-
ik 1450 ontdekte ze de goudkust
-
spanje lijkt eerder te zijn, maar rond 1500 blijkt het een nieuwe wereld (amerika te zijn)
-
daarna indonesie en china en japan
-
Hoofdstuk 5
-
om zuid amerika heen, daarna was de eerst rondreis om de aarde
-
hier worden slaven naar gebracht
-
centrale politiek ,maakte edelen en gewesten boos. Ook de vervolgingen van protestanten en hoge belastingen
-
nadat Parma geloofsvervolgingen matigden raasde er een beeldenstorm door NL, dit maakte filips erg boos en verving haar voor Alfa die iedereen uitmoorden.
-
DE NL OPSTAND!! Hij was de stadhouder en werd de leider van de nl opstand
-
-
nadat flips geen geld meer had voor de soldaten en zij in 1576 plunderend het land doorgingen, sloot een groot deel van nl zich bij de opstand aan. en in 1581 besloot de unie van utrecht filips niet meer als vorst te erkennen.
-
eerste blijvende wast virginia 1607 tho
-
kwamen eerst niet in india om de heersen maar om handel te drijven.
Maar toen in de 18e eeuw het gezag vann de mogols verzwakte kon de EIC haar macht uitbreidde -
Hoofdstuk 6
-
IN DE 17E EEUW:
- o.a. het onstaan van een nieuw wereld beeld (1609 werd er bewijs geleverd dat de aarde om de zon draait, en een telescoop gebouwd (galileo galileï))
- nieuwe wetenschappelijke methode (zelf nadenken en experimenteren -> ontwikkelingen in technologie)
- leidde tot optimisme en bereidde de verlichting van de 18e eeuw voor Newton!! in 1687 bewegingswetten
Overheden stopten geld in onderzoek en brachten wetenschappers samen, -
bloeitijd van nederland en het welvarendste land van europa.
Amsterdam was de stapelplaats van eu. Eerst antwerpen, maar door de val in 1585 niet meer. Rijke kooplieden vluchtte naar amsterdam en namen geld, contacten en deskundigheid mee (o.a. belangrijk voor de oprichting v/d VOC) Ook de landbouw beleefde gouden tijden (door o.a. de internationale handel) en ook cultureel en wetenschappelijk NL: de geestelijke vrijheid was erg groot, gewetensvrijheid, algemene tolerantie -
kreeg alleenrecht (alle kleine compagnieen werden 1).
eerste bedrijf ter wereld waar aandelen in het bedrijf bleven zitten. en het bedrijf werd geleid door aparte bestuurders.
een multinational, en de grootste europese onderneming in Azie in de 17e eeuw! -
groep engelse calvinisten die de kerkvorming niet ver genoeg vonden gaan. Zouden de basis van het democratie in de VS hebben gelegd
-
veel kleiner dan VOC
-
einde van de 80 jarige oorlog.
bij de vrede van münster.
de republiek der 7 nederlanden -
schonk veel aan bondgenoten en uiteindelijk 13 engelse kolonies tussen canada en florida
-
slaven etc.
-
Hoofdstuk 7, ookwel de eeuw van de verlichting genoemd
-
kennis & verstand zou de mensheid helpen om vanuit 'de duisternis' (domheid, ontwetendheid intolerantie) naar 'het licht (kennis, inzicht, verdraagzaamheid) te komen.
Optimisme: mogelijkheid om met rede alles te begrijpen en verbeteren
rationalisme niet alleen op wetenschap (wetenschappelijke revolutie) maar ook op de maatschappij en menselijk leven toegepast worden gevolgen: revoluties, betere opvoeding, abolitionisme, representatieve democratie & kritiek op absolutisme (verlicht absolutisme) -
naast Voltaire (deïst, 10% zelf nadenken), Locke (amerikaanse revolutie, mensenrechten, rechtstaat, vervangende bestuurders) Rousseau (volkssouvereiniteit,) en Montesquieu (trias politica)
was er ook Adam Smith:
econoom, hij vond dat mensen van nature naar eigen voordeel streven. Wet van vraag & aanbod. Ok slavernij was voor de conomie slecht (loon prikkeld meer) -
FR zag dit als kritiek en liet het openbaar verbranden, Voltaire vluchtte. FR was het land van de verlichting maar ook van onvrijheid.
Het bestuur voor de democratische revoluties wordt het 'ancien regime' genoemd. Na Lodewijck de 16de kwamen andere Lodewijcks aan de macht die verandering tegen probeerde te houden.
