrializazio bortitza eta nekazaritzaren kolektibizazioa milioika heriotza ekarri zituzten -
-
-Nazien gorakada: Adolf Hitler Alemaniako kantzelari izendatu zuten urtarrilean. Bere alderdi naziak demokrazia desegin zuen eta diktadura totalitarioa ezarri zuen Hirugarren Reich-a sortuz. -Nazismoaren ezaugarriak: Ideologia arrazista, antisemitista eta espantsionista sustatu zuen. Juduen aurkako Nürnbergeko Legeak onartu ziren 1935ean, diskriminazioa legeztatuz. -
Gerra piztea: Nazien Alemaniak Polonia inbaditu zuen 1939ko irailean, Bigarren Mundu Gerra hasiz. Faxismoa Italian eta nazismoa Alemanian mundu mailako gatazka eragin zuten. Erregimen totalitarioen porrota: Aliatuek faxismoa Italian (1943) eta nazismoa Alemanian (1945) garaitu zituzten. Mussolini exekutatu zuten 1945ean, eta Hitler suizidatu zen Berlingo bunkerrean
-
-
-
Deskripzioa: Subkontzientearen eta ametsetako irudien azterketan oinarritzen zen. Arte automatikoa, sinbolismoa eta errealitatearen eta ametsaren arteko mugak hausten zituen. Artista garrantzitsuenak: Salvador Dalí, René Magritte, Max Ernst. Irudia: "The Persistence of Memory" (1931) - Salvador Dalí. Aukeratu dugu surrealismoaren denboraren eta errealitatearen kontzeptuarekin jolas egiteko duen moduarengatik. -
-Gorbachev-en erreformak: Glasnost (gardentasuna) eta Perestroika (berregituratzea) erreformek SESBren ahultzea ekarri zuten. -Desegite ofiziala: Abenduaren 26an, Sobietar Batasuna desegin zen 15 errepublika independente bihurtuz. Komunismo totalitarioaren amaiera markatu zen Europan