-
1- Журналистика Газетпен бірге дүниеге келді. 1609 жылыГерманияда бірінші газеттің шыққан мерзімі.Сол жылдардан кейін бірдей 3 неміс қаласы газеттің шыққанына байланысты дау болған.Страсбург қаласы бұрындары Германияға тиесілі болған ,алайда қазір ол қазір Францияға тиесілі.Баспа газеті 400 жылдан астам уақыт болды,
2-Протожурналистика олар:
1.Ораторлық өнер 2.зайырлы және шіркеулер
3-Журналистика ол коммуникация ,яғни алғашқы адамдар да Адам мен Ева коммуникация жасаған жылынан басталады. -
Юлий Цезарьдың бұйрығымен газеттерінің бірінші түрі :
1-“acta senatus” деп аталған Бірінші түрін Форумда жарияланған көшіріп,көрнекі және сенаторлардың сөздерінің үзінділерін қойған.Сенаттардың істері мен акттар жазылған ресми қағаздар болған. Журналистердің сыбайлас жемқорлыққа осы тұста сатыла басталғанеді.Олар ауа райы жайындағы жалған ақпаратты жариялауға ақша алған.Римдіктер маңызды іскерлерді ауа райының қолайсыз кезінде бастауға тыйым салған.Бұл газет түрі ұзақ өмір сүрмеді. -
Күнтізбе сыйлаған және Газетті де құрған осы кісі
Цезарь біздің ғасырымызға дейін 509 жылы Газет шығаруды бұйырған .
Цезарьдің өзі газеттің не екенін білмеген.
Газета сөзі Қайта өрлеу кезеңі деп аталды. -
“acta diurna” деп аталған Екінші түрін алаңдарда ,базарларда,адам көп жүретін жерлерге ілетін болған .Бұл жерде қалалық жаңалықтар мен өсек-аяндар жазылған.Бүгінгі жаңалық десе де болады.Сары пресса деуге келеді.
Осылайша Цезарь Газет атасы болып атанды,бірақ өзі ол жайында білмеді.
Бұл газеттер өздері емін еркін халық үшін қарапайым жұмыс істеген болатын.acta duirna Акта ұзақ өмір сүрді, себебі қарапайым болған соң жапқан жоқ.Бір сөзбен билікке тәуелді болмады. -
Журналистикадағы ең маңызды кезең шіркеулік уағыздар:көптеген хаттар мен болашаққа хабарламалар.
Публицистикалық жанр өмірге келді.
Журналистика мен публицистика бұрындары шіркеу болды. -
Ораторлық бұл коммуникацияның бір түрі.Аристотель 384 В.С- 322 В.С
Арестотель сөйлеу өнерін Үш категорияға бөлді:
1-Салтанатты->мақтау мадақтау
2-Политикалық ->мкңызды
3-Сот ->юристтерге арналған Сөйлеу қайдан пайда болды?
Ең ежелгі сөйлеу типі бұл- салтанатты
Репликадан Тост сөйлеу пайда болды.
Грецияда салатанатты тост дүниеге келді.
Вино ішуден пайда болған тост сөйлеу
Политикалық сөйлеу
Демосфен Афиндық ,Цицерон Римдік оратор
Юлий Цезарь атты ұлы адам болған -
Алғашқы Цензура 15 ғасырдағы Император Тиберийдің газетті ,акта сенатусты жабуында пайды болды.
Біздің заманымызға дейін 15ғасырда бұл газеттер өмір сүрді.
Эра сенатусты құрған
Цезарь кезінде республика және тақта болған еді ,одан кейін таққа Тиберий келгенде Республика Империя болып өзгерді .
Б.з.д 15ғасырда Император Тиберий кезінде еркіндік сөзін елде қолданбалы бола алмады.Тарихтағы Ең алғашқы акт цензурасы осылайша пайда болды. -
Египеттпе текст жазып,Пергаментті қолдана бастаған
Пергаменттің сақталуы проблема болды.
Ежелгі ораторлардан Демосфена Сократа Лисе Горги атты ұлы тұлғалардың жазбалары қалдырылған.Цицеронның сөздері сақталған.Бұл ғалымдардың не айтылғаны жазылып отырған және 5 жылдан кейін хабарлама алмасқанын білуге болады.
Бірақ олар бір сөзбен айтқан граматикалың , орфоэпиялық қателермен жазған әрі түсініксіз болған.