Er was nog steeds een standen maatschappij en de bourgeoisie (rijke burgerij) had niets te vertellen. -
Frederick de Grote was de succesvolste vertegenwoordiger van het verlicht absolutisme. Hij zag zichzeld niet als dienaar van God maar als 1ste dienaar van de staat. Hij verbood martelen, en stond godsdienst- en persvrijheid toe, wel had hij en veel andere edelen (met horigen) nog absolute macht. Hij had de Pruisische edelen (junker) nodig.
-
Deze gescheiden machten zouden elkaar in evenwicht houden en corruptie, machtsmisbruik en en onderdrukking voorkomen
Meer politieke ideeen: Locke: koningen en regeringen krijgen hun macht niet van god, maar van de burgers. Er moesten mensen rechten en een rechtstaat komen en burgers mochten bestuurders zo nodig vervangen. Rousseu: het hoogste gezag was afkomstig van het volk, moest ook gezag uit hun naam beoefenen (volkssoevereiniteit), de algemene wil. Belangrijker dat individuele belangen -
oorzaken:
bevolkingsgroei -> landbouwrevolutie, bescherming britse rijk, koloniaal bezit (investeringen, grondstoffen, afzetgebieden) gevolgen
groeiende steden, industrieel kapitalisme, grote klasse industriearbeiders, nationaal inkomen nam toe VK had een grote voorsprong, maar dit nam af, door concurrentie -
in de 18e eeuw meenden ontwikkelde mensen dat kennis en verstand de mensheid hielp vanuit de duisternis het licht te komen. Er was optimisme dat met rationalisme en verstand de wereld beter maakten.
De wetenschappelijke revolutie uit de 17e eeuw werd voortgebouwt naar de verlichting van de 18de eeuw.
Er ontstonden ook genootschappen -
volgde zijn vader op en ging nog meer dan in de 17e eeuw op een vost lijken. Het werd erfelijk verklaart en op huize ten bosch groeide de hofhouding op vorstelijke allure. De sociale verhoudingen waren voor vele nadelig en de bloeitijd van NL was voorbij. De overheid had veel schulden, maar regenten werden steeds rijker, maar door terwijl de republiek op een monarchie begon te lijken, beleven die schulden maar groeien.
-
Hij behoorde tot de groeiende groep verlichte denkers, die vonden dat de bestaande ongelijkheden in strijd met de rede waren.
De 18e eeuw vol met ongelijkheid.
Voltaire vond dat maar 10% van de bevolking zelf kon nadenken en dat het dus maar goed was dat ze zich konden laten leiden door het gezag van de adel of de heer. Het was geen probleem dat ze arm en achtelijk bleven Voltaire -> deist (god de wereld gemaakt maar bemoeide niet) en fel bestrijder van godsdienstige bekrompenheid en bijgeloof. -
no taxotion without representation
werd geweigerd en er kwam opstand -
begin v/h britse rijk in India
de EIC lieten de bangalen na een opstand op de troon, maar hadden wel de macht, recht op belasting en tapten hiermee de welvaart van India af (grote inkomstenbron) De eeuw hierna breidde het britse rijk alleen maar uit, -
Hoogtepunt 1776 4 juli!! (onafhankelijkheidsverklaring)
-> john Locke
Eindigde met vaststelling grondwet (grondrechten) -
eerst gebruikt om water weg te pompen maar bleek later ook erg bruikbaar in veel industrieën.
Hiervoor had je veel steenkool (daarmee werd het aangedreven) en ijzer (waarvan ze gemaakt zijn) nodig. (maakte ook de stoomtrein mogelijk) -
in 1786 -> pamflet -> startsein en gewapende patriotten verjoegen regenten
in 1787 ->vluchtte patriotten naar FR door het pruisische leger nadat deze patriotten hielpen in frankrijk kwamen ze in 1795 terug voor de bataafse revolutie -
hierna begon FR revolutie
doordat de statengeneraal bla bla bla elke stand maar 1 stem bla bla bla in 1781 nam de nationale vergadering de grondwet aan -
Robespierre, guillotine, bla bla bla
toen hij dood was werd de volksinvloed terug gedrongen -
Het FR leger en de patriotten vielen NL binnen en de staten-generaal riep de bataafse republiek uit
-> mensenrechten, godsdienstvrijheid, scheiding kerk en staat, volksvertegenwoordigers, eenheidsstaat (algemeen mannenkiesrecht) FR was al een eenheidsstaat en vond dat NL dat ook moest worden In 1805 maakte Napoleon een eind aan de bataafse republiek -
illegaal
-
rond 1800 vond er mechanisatie plaats. Dit ging gepaard met schaalvergroting waardoor er industrie ontstond.
