Edad media wide

DENBORA LERROA

  • Turkiarrek Constantinopla konkistatu
    1453

    Turkiarrek Constantinopla konkistatu

    Turkiar otomandarrek Konstantinopla konkistatzea 1453an gertatu zen. Otomandar Inperioak, Mehmet II.a (Mehmet Konkistatzailea) buru zuela, Bizantziar Inperioaren hiriburua zen Konstantinopla setiatu eta hartu zuen. Hiri hau, kristau gotorlekua izan zena eta mendeetan zehar munduko garrantzitsuenetarikoa, 53 eguneko setio baten ondoren erori zen.
  • Gutenbergek Biblia inprentaren bidez argitaratu
    1455

    Gutenbergek Biblia inprentaren bidez argitaratu

    Johannes Gutenberg, alemaniar urregileak, tipo mugikorren inprenta asmatu zuen Europan eta, teknologia hori erabiliz, inprimatutako lehen Biblia argitaratu zuen 1455. urte inguruan. Gutenbergen Biblia edo 42 lerroko Biblia bezala ezagutzen da lan hau (orrialde bakoitzak 42 testu lerro zituelako)
  • Granadaren konkista
    1482

    Granadaren konkista

    Granadaren konkista Errekonkistaren azken kapitulua izan zen, erresuma kristauek musulmanak iberiar penintsulatik kanporatzeko prozesua.
    1482an hasi zen Errege Katolikoekin, Gaztelako Isabelekin eta Aragoiko Fernandorekin, Granadako Erresumaren aurkako gerra hasi zutenak, Espainian musulmanen azken gotorlekua, Boabdilek gobernatua.
    Gudu batzuen ondoren, Granada hiria 1492ko urtarrilaren 2an errenditu zen, setio luze baten ondoren. Boabdilek hiriko giltzak eman zizkien Errege Katolikoei.
  • Bartolomeu Diasen bidaia
    1488

    Bartolomeu Diasen bidaia

    Bartolomeu Dias esploratzaile portugaldarra izan zen. 1488an, Afrikako hegoaldeko muturra bikoiztu zuen lehen europarra izan zen, eta horrek Asiarako itsas bidea ireki zuen indiar ozeanoan zehar.
  • Juduen kanporaketa
    Mar 31, 1492

    Juduen kanporaketa

    Juduen kanporatzea Errege Katolikoek (Isabel eta Fernando) agindu zuten Granadako Ediktuan, 1492ko martxoaren 31n.
    Judu guztiak kristautasunera bihurtzera edo 4 hilabeteko epean Espainia uztera behartzen ziren.
    70,000 eta 150,000 pertsona artean kanporatuak izan ziren. Asko Afrika iparraldera, Portugalera, Italiara eta Otomandar Inperiora joan ziren.
  • Colonen lehen bidaia
    Aug 3, 1492

    Colonen lehen bidaia

    Cristobal Colon, Espainiako Errege Katolikoen zerbitzura zegoen nabigatzaile genovarra, Atlantikoa zeharkatu zuen 1492an eta Amerikara iritsi zen, berak Asiara iritsia zela uste bazuen ere.
  • Leonardo da Vinciren Azken Afaria
    1495

    Leonardo da Vinciren Azken Afaria

    Leonardo da Vinciren Azken Afaria Errenazimentuko artearen maisulan zirraragarri eta misteriotsuenetako bat da
    Leonardo da Vincik margotua, 1495 eta 1498 artean.
    Ludovico Sforza dukearen enkargua, Milango (Italia) Santa Maria delle Grazie domingotarren komentuko jangelarako.
  • Vasco da Gamaren bidaia
    1497

    Vasco da Gamaren bidaia

    Nabigatzaile portugaldarra, 1497an Indiara itsasoz, Afrika inguratuz, iritsi zen lehen europarra izan zen. Bere bidaiak munduko merkataritzaren norabidea betiko aldatu zuen.
  • Michelangeloren David
    1501