Өздеріне түсінікті жаза білген. -
50 жылдан кейәін де бұл процесс жалғаса берген.100 жылға дейін ,яғни кітап,парақ және баспа станогы шықпайынша жалғасқан.Сол жылдары түпнұсқалығын түсіну және оны оқу қиынға соқты.Жазу түсініп оқу түсініксіздеу болды.Басқа да шығарма,текстерден салыстырып түсінуге болатын еді.Бибилиялық тексттерді айтатын болсаұ,20 ғасырдың ортасына дейін Ұүрман шежіресін тапқан кезде сол кездегі жазбалар мен қазіргі жазбалардың сәл ұқсастығын тапқан.Тексттің сақталуы бізге таңқалдыратын жағдай.
-
Англияда ең алғашқы кітаптар
Шахмат үйрететін кітаптар болған
Троялықтарды тарихы кітабы
Философтарды зерттеу кітабы
Чосердің әңгімелері кітабы
Әдеби кітаптарды басып шығарған
Себбебі баспа станогының шайтанын оятып аламыз ба деп қорыққан .Құдайға деген құрметсіздік деп есептеген. -
Газета сөзі Қайта өрлеу кезеңі 14ғасырда шамамен 1300жылдарында шыққан
Саз келтесі сияқты тақырыпсыз болған.
Қатар қатар тізбектелген жаңалық жазылған . -
Иоганн Гутенберг кітап баспа станогын ойлап шығарады.Ол даталарды қойған емес .Ең алғаш кітап шығарған ол- Библия болған. 15 ғасырдың ортасы -
Ұлы Князьдік Литвада болды.Ресей сияқты ұлы мемлекет болған
Университеттер болған ,кітап баспасы болған .
Ең алғашқы баспа шығарушы орыс Франциск Скорина (1486-1551).Беларус халқы үшін Ұлттық батыр атағы деп есептеді.
Бірақ халық ел бұл ғалымды бірден қабылдай алмады..Жазбаларын дуаланған ,көптеген кітаптарын өртеп жіберген.Тағдыры да өте ауыр болған.Чех королінің бақбақшысы болып өмір сүрді. Ізбасарлардың арқасында баспа станогы жоғалған жоқ еді.Баспа станогынан кейін Газета пайда болады. -
Датчан арқылы Ресейге жеткен ал ол ұсталар арқылы Иван Фёдорға үйреткен.1564жылы Апостолдың еңбектері атты
бірінші кітапты Ресейде шығарған.Бірақ бұл кітап 15ғасырдың соңында шыға бастайды. -
1587жыля 27қазаннан 1588жылдың 27қазанына дейін Жаңа жаңалықтар болды.
Реформация кезеңінде ортағасырлықтың сол кезеңіндегі инквизициялық азапты аяқтаған.Сол кезеңде адамдар еркін жүре бастаған.Инквизицияның әсерінен демалды және еркін жүре бастады.Цензураға қысым болмадыЖаңа қалалар пайда болды ,базар,жәрмеңкелер пайда бола бастады.Жәрмеңке Коммуникацияның ортасы болды.рмеңкелер байланыс ортасы ,демалу,көңіл -көтеру ортасы болды. -
Gazetta монета болған
Британия Меркурий газеті.
Германияда Авизуа газеті.
Немістік Куранте шет елдік газет болды.17ғасырда шығып отырды.
1609жыл бірінші европалық газет ГЕРМАНИЯДА
Бірінші газеттер жеке болған.Тұрақсыз болмады
18 ғасырда Журналдардан айырмашылығы сыртқы мұқабалары мен басқа да характеристикаларынан айыра бастады.
Ал 17ғ микс болған газета журнал қолданбалы болды. -
Францияда Людовик 13 (27қыркүйек 1601-14мамыр 1643)Премьер министрі-Кардинал Ришельеге Теофраст Ренодо деген дәрігерді тауып, .Ренодоға 1631жылы газеттің бірінші номерін шығартады.La Gazette Европадағы егеменді бірінші газет
-
1-Авториталдық концепция журналистикасы Францияда 1631жылы әлем бойынша тарайды 16-17ғасырда Билік билейтін журналистика. 2-Англиялық концепция 1688жылы Парламент Билль құқықтары 3-Американдық концепция Америкалық революция кезінде пайда болды.1780 жылы Конституциясы болған,тәуелсіз журналистка болған. 4-Франциялық концепция 18ғасырдың соңында 1881жылы құрылды.1881жылы баспа жайында құқық шығады.Европалық модель деп аталған.Осы концепциялар трансформация жасап ,заманауи түрде әлі бар. -
Экономиялық революция кезінде жұмыс тапшылығынан Дифференциациялық журналистикада мамандықтар шыға бастады.Эмель Жарден француздық баспагер Жаңа экономикалық пресса құқығын шығарады .