Deze ingrijpende verandering van productie methode wordt de industriele revolutie genoemd.
De industrialisatie begon in de UK en werd later verspreid bij het onstaan van deze revolutie speelde ondernemers (import, bedrijven) en uitvinders (mechanisatie) een grote rol. ook de britse koloniale overheersing (grondstoffen en later handel) was erg belangrijk. -
Liberalisme:
vrijheid!! aanhangers van de verlichting en wilde grondwet en een markt economie
Nationalisme:
natiestaat
Conservatisme:
vrijheid en gelijkheid is gevaarlijk,
Socialisme:
van de arbeiders,
- reformisme gamatigd en voor parlemantaire democratie
en in 1919 viel het socialisme definitief uiteen in de sociale democratie en het communisme -
Begin moderne tijd.
-
het probleem van erg slechte werk en leefomstandigheden vann arbeiders leiden tot wetten dei zwakke groepen gingen beschermen
werd ook kleiner door emancipatiebewegingen en vakbonden -
-
-
eindelijk vrede in europa
-
afspraken over de naoorlogse orde in europa,
- Belgie bij NL
- FR kreeg koning
- Nl werd monarchie de laatste stadhouder werd koning In verzet onstonden er nieuwe politiek-maatschappelijke stromingen -
-
Tussen de textielstad Manchester en de havenstad Liverpool.
Maakte grootschalig transport van goederen en grondstoffen mogelijk. 20 jaar later hat de UK een dicht spoornet tussen alle grote steden.
De treinenbouw bevorderde de machine-industrie, de steenkool- en ijzerwinning, de handel en de groei van steden! -
hervorming kiesrecht
industriesteden meer zetels -> ondernemers meer politieke invloed -
na franse opstand ookin NL en wordt de nieuwe grondwet geschreven in Duitsland gaf de absolute koning hierna toe aan de liberalen en pruisen had vanaf 1850 een grondwet
-
door de industriele revolutie ontstond er een nieuwe soort samenleving: de industriele samenleving.
=grootste deel van de samenleving woont in de stad en industrie en diensten zijn de belangrijkste middelen van bestaan. boeren, landarbeiders en ambachtslieden verhuiste massaal naar de steden. Zo ontstond er een grote klasse industriearbeiders. -
lange tijd regeerde de britten en de naam van de mogol maar na de opstand verbanden ze de mogol en kwam het onder britse regering gezag.
dit was rampzalig voor de bevolking Ook een deel van van de indiase soldaten kwam in opstand: veel moorden. de britten vergrote toen het britse aandeel i het brits indische leger.
eerst was het oke door inheemse vorsten en ambtenaren en opleidings ambtenarencorps De oorzaak v/d opstand was dat de britten religieuze en sociale gebruiken afwees -
splitsing zuidelijke en noordelijke staten over abolitionisme maar daarna vond emancipatie ook in het zuiden plaats
5 JAAR -
begin beweging feminisme
kreeg na 1900 veeeel aanhang, maar al tijdens de verlichting werd er gepleid voor emancipatie voor vrouwen
na 1870 werd het een politiek-maatschappelijke stroming
veeeeel discriminatie -
on 1848 kregen ze in NL godsdienstvrijheid, maar wel achtergesteld (katholieken).
Ze begonnen de schoolstrijd om bijzonder onderwijs financieel gelijk te stellen aan normaal onderwijs -
grote koloniale rijken ontstonden (nationalisme) verklaringen:
industriele revolutie versnelde het, (militair overwicht)
meer behoefte aan kolonies (grondstoffen)
agressief nationalisme
transport revolutie -
-
werd afrika verdeeld onder europese landen
eerste genocides -
in 1917 mannenkiesrecht
1919 vrouwenkiesrecht -
-
veranderde zo veel:
- Duitsland en de VS namen de leidende rol van de UK over.
- Ijzer werd vaker vervangen door staal (rond 1900 de 1ste wolkenkrabbers van gemaakt)
- komst elektriciteit
- de chemische industrie: plastics, medicijnen, kunstmest
-> de voedselproductie stijgde
- nieuwe voedingsmiddelenproductie (blikvoedsel, margarine)
-bedrijven groeide (meer arbeiders, systematisch gebruik maken v/d wetenschap) (wilde meer winst en van concurrentie winnen -> profiteerde de industrialisatie)