    Michelangeloren David

    David de Miguel Ángel Mendebaldeko artearen eskultura ospetsu eta perfektuenetako bat da.
    Michelangelo Buonarroti (Michelangelo), Italiako Errenazimenduko jenio absolutuetako bat. 1501 eta 1504 artean lan egin zuen bertan, 26 urte besterik ez zituenean
  • Bramanteen San Pietro in Montorio
    1502

    Bramanteen San Pietro in Montorio

    Erroman kokatuta dagoen eliza da, Gianicolo mendixkan. XV. mendean eraiki zuten, tradizioaren arabera, San Pedro buruz behera gurutziltzatu zuten lekuan. Barruko patioan Tempietto dago, arkitekturaren historian ikoniko bihurtu den egitura txiki bat. Donato Bramante arkitektoa, Italiako Errenazimentuko jenioetako bat. 1502 inguruan eraiki zuen, Espainiako Errege Katolikoen enkarguz.
  • Nafarroaren konkista
    1512

    Nafarroaren konkista

    Nafarroaren konkista 1512an gertatu zen, Fernando Katolikoak Nafarroako Erresumaren inbasioa agindu zuenean, Frantziarekin aliantza bat zuela argudiatuta. Gaztelako tropek Iruñea hartu zuten eta 1521ean, Noaingo Guduaren ondoren, konkista finkatu zen. Nafarroa zatituta geratu zen: hegoaldea Gaztelari anexionatu zioten eta iparraldea frantziarren esku geratu zen. Sartu bazen ere, bere foruei eta nolabaiteko autonomiari eutsi zien. Espainia batzeko urrats garrantzitsua izan zen.
  • Núñez de Balboaren bidaia
    1513

    Núñez de Balboaren bidaia

    Vasco Núñez de Balboa esploratzaile espainiarra izan zen, eta 1513an aurkikuntzen garaiko espedizio esanguratsuenetako bat egin zuen. Santa Maria uhartetik abiatu zen, gaur egun Panama den lekutik, eta Panamako istmoa zeharkatu zuen. 1513ko irailaren 25ean, Ozeano Barera iritsi zen, eta Amerikako kontinentetik itsaso hori ikusi zuen lehen europarra izan zen.
  • Luteroren 95 tesiak
    1517

    Luteroren 95 tesiak

    Martin Luteroren 95 Tesiak kristautasunaren historian mugarri izan ziren.
    Martin Lutero alemaniar monje eta teologoak 1517an idatzitako dokumentu bat. 95 baieztapen edo argudio jasotzen zituen Eliza Katolikoaren gehiegikeria batzuen aurka, batez ere induljentzien salmentaren inguruan (bekatuen barkamena diruaren truke). Bere hasierako asmoa ez zen Elizarekin apurtzea, barrutik eraberritzea baizik.
  • Elkanoren bidaia
    1519

    Elkanoren bidaia

    Elkanoren bidaia 1519an Fernando de Magallaesen agindupean hasi zen munduko zirkumnabigazio espedizio ospetsua izan zen. Magallaesek, Espainiatik abiatuta, mendebalderantz nabigatu zuen, Espezien Uharteetarako bide baten bila. Hala ere, Magallaes Filipinetan hil zen 1521ean, eta bidaiak Juan Sebastian Elkanoren agintepean jarraitu zuen. Elkanok zeharkaldia burutzea lortu zuen, 1522an berriro Espainiara iritsiz, Lurra inguratzen zuen lehen gizakia bihurtuz.
  • Mexikoren konkista
    1519

    Mexikoren konkista

    Mexikoren konkista 1519an hasi zen, Hernán Cortés buru zela, Kubatik 500 bat gizonekin iritsi zena. Mexikarren etsai ziren herri indigenekin aliatu zen (tlaxcaltekak kasu) eta Tenochtitlanerantz egin zuen, Moctezuma II.ak gobernatzen zuen Azteken Inperioko hiribururantz.
  • Peruren konkista
    1532

    Peruren konkista

    Peruren konkista Amerikaren historiako ikaragarrienetakoa, konplexuenetakoa (eta basatienetakoa) izan zen.
    1532an hasi zen, Francisco Pizarro eta bere gizonak Inken lurraldean sartu eta Atahualpa Cajamarca hirian harrapatu zutenean.