-
Προς τα τέλη του 9ου αι. π.Χ. οι ομηρικές κοινότητες παρουσίαζαν σταδιακή πληθυσμιακή αύξηση, πράγμα το οποίο προκάλεσε στη συνέχεια οικονομική κρίση λόγω
των περιορισμένων εκτάσεων καλλιεργήσιμης γης,
των περιορισμένων μέσων εκμετάλλευσης, λόγω
της συγκέντρωσης της γης σε λίγους, της απουσίας εργασιακής ειδίκευσης αλλά και της έλλειψης άλλων πόρων πέρα από την εκμετάλλευση της γης. -
Η ίδρυση αποικιών την αρχαϊκή εποχή ήταν επιχείρηση οργανωμένη εξ ολοκλήρου από
τη μητέρα-πόλη (μητρόπολη). Οι αποικίες, ωστόσο, ήταν νέες πόλεις-κράτη, αυτόνομες και αυτάρκεις. Οι δεσμοί τους με τις μητέρες-πόλεις ήταν χαλαροί, σε μερικές περιπτώσεις ανύπαρκτοι, ενώ σε σπάνιες περιπτώσεις οι σχέσεις ήταν εχθρικές -
Οι ιστορικοί χρησιμοποίησαν τον όρο πόλη-κράτος για να δηλώσουν την έννοια του χώρου και συγχρόνως της οργανωμένης κοινότητας ανθρώπων κάτω από μια εξουσία. Η οργάνωση προϋποθέτει την κυριαρχία σε συγκεκριμένο χώρο, που αντιστοιχεί σε όρια μιας πόλης ή μιας ευρύτερης περιοχής μαζί με την πόλη, και τη συγκρότηση εξουσίας για την
αντιμετώπιση των κοινών προβλημάτων -
Οι ερευνητές της ελληνικής αρχαιότητας ονομάζουν συμβατικά αρχαϊκή την περίοδο από τα
μέσα περίπου του 8ου αι. π.Χ. μέχρι και την πρώτη εικοσαετία του 5ου αι. π.Χ., γιατί αυτή ήταν η
εποχή της προετοιμασίας και των απαρχών της οικονομικής, της πολιτικής και πολιτιστικής εξέλιξης του ελληνικού κόσμου. -
Στη διάρκεια της πρώτης εικοσαετίας του 5ου αι. π.Χ. οι Έλληνες υποχρεώθηκαν να αντιμετωπίσουν την επεκτατικότητα των Περσών βασιλέων.
-
Η πρώτη απόπειρα επέκτασης των Περσών στον
ελλαδικό χώρο δεν είχε αίσιο τέλος. Κατέληξε
σε καταστροφή του στόλου τους, λόγω θαλασσοταραχής, στο ακρωτήριο του Άθω. Ωστόσο, ο στρατός τους υποχρέωσε σε υποταγή τους Έλληνες της Θράκης και της Μακεδονίας -
Η πρώτη οργανωμένη περσική εκστρατεία είχε χαρακτήρα ναυτικής επιχείρησης και στόχευε
στην τιμωρία των Ερετριέων και των Αθηναίων,
επειδή είχαν βοηθήσει τους Έλληνες της Ιωνί-
ας στην εξέγερσή τους. Τελείωσε με τη μάχη στο
Μαραθώνα, όπου οι Πέρσες νικήθηκαν από τους
Αθηναίους και τους Πλαταιείς (490 π.Χ.). Καθοριστικής σημασίας ήταν η συμβολή του Μιλτιάδη. -
Η δεύτερη οργανωμένη εκστρατεία έγινε με αρχηγό Ξέρξη με συγκέντρωση θαλάσσιων και χερσαίων δυνάμεων και στόχευε στην κατάκτηση
ολόκληρου του ελλαδικού χώρου. Οι Έλληνες μπροστά στον περσικό κίνδυνο συγκάλεσαν συνέδριο στην Κόρινθο και έτσι συγκρότησαν αμυντική συμμαχία κατά των Περσών. Μέσα από μια σειρά συγκρούσεων Θερμοπύλες , Αρτεμίσιο, Σαλαμίνα , Πλαταιές , Μυκάλη οι Έλληνες αντιμετώπισαν τους
Πέρσες και τους υποχρέωσαν να εγκαταλείψουν με τα υπολείμματα του στρατού τους τον ελλαδικό χώρο -
Την ίδια εποχή οι Έλληνες της Δύσης αντιμετώπισαν και αυτοί νικηφόρα την επεκτατικότητα
των Καρχηδονίων στη Σικελία