Жарден бастауында Парижге 1727жылы ең сәтті газет тиражы 2000экземплиярдан тұрды
Бұл журналистикада ең сәтті ашулар мен жаңалық десе де болады.Жарден өмірден кеткеннен кейін
1гатезетінің Тиражы миллион экземплиярға жеткен .50жылды журналистика осындай трансформацияғаие болды.. -
Журналистиканың жұмысын жеңілдетіп ,дамытты
Паравоз,параход,самолет ,машина шығуымен жаңалық тез жетіп отырған.
19 ғасырдың 70 жылдары Телеграф, телеграфтық агент шыға бастайды.
Хабарлама алмасу 1858жылы кабельдер құртылғандарына байланысты 10жыл керек болды
1768жылы Атланттық теңізден өтуге же екі континент арасынан байланыс орнату мүмкіндік туды . -
Бұл еркіндік өз бетімен туа бастаған жоқ.
Құқылар туралы билль — АҚШ-тағы формалды конституциялық декларация немесе заң шығарушылық ереже.
“Құқылар туралы билль” алғаш рет 1689 ж. Англиядағы парламенттің “корольдік тәжден” мәртебелілігін арттыру үшін “революцияның”1688 нәтижесінде қабылданды. Сөйтіп бұл құжат 1776 ж. Виргиния штатының “Құқылар туралы биллінің”, ,яғни 1791 ж. АҚШ Конституциясына енгізген 10-түзетуінен кейін , канадалық “Құқылар туралы билльдің” негізгі үлгісі болды. -
Associated Press және оны таралуы бүткіл оңтүстік Америкада болды.
Рейтер Британия және Британдық колония бүткіл әлемде телеграфы
Agence Havad Information бұл тек француздар ғана емес Оңтүстік Европа және африкадағы франциялық колониялар (Бүткіл Африка десек те болады)
Вольф Бұл Центрлік және Шығыс Европа мен Ресей
Телеграфтың арқасында глобализация орнады.
Осылайша 19 ғасырда телеграф қарқынмен дамып келе жатты. -
Телефондық телеграфтың арқасында ақпараттық революция пайда болды.
Төңкерілген пирамида принципі /әдісі шыға бастады.
өңкерілген пирамида - бұл ұйымдастыру әдісі, онда фактілер маңыздылық деңгейіне қарай беріледі және әдетте жаңалықтар жазуда қолданылады.
Шығыс Журналистикасының негізгісі шықты.
Телеграфтық ленталар көптеп іліне бастады, сол себептен 5 сұрақты әдіс дүниеге келді. 5сұрақты 5жауап -
When?
why?
where?
what?
how? -
20 ғасыр идеалогиялық ғасыр
19 ғасырда техникаоық технологиялардың өнертабыстардың қарқынды дамып,шыға бастауы.
21ғасыр экономика ғасыры -
17жылда Россияда революция кезінде журналистика коммунист және антикоммунисттік , кеңестік және антикеңестік
Пропаганда журналистика емес ,бірақ пропаганда журналистиканы шару ретінде қолданады.
1980-1990жылдар Кеңес Өкіметі тараған кезеңде жаңа антикомунистік пен комунисттік пресса жойыла бастап,жаңа ақпараттық революциямен интернет ,жаңа технологиялар мен жаңа коммуникация түрі шыға бастайды. -
Ең алғаш Крымдық соғыста және Севастопольды қорғау түсірілген .
90жылдары газеттерде журналдарда шыға бастады.Түрлі түсті фотосуреттерді алу үшін пайдаланылған алғашқы «автохром» фотопластинасы 1907 жылға дейін нарыққа шығарылған жоқ. -
Қорытындылай келе эпоха глобализациядан кейін журалистика жаіа дәуірге шыға бастады.Глобальді газеттермен мен телеывидение ,интернет шыға бастады. Қазір әр адам өз алдында журналист әр адам кез-келген ақпарат көзін қолданып,жариялай алады,Бірағымен бұны кез келген адам журналист түсіне бермеу керек деп ойлаймын.Қай ғасыр ,әлем болсын ең алдымен ресми және шынайы ақпарат тарататын журналисттік парақшалардан көре аламыз